قرآن خوانی / تلاوت قرآن کریم؛ حزب 1 – از سوره حمد تا آیه 43 سوره بقره + معنی و تفسیر آیات 

معنی سوره حمد یا الفاتحه

به نام خدا که رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی

(1) همۀ ستایش‌ها ویژۀ خدا، پروردگار جهانیان است (2) رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی (3) تنها او فرمانروای روز پاداش و کیفر است (4) [پروردگارا!] فقط تو را می‌پرستیم، و [در همۀ امورمان،] تنها از تو یاری می‌خواهیم (5) ما را به راهِ راست راهنمایی کن (6) راهِ کسانی که به آنان نعمت‌ها[ی مادی و معنوی] عطا کردی، که نه مورد خشم [تو] قرار گرفته‌اند و نه گمراهند. (7)

معنی سوره بقره؛ آیه 1-43

به نام خدا که رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی

الف، لام، میم (1) در [وحی‌بودنِ] این کتابِ [باعظمت] هیچ تردیدی نیست، [همۀ آیاتش] راهنمای پرهیزکاران [به‌سوی سعادت دنیا و آخرت] است (2) آنان‌که غیب را باور دارند، و همواره نماز را [با شرایط ویژه‌اش] برپا می‌دارند، و از هر نعمت [مادی و معنوی] که روزی آنان کرده‌ایم [در راه خدا] هزینه می‌کنند (3) و به آنچه بر تو و به آنچه پیش از تو نازل شده مؤمن هستند، و به آخرت یقین دارند. (4) آنانند که از سوی پروردگارشان بر [بلندای] هدایتند، و ایشان‌اند که [بر موانع راهِ سعادت] پیروز‌ند. (5)

مسلّماً برای منکران حقایق [که بر انکارشان پافشاری می کنند،] مساوی است که [ از عذاب دوزخ ] هشدارشان دهی یا ندهی؛ قطعا ایمان نمی‌آورند‌ (6) خداوند [به کیفر انکارشان] بر دل‌ها و گوششان مُهرِ [عدم فهمِ حقایق] زده، و بر چشم‌ها[ی قلبشان] پردۀ ضخیمی است [که مشعل هدایت را نمی‌بینند]، و برای آنان عذاب بزرگی است (7) برخی از مردم [که منافقند] می‌گویند: ما به خدا و روز قیامت ایمان آوردیم، درحالی‌که مؤمن نیستند‌ (8) [به گمان باطلشان] خداوند و مؤمنان را مورد نیرنگ قرار می‌دهند درحالی‌که جز به خودشان نیرنگ نمی‌زنند، و [زیانِ این نیرنگ را نسبت به خود] درک نمی‌کنند‌ (9) در دل‌هایشان بیماری [سختی از نفاق، و دشمنی با خدا و پیامبر است،] پس خدا [به کیفر انحرافشان] بر بیماری دل‌هایشان افزود، و برای آنان به سبب آن‌که همواره دروغ می‌گفتند عذاب دردناکی است‌ (10) چون به آنان گویند: در زمین تبهکاری و فتنه‌انگیزی نکنید، می‌گویند: فقط ما در مقام اصلاح‌گری هستیم‌ (11) آگاه باشید! خودِ اینان اهل تبهکاری و فتنه‌انگیزی‌اند؛ ولی این مسئله را نمی‌فهمند‌ (12) چون به آنان گویند: شما هم آن‌گونه که دیگر مردم ایمان آوردند ایمان آورید، می‌گویند: آیا ما نیز مانند ابلهان ایمان آوریم؟ آگاه باشید! یقیناً خودِ اینان ابلهند؛ ولی [از شدت کوردلی به ابلهی خود] آگاه نیستند‌ (13) هنگامی که با مؤمنان دیدار کنند می‌گویند: ما [به خدا و پیامبر] مؤمن شدیم. و زمانی که با شیطان‌هایشان [که سران شرک و کفرند] در خلوت بنشینند می‌گویند: به‌یقین ما با شماییم، جز این نیست که ما [با تظاهر به ایمان،] آنان را مورد ریشخند قرار می دهیم (14) خداوند آنان را [به کیفر این عمل منافقانه] دچار عذاب [دنیا و آخرت] می‌کند، و در تجاوز کردنشان مهلت می‌دهد تا [همواره در وادی نفاقشان] سرگردان بمانند‌ (15) آنان کسانی هستند که گمراهی را به‌جای هدایت انتخاب کردند، [در نهایت] تجارتشان هیچ سودی نکرد، و از راه‌یافتگان [به‌سوی سعادت] نبودند (16)

