قرآن کلام خدا و کتاب آسمانی مسلمانان است که به وسیله جبرئیل به حضرت محمد(ص)، وحی شد. مسلمانان محتوا و الفاظ قرآن را نازل‌شده از سوی خداوند می‌دانند؛ همچنین معتقدند قرآن، معجزه و نشانه پیامبری حضرت محمد(ص) و آخرین کتاب آسمانی است. این کتاب بر معجزه‌بودن خود تأکید کرده و دلیل اعجازش را آن دانسته است که کسی نمی‌تواند مانندی برای آن بیاورد.
نخستین آیات قرآن ابتدا در غار حراء، واقع در کوه نور به پیامبر اسلام، وحی شد. دیدگاه مشهور این است که آیات آن، هم از طریق فرشته وحی و هم بدون واسطه و به صورت مستقیم، بر پیامبر نازل می‌شده است. به باور بیشتر مسلمانان، نزول قرآن به صورت تدریجی صورت گرفته است؛ اما برخی بر این باورند که علاوه بر نزول تدریجی آیات، آنچه قرار بوده است در یک سال بر پیامبر(ص) نازل شود، در شب قدر هم یک‌جا بر او نازل می‌شده است.
آیات قرآن در زمان پیامبر(ص) به صورت پراکنده بر روی پوست حیوانات، چوب درخت خرما، کاغذ و پارچه نوشته میشد. پس از رحلت پیامبر(ص)، آیات و سوره‌های قرآن توسط اصحاب جمع‌آوری شد؛ اما نسخه‌های بسیاری تدوین شد که در ترتیب سوره‌ها و قرائت، با هم متفاوت بودند. به دستور عثمان نسخه واحدی از قرآن تهیه شد و دیگر نسخه‌های موجود را از بین بردند. شیعیان به پیروی از امامان خود، این نسخه را درست و کامل می‌دانند.
قرآن، فرقان، الکتاب و مُصحَف از مشهورترین نام‌های قرآن است. قرآن 114 سوره و بیش از 6000 آیه دارد و به 30 جزء و 120 حزب تقسیم شده است. در قرآن، از موضوعاتی چون توحید، معاد، غزوات پیامبر اسلام(ص)، داستان‌های انبیاء، اعمال شرعی دین اسلام، فضایل و رذایل اخلاقی و مبارزه با شرک و نفاق، سخن به میان آمده است.
...
أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتَابَ ۚ أَفَلَا تَعْقِلُونَ ﴿44﴾ وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاهِ ۚ وَإِنَّهَا لَکَبِیرَهٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِینَ ﴿45﴾ الَّذِینَ یَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلَاقُو رَبِّهِمْ وَأَنَّهُمْ إِلَیْهِ رَاجِعُونَ ﴿46﴾ یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَأَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعَالَمِینَ ﴿47﴾ وَاتَّقُوا یَوْمًا لَا تَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَیْئًا وَلَا یُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَهٌ وَلَا یُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا هُمْ یُنْصَرُونَ ﴿48﴾
وَإِذْ نَجَّیْنَاکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذَابِ یُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَکُمْ وَیَسْتَحْیُونَ نِسَاءَکُمْ ۚ وَفِی ذَٰلِکُمْ بَلَاءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظِیمٌ ﴿49﴾ وَإِذْ فَرَقْنَا بِکُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَیْنَاکُمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ ﴿50﴾ وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَىٰ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ ﴿51﴾ ثُمَّ عَفَوْنَا عَنْکُمْ مِنْ بَعْدِ ذَٰلِکَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ ﴿52﴾ وَإِذْ آتَیْنَا مُوسَى الْکِتَابَ وَالْفُرْقَانَ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ ﴿53﴾ وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ یَا قَوْمِ إِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَکُمْ بِاتِّخَاذِکُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلَىٰ بَارِئِکُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ ذَٰلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ عِنْدَ بَارِئِکُمْ فَتَابَ عَلَیْکُمْ ۚ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ ﴿54﴾ وَإِذْ قُلْتُمْ یَا مُوسَىٰ لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّىٰ نَرَى اللَّهَ جَهْرَهً فَأَخَذَتْکُمُ الصَّاعِقَهُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ ﴿55﴾ ثُمَّ بَعَثْنَاکُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ ﴿56﴾ وَظَلَّلْنَا عَلَیْکُمُ الْغَمَامَ وَأَنْزَلْنَا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَىٰ ۖ کُلُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ ۖ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَٰکِنْ کَانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ ﴿57﴾
وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَٰذِهِ الْقَرْیَهَ فَکُلُوا مِنْهَا حَیْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّهٌ نَغْفِرْ لَکُمْ خَطَایَاکُمْ ۚ وَسَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ ﴿58﴾ فَبَدَّلَ الَّذِینَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَیْرَ الَّذِی قِیلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنَا عَلَى الَّذِینَ ظَلَمُوا رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا کَانُوا یَفْسُقُونَ ﴿59﴾ وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاکَ الْحَجَرَ ۖ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَهَ عَیْنًا ۖ قَدْ عَلِمَ کُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ ۖ کُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ ﴿60﴾ وَإِذْ قُلْتُمْ یَا مُوسَىٰ لَنْ نَصْبِرَ عَلَىٰ طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا ۖ قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِی هُوَ أَدْنَىٰ بِالَّذِی هُوَ خَیْرٌ ۚ اهْبِطُوا مِصْرًا فَإِنَّ لَکُمْ مَا سَأَلْتُمْ ۗ وَضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّهُ وَالْمَسْکَنَهُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ۗ ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمْ کَانُوا یَکْفُرُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ وَیَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ بِغَیْرِ الْحَقِّ ۗ ذَٰلِکَ بِمَا عَصَوْا وَکَانُوا یَعْتَدُونَ ﴿61﴾
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَالَّذِینَ هَادُوا وَالنَّصَارَىٰ وَالصَّابِئِینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ ﴿62﴾ وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَکُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَکُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَیْنَاکُمْ بِقُوَّهٍ وَاذْکُرُوا مَا فِیهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ ﴿63﴾ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذَٰلِکَ ۖ فَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ لَکُنْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِینَ ﴿64﴾ وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِینَ اعْتَدَوْا مِنْکُمْ فِی السَّبْتِ فَقُلْنَا لَهُمْ کُونُوا قِرَدَهً خَاسِئِینَ ﴿65﴾ فَجَعَلْنَاهَا نَکَالًا لِمَا بَیْنَ یَدَیْهَا وَمَا خَلْفَهَا وَمَوْعِظَهً لِلْمُتَّقِینَ ﴿66﴾ وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَهً ۖ قَالُوا أَتَتَّخِذُنَا هُزُوًا ۖ قَالَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أَکُونَ مِنَ الْجَاهِلِینَ ﴿67﴾ قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُبَیِّنْ لَنَا مَا هِیَ ۚ قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَهٌ لَا فَارِضٌ وَلَا بِکْرٌ عَوَانٌ بَیْنَ ذَٰلِکَ ۖ فَافْعَلُوا مَا تُؤْمَرُونَ ﴿68﴾ قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُبَیِّنْ لَنَا مَا لَوْنُهَا ۚ قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَهٌ صَفْرَاءُ فَاقِعٌ لَوْنُهَا تَسُرُّ النَّاظِرِینَ ﴿69﴾
قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُبَیِّنْ لَنَا مَا هِیَ إِنَّ الْبَقَرَ تَشَابَهَ عَلَیْنَا وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ لَمُهْتَدُونَ ﴿70﴾ قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَهٌ لَا ذَلُولٌ تُثِیرُ الْأَرْضَ وَلَا تَسْقِی الْحَرْثَ مُسَلَّمَهٌ لَا شِیَهَ فِیهَا ۚ قَالُوا الْآنَ جِئْتَ بِالْحَقِّ ۚ فَذَبَحُوهَا وَمَا کَادُوا یَفْعَلُونَ ﴿71﴾ وَإِذْ قَتَلْتُمْ نَفْسًا فَادَّارَأْتُمْ فِیهَا ۖ وَاللَّهُ مُخْرِجٌ مَا کُنْتُمْ تَکْتُمُونَ ﴿72﴾ فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا ۚ کَذَٰلِکَ یُحْیِی اللَّهُ الْمَوْتَىٰ وَیُرِیکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ ﴿73﴾ ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُکُمْ مِنْ بَعْدِ ذَٰلِکَ فَهِیَ کَالْحِجَارَهِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَهً ۚ وَإِنَّ مِنَ الْحِجَارَهِ لَمَا یَتَفَجَّرُ مِنْهُ الْأَنْهَارُ ۚ وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا یَشَّقَّقُ فَیَخْرُجُ مِنْهُ الْمَاءُ ۚ وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا یَهْبِطُ مِنْ خَشْیَهِ اللَّهِ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿74﴾
آیا مردم را به نیکی‌کردن فرمان می‌دهید و [وظیفۀ] خود را [در این زمینه] به فراموشی می‌سپارید؟ درحالی‌که تورات را [که به نیکی‌کردن دعوتتان کرده] قرائت می‌کنید، آیا [به سرانجام و فردای خسارت‌بار خود] اندیشه نمی‌کنید؟ (44) از روحیۀ شکیبایی [در برابر حوادث]، و از نماز [برای حل مشکلات خود و پاک‌شدن از آلودگی‌ها و رسیدن به رحمت حق] یاری بخواهید، انجام این کار جز بر کسانی که [در برابر حضرت حق] دلی فروتن دارند آسان نیست (45) [دارندگانِ دلِ فروتن] کسانی هستند که یقین دارند ملاقات‌کنندۀ پروردگارشان خواهند بود، و مسلّماً به‌سوی او بازمی‌گردند (46) ای بنی‌اسرائیل! نعمت‌هایم را که به شما عطا کردم به خاطر آورده، [قلباً مورد توجه قرار دهید،] و اینکه شما را بر جهانیانِ [زمان خودتان به سبب معجزاتِ موسی و نزول تورات] برتری دادم [به یاد آرید] (47) و خود را از [خطرها و خسارت‌های] روزی حفظ کنید که نه کسی از کسی عذابی را برطرف میکند، و نه از کسی در مورد گنه‌پیشگان شفاعتی می‌پذیرند، و نه از کسی برای بخشیده‌شدنِ گناهانش غرامت و تاوان می‌گیرند، و نه [برای نجات از عذابِ دوزخ] حمایتشان می‌کنند (48)