سرگذشتشان چون سرگذشت کسانی است که [در شب بسیار تاریک بیابان،] آتشی افروختند [تا در پرتوِ آن خود را از خطر برهانند]، چون آتش، پیرامونشان را روشن ساخت، خداوند [با توفانی سهمگین،] نورشان را نابود کرد، و آنان را در تاریکی‌هایی که جایی را نمی‌دیدند [حیران و سرگردان] رها ساخت (17) آنان [از شنیدن حقایق] کر، و [از گفتن و پرسشِ از واقعیت‌ها] لال، و [از دیدن نشانه‌های قدرت الهی] کورند؛ به این سبب [از مسیر شیطان به راه مستقیم] باز نمی‌گردند‌ (18) یا [سرگذشت آنان] مانند [دچارشدگان به] رگباری شدید از آسمان است که در آن رگبار، تاریکی‌های متراکم و رعد و برقِ [خطرزا] است، انگشتانشان را از [صدای هولناک] صاعقه‌ها به علت بیم از مرگ در گوش‌هایشان می‌گذارند [درحالی‌که راهِ گریزی از خطر مرگ برای آنان نیست،] و خداوند به منکران [حقایق] احاطه [فراگیر و کامل] دارد‌ (19) نزدیک است که آن برق [بسیار درخشان، روشنی] چشم‌هایشان را برُباید، هنگامی که بر آنان بتابد در پرتوِ آن راه می‌روند، و چون فضا را بر آنان تاریک کند می‌ایستند، و اگر خدا می‌خواست [شنوایی] گوش و [بینایی] چشمِ آنان را به کلی نابود می‌کرد [تا برای همیشه از شنیدن حقایقِ هدایتگر و دیدن آثار الهی محروم گردند؛ زیرا] خداوند بر هرکاری تواناست (20) ای مردم! پروردگارتان را که شما و پیشینیانتان را آفریده بندگی کنید تا به [روحیۀ] اطاعت از خدا و پرهیز از محرّماتش آراسته شوید‌ (21) پروردگاری که زمین را به سود شما بستری گسترده، و آسمان را سقفی برافراشته قرار داد، و از آسمان آبی [سودمند] فرستاد و به‌وسیلۀ آن از میوه‌ها[ی فراوان]، روزی [ثمربخشی] برای شما پدید آورد، پس برای خدا همتایانی قرار ندهید درحالی‌که می‌دانید [برای خداوند در آفریدن و روزی‌دادن همتایی نیست] (22) اگر در [وحی‌بودنِ] قرآنی که ما بر بندۀ خود [محمّد صلی الله علیه وآله] نازل کردیم شک دارید پس سوره‌ای مانند آن بیاورید، و [برای این کار] یاران همفکرِتان [از متخصصان بزرگ زبان و ادبیات عرب] را در برابر خداوند دعوت کنید چنانچه در ادعای خویش راستگویید‌ (23) و اگر یک سوره مانند قرآن را نیاوردید، که هرگز موفق به آوردن آن نخواهید شد، نهایتاً [با ایمان‌آوردن به وحی‌بودنِ قرآن،] خود را از [دچارشدن به] آتشی که هیزمش انسان‌ها و سنگ‌هایند حفظ کنید؛ [آتشی] که برای منکرانِ وحی آماده شده است (24)

و به آنان‌که ایمان آورده و کارهای شایسته [چون بندگی حق و خدمت به خلق] کرده‌اند نوید ده؛ مسلّماً بهشت‌هایی ویژۀ آنان است که از زیر درختانش نهرها جاری است، هرزمان که از آن بهشت‌ها میوۀ آماده‌ای به آنان دهند، گویند: این همان است که پیش از این روزی ما کردند. و از میوه‌های گوناگون که [در طعم و گوارایی و زیبایی] شبیه یکدیگر است نزد آنان آورند. و در آن‌جا همسرانی که [از هر آلودگی] پاکیزه‌اند در اختیار ایشان است، و در آن [جایگاهِ پُرنعمتِ بی‌نظیر] جاودانه‌اند (25) بی‌تردید خداوند [برای تفهیم مطلبی به مردم] از این‌که به پشه و فراتر از آن [در کوچکی] مَثَل بزند پروا ندارد، اما مؤمنان می‌دانند که آن مَثَل از سوی پروردگارشان حق است، و اما کافران با حالتی تمسخرآمیز می‌گویند: خداوند از این مَثَل چه اراده‌ای کرده است؟ خداوند بسیاری را با آن مَثَل [به سبب مسخره‌کردن حق] به بیراهه می‌اندازد، و بسیاری را با آن مَثَل [به علّت پذیرفتنِ حق] هدایت می‌کند، و جز گنهکارانِ نافرمان را با آن مَثَل به بیراهه نمی‌اندازد‌ (26) آنان مردمی هستند که پیمان خدا را [که توحید و نبوت و تکالیف است] پس از استواری‌اش [با دلایل عقلی و علمی، به سبب عمل‌نکردن به آن] می‌شکنند، و آنچه را خداوند پیوند برقرارکردن با آن را فرمان داده است [چون پیوند با پیامبران، قرآن، اهل‌بیت علیهم‌السلام و خویشان] قطع می‌کنند، [و به جدایی از آنان می‌گرایند،] و در زمین به تبهکاری و فتنه‌انگیزی برمی‌خیزند؛ آنان تباه‌کنندگان [همۀ سرمایۀ وجودی خویش]اند (27) چگونه به خداوند[ی که ذاتش جامعِ همۀ کمالات است] کفر می‌ورزید؟ درحالی‌که [پیش از دمیده‌شدنِ روح به کالبدتان، ترکیبی از عناصر] مرده بودید، پس خداوند به شما حیات بخشید، سپس شما را به کام مرگ می‌اندازد، آن‌گاه پس از مرگ بر شما لباس حیات می‌پوشاند، و پس از آن همۀ شما را به‌سوی او بازمی‌گردانند (28) آن خداوندی که همۀ آنچه را در زمین است به سود شما آفرید، آن‌گاه آفریدنِ آسمان را اراده کرد، و آن را به‌صورت هفت آسمان [محکم و استوار، و منظم و هماهنگ] قرار داد، و او به [قوانین و محاسباتِ] همه‌چیز داناست (29)

و [به یاد آر] زمانی که پروردگارت به فرشتگان گفت: من قراردهندۀ جانشینی [با استعدادهای ویژه] در زمین هستم، گفتند: آیا موجودی را در زمین قرار می‌دهی که در آن به تبهکاری و فتنه‌انگیزی برخیزد، و دست به خون‌ریزی زند!؟ درحالی‌که تو را پیوسته همراه با سپاست به پاک‌بودن از هر عیب ونقصی می‌ستاییم و تقدیس می‌کنیم. خداوند فرمود: من [از وجود این جانشین و مایه‌های کرامتش] اَسراری می‌دانم که شما به آن آگاه نیستید (30) خداوند اسامی همۀ حقایق را به آدم آموخت، آن‌گاه هوّیت حقایق را به فرشتگان ارائه کرد و فرمود: مرا از اسامی اینان خبر دهید اگر [در ادعای خود نسبت به پُرکردنِ خلأِ جانشین با حمد و تسبیح و تقدیس] راستگویید (31) فرشتگان گفتند: تو از هر عیب و نقصی پاک و منزّهی، ما را دانشی جز آنچه خودْ به ما آموخته‌ای نیست، مسلّماً تو بی‌نهایت دانا و حکیمی‌ (32) خداوند گفت: ای آدم! فرشتگان را از اسامی حقایق خبر ده! چون اسامی آن‌ها را به فرشتگان خبر داد، خدا فرمود: آیا به شما نگفتم که من قطعاً غیب آسمان‌ها و زمین را می‌دانم، و به آنچه شما آشکارا انجام می‌دهید و به اعمالی که همواره پنهان می‌داشتید دانایم؟ (33) و [به یاد آر] زمانی که به فرشتگان گفتیم: برای آدم سجده کنید، همۀ فرشتگان سجده کردند مگر ابلیس که [از فرمان حق] سرپیچی کرد، و تکبّر ورزید، و نهایتا از کافران شد‌ (34) و گفتیم: ای آدم! تو و همسرت در این بهشتِ معین [که باغی از باغ‌های بسیار آباد و پُر‌نعمت دنیا بود] سکونت گیرید، و از هرجای آن که خواستید بی‌دغدغه و با آسایش بخورید، و به این درخت نزدیک نشوید؛ که اگر نزدیک شوید از ستمکاران [بر خود] خواهید شد‌ (35) پس شیطان هر دو را [از طریق حرص‌زدن بر خوردنِ میوۀ آن درخت] از بهشت دور ساخت، و آنان را از آنچه در آن بودند [چه آن باغ پُر‌نعمت و چه مرتبۀ معنوی] بیرون کرد، گفتیم: [ای آدم و حوا و ابلیس!] درحالی‌که دشمن یکدیگرید [و تا اَبد میان شما صلحی نخواهد بود، از این جایگاه] فرود آیید که برای شما در زمین قرارگاهی [جهت زندگی]، و تا مدتی معین مایه بهره‌وری اندکی خواهد بود‌ (36) پس آدم [بعد از دورشدن از بهشت و قرارگرفتن در زمین،] کلماتی را [چون کلمۀ استغفار و کیفیت توسل به اهل‌بیت علیهم‌السلام که راهی به‌سوی توبه بود] از پروردگارش دریافت کرد، نهایتاً پروردگار توبه‌اش را پذیرفت؛ زیرا او بسیار توبه‌پذیر و مهربان است (37)

گفتیم: همه از آن مقام فرود آیید! چون از سوی من هدایتی کامل برای شما آمد [بدانید] آنان‌که از هدایتم پیروی کنند نه بیمی بر آنان است، و نه اندوهگین شوند‌ (38) آنان‌که منکر حقایق شدند و آیات ما را تکذیب کردند اهل آتشند، و در آن جاودانه‌اند (39) ای بنی‌اسرائیل! نعمت‌هایم را که به شما عطا کردم به خاطر آورده، [قلباً مورد توجه قرار دهید،] و به پیمانم [که سفارش به بندگی و ایمان به همۀ پیامبران به‌ویژه محمّد صلی الله علیه وآله و قرآن است] وفا کنید تا من هم به پیمانِ شما [ که عمل به تورات و امید به پاداش است] وفا کنم، و فقط از من بترسید‌ (40) و به آنچه [بر پیامبر اسلام] نازل کرده‌ام که گواهی‌دهنده [حقانیت توراتی] است که با شماست ایمان واقعی آورید، و نخستین کافر به آن نباشید [که نسل‌های پس از شما به پیروی از شما به آن کافر شوند،] و آیاتم را در تورات [که در برخی از آن‌ها اوصاف محمّد صلی الله علیه وآله و قرآن است با تغییردادنشان] در برابر بهایی اندک نفروشید، و تنها از من پروا کنید‌ (41) و حق را با باطل [به‌وسیلۀ زبان‌بازی و حیله‌گری] مخلوط و مبهم نسازید [تا تشخیص آن بر جویندگانِ حق دشوار گردد،] و حق را [که قرآن و پیامبر] است از مردم پنهان نکنید درحالی‌که به آن دانا هستید (42) و نماز را [با شرایط ویژه‌اش] بخوانید، و زکات بپردازید، و همراه رکوع‌کنندگان رکوع کنید؛ [که نمازخواندن با جماعت دارای ارزش بیشتری است]‌ (43)