و [ای بنی‌اسرائیل! به یاد آرید] زمانی که شما را از حکومت ظالمانۀ فرعونیان نجات دادیم؛ آنان‌که همواره شما را به شدیدترین وضع شکنجه می‌کردند، پسرانتان را سر می‌بریدند و زنانتان را [برای بیگاری و خدمت‌کاری] زنده می‌گذاشتند، برای شما در آن بلاها، آزمایشی بزرگ از سوی پروردگارتان بود (49) و [به یاد آرید] هنگامی که [به قدرت خود] دریا را برای شما شکافتیم، و شما را نجات داده، [به خشکی رساندیم،] و فرعونیان را درحالی‌که تماشا می‌کردید غرق کردیم (50) و [به یاد آرید] زمانی که با موسی [برای نزول تورات،] چهل شب وعده گذاشتیم، سپس شما بعد از رفتنش [به ضیافت الهی،] گوساله را معبودِ خود قرار دادید درحالی‌که [با این کارِ بسیار زشت،] ستمکار بودید (51) آن‌گاه پس از آن [عملِ ستمکارانه] از شما درگذشتیم برای آن‌که [نعمت قبولِ توبه و بازگشت به توحید را] سپاس‌گزاری کنید (52) و [به یاد آرید] هنگامی که به موسی کتاب و میزان [جداکنندۀ حق از باطل] عطا کردیم تا هدایت یابید [و به سعادت اَبدی برسید] (53) و [به یاد آرید] زمانی که موسی به قومش گفت: ای قوم من! بی‌تردید شما با معبود قراردادن گوساله، به خود ستم کردید، پس به‌سوی آفرینندۀ خود بازگردید، و [افرادی از] خودتان را [که به پرستش گوساله پرداختند] بکُشید که این [کار] برای شما در پیشگاه آفریدگارتان بهتر است. خداوند [پس از آن] توبۀ شما را پذیرفت؛ زیرا او بسیار توبه‌پذیر و مهربان است (54) و [به یاد آرید] زمانی که به موسی گفتید: ای موسی! هرگز به تو ایمان نمی‌آوریم مگر اینکه خدا را با چشم خود به‌صورتی آشکار ببینیم. پس [به سبب این درخواستِ بیجا] درحالی‌که نظاره می‌کردید صاعقۀ مرگبار شما را گرفت (55) آن‌گاه شما را بعد از مردنتان برانگیختیم تا سپاس‌گزاری کنید (56) و [در صحرای سوزان سینا] ابر را بر بالای سرتان سایبان قرار دادیم، و برای شما اَنگبین و پرنده سَلوی فرستادیم [و گفتیم:] از خوراکی‌های دلپذیر که روزی شما کردیم بخورید. آنان [با طغیان و ناسپاسی در برابر الطافِ ما] بر ما ستم نکردند؛ بلکه همواره بر خود ستم می‌ورزیدند (57)
و [به یاد آرید] هنگامی که به شما گفتیم: به این شهر [بیت‌‌المقدس] وارد شوید و [از نعمت‌هایش] از هرجای آن که خواستید بی‌دغدغه و با آسایش بخورید، و فروتنانه از دروازۀ شهر درآیید و بگویید: [پروردگارا! خواستۀ ما] آمرزش همۀ گناهان و خلاف‌کاری‌های ما [است] تا گناهانتان را بیامرزیم، و ما قطعاً بر پاداش نیکوکاران می افزاییم (58) ولی ستمکاران سخنی را که باید به فرمان ما می‌گفتند [پس از ورود به شهر] به سخنی دیگر [که درخواست امور مادّی و مسائل پَست بود] تغییر دادند، ما هم بر ستمکاران به سبب آن‌که همواره نافرمانی می‌کردند عذابی از آسمان فرود آوردیم (59) و [به یاد آرید] آن‌گاه که موسی برای قومش درخواست آب کرد، گفتیم: عصایت را بر این سنگ بزن! در نتیجه دوازده چشمه از آن جاری شد که هر تیره‌ای [از دوازده تیرۀ بنی‌اسرائیل] چشمۀ مربوط به خود را شناخت، [گفتیم:] از روزی ویژۀ خداوند بخورید و بیاشامید و در زمین فتنه نکنید و به فساد ادامه ندهید [که بسیار زشت و ناپسند است] (60) و [به یاد آرید] زمانی که گفتید: ای موسی! ما هرگز بر یک نوع غذا [که سال‌هاست خدا در بیابان برای ما می‌فرستد] شکیبایی نمی‌کنیم، از پروردگارت درخواست کن تا از آنچه زمین می‌رویاند از سبزی، خیار، سیر، عدس و پیازش را برای ما آماده کند؟! موسی گفت: آیا شما می‌خواهید غذای بهتر را به غذای پَست‌تر تغییر دهید؟ [با این خواستۀ بیجا و رویگردانی از نعمتِ ویژۀ حق] به شهری درآیید که در آن آنچه را خواستید برای شما آماده است. نهایتاً خواری و مسکنتِ فراگیری بر آنان مقرر شد، و به خشم خداوند [که مستحق آن بودند] دچار شدند، این [سه کیفر] برای این بود که آنان همواره منکر آیات خدا می‌شدند، و ستمکارانه پیامبران را می‌کشتند، سبب [این همه جنایاتشان] این بود که [از فرمان‌های من] سرپیچی داشتند، و پیوسته [از حدود حق] تجاوز می‌کردند (61)
مسلّماً کسانی که [زبانی و به ظاهر] ایمان آوردند، و نیز یهودی‌ها و نصرانی‌ها و صابئی‌ها، هرکدامشان [قلباً] به خدا و روز قیامت مؤمن شوند و کار شایسته انجام دهند برای آنان نزد پروردگارشان پاداشی شایسته است، نه بیمی بر ایشان است، و نه اندوهگین شوند (62) و [شما ای بنی‌اسرائیل! به یاد آرید] هنگامی که از شما [بر پیروی از حق] پیمان گرفتیم، و کوه طور را بالای سرتان برافراشتیم، [و گفتیم:] آنچه را [برای هدایتتان چون تورات] به شما داده‌ایم با قوّت فراگیرید [و با قدرت عمل کنید،] و آیاتی که در آن است [برای به کار بستن، قلباً] مورد توجه قرار دهید تا به روحیۀ اطاعت از خدا و پرهیز از محرّماتش آراسته شوید (63) آن‌گاه بعد از پیمان‌گرفتن، از وفای به آن سرپیچی کردید، و اگر احسان و رحمت خدا بر شما نبود قطعاً از تباه‌کنندگانِ [همۀ سرمایۀ وجودی خود] بودید (64) بی‌تردید شما به سرگذشت گروهی از هم‌مسلکان خود که در روز شنبه [از فرمان خدا در مورد حرمت صید ماهی] سرپیچی کردند آگاه بودید، که ما [به کیفر سرپیچی‌کردنشان] به آنان نهیب زدیم؛ به‌صورت بوزینگانی پَست و رانده‌شده درآیید! (65) در نهایت، آن کیفر را درس عبرتی برای آنان‌که شاهد حادثه بودند و کسانی که پس از آنان می‌آیند، و پندی برای آنان‌که از خدا اطاعت می‌کنند و از محرّماتش می‌پرهیزند قرار دادیم (66) و [به یاد آرید] هنگامی که موسی به قومش گفت: خداوند به شما فرمان می‌دهد گاوی را ذبح کنید، گفتند: آیا ما را به ریشخند گرفته‌ای؟! گفت: به خداوند پناه می‌برم از اینکه از بی‌خبران [از حدود ادب] باشم (67) گفتند: از پروردگارت بخواه برای ما توضیح دهد که آن، چه گاوی باشد؟ موسی گفت: خداوند می‌فرماید: آن گاوی است نه پیرِ از کار مانده، و نه تازه‌جوان، بلکه گاوی است میان این دو نوع، پس آنچه را به شما فرمان داده‌اند انجام دهید (68) گفتند: از پروردگارت بخواه برای ما توضیح دهد رنگش چه باشد؟ موسی گفت: خداوند می‌فرماید: گاوی است به رنگ زردِ روشن که رنگش بینندگان را شاد میکند (69)
گفتند: از پروردگارت بخواه برای ما توضیح دهد نهایتاً آن چگونه گاوی است؟ زیرا [ویژگی‌های] آن گاو بر ما مشتبه و مبهم شده، و اگر خدا بخواهد به [شناخت] آن هدایت خواهیم شد (70) موسی گفت: خداوند می‌فرماید: گاوی است که نه رام است تا زمین را شیار کند، و نه آبیاری زراعت بر عهده‌اش باشد، گاوی است سالم، رنگش [زردِ روشن] یکدست. [بنی‌اسرائیل] گفتند: اکنون حق را برای ما آشکار ساختی. در نتیجه [به جست‌وجوی گاو برخاسته،] آن را [یافته و] ذبح کردند درحالی‌که نزدیک بود [بر اثر لجاجتِ شدید و خرده‌گیری فراوان] فرمان خدا را به کار نبندند (71) و [به یاد آرید] هنگامی که شخصی را کشتید و دربارۀ [قاتل] او به اختلاف و نزاع دچار شدید، و خداوند آشکارکنندۀ واقعیتی بود که [در این حادثه] پنهان می‌کردید (72) پس گفتیم: پاره‌ای از آن [گاوِ ذبح‌شده] را به مقتول بزنید [تا زنده شود و قاتلش را معرفی کند،] خداوند این‌گونه، مردگان را زنده میکند، و دلایلِ [قدرت وربوبیت] خود را به شما نشان می‌دهد تا [برای درک حقایق] بیندیشید (73) سپس دل‌های شما بعد از آن [همه معجزۀ شگفت‌انگیز] چون سنگ یا سخت‌تر از سنگ دچار قساوت شد، [آری سخت‌تر از سنگ؛] زیرا از برخی سنگ‌ها نهرها جاری می‌شود، و بعضی از آنها می‌شکافد و از آن آب بیرون می‌آید، و پاره‌ای از آنها از ترس خدا از بلندی سقوط میکند، [اما دل‌های شما از هیچ معجزه و موعظه‌ای اثر نمی‌گیرد، ولی بدانید که] خداوند از آنچه انجام می‌دهید بی‌خبر نیست (74)
30 ) انسان ، جانشین دائمی خداوند در زمین است .
طرح لیاقت خود، اگر بر اساس حسادت نباشد ، مانعی ندارد .
31) برتری انسان بر فرشتگان، به خاطر علم است.
برای روشن کردن دیگران، بهترین راه، برگزاری امتحان و به نمایش گذاشتن تفاوتها و لیاقتهاست.
برتری انسان بر فرشتگان ، به خاطر علم است.
33) به استعدادهای لایق،فرصت شکوفایی و برزخ بدهید.
34) لیاقت از سابقه مهمتراست
فرشتگان قدیمی باید برای انسان تازه به دوران رسیده اما لایق ، سجده کنند .
خطرناکتر از نافرمانی در عمل، بی اعتقادی به فرمان است
تکبّر وجسارت ابلیس، سر چشمه ی بدبختی های او شد.
35) درمسکن ، زن تابع مرد است
نزدیک شدن به گناه همان، و افتادن در دامن گناه همان.
36 ) شیطان، دشمن دیرینه ی نسل بشر است. زیرا از روز اوّل به سراغ پدر ومادر ما رفت.
37) اگر توبه واقعی باشد، خداوند آن را میپذیرد.
اگر توبه را شکستیم، باز هم خداوند توبه را میپذیرد.
نکته ها :
به دیگران اجازه دهید سؤال کنند.خداوند به فرشتگان اذن داد تا سؤال کنند و گرنه ملائک، بدون اجازه حرف نمی زنند و فرشتگان می دانستند که برای هر آفریده ای، هدفی عالی در کار است.
ابلیس و ملائکه هر کدام به نوعی خود را برتر از آدم می دیدند؛ابلیس به واسطه ی خلقت؛ وفرشتگان به واسطه ی عبادت؛ امّا ابلیس دربرابر فرمان سجده خداوند، ایستادگی کرد، ولی فرشتگان چون حقیقت را فهمیدند، پوزش خواستند وبه جهل خود خلقت اقرار کردند.
ابلیس مرتکب دو انحراف و خلاف شد:
خلاف عقیدتی ؛ که سبب فسق او شد
خلاف اخلاقی؛ که سبب دوزخی شدن او گردید.
سجده برای آدم نه بخاطر جسم او، بلکه بخاطر روح الهی اوست.
بی انصافی است که تمام فرشتگان بر انسان سجده کنند، ولی انسان برای خدا سجده نکند.
امام رضا علیه السلام : ماجرای لغزش آدم ، قبل از رسیدن به مقام نبوت بوده وازلغزش های کوچکی بوده که قابل عفو است .
صفحه هفتم مصحف شریف
پیامها :
38) گاهی یک حرکت، دامنه ی تأثیرات خوب وبدش درهمه ی عصرهاونسلها گسترده می شود.
40) در انجام تکالیف الهی، از هیچ قدرتی نترسیم و ملاحظه ی کسی را نکنیم. تبلیغات سوء دشمن، ملامتها، تهدیدها و توطئه ها مهم نیست، قهر خدا از همه مهمتر است.
41) انحراف علما، سبب انحراف دیگران می شود.
به جای نگرانی از دست دادن مال و مقام ،باید از قهر خدا ترسید .
42) نه حقّ را با باطل مخلوط کنیم و آنرا تغییر دهیم و نه باطل را در لباس حقّ مطرح سازیم.
43) رابطه با خدا، از طریق نماز و کمک به خلق خدا، از طریق زکات و همراهی با دیگران، یک مثلّث مقدّس است.
اصل فرمان نماز ، با جماعت است.اساس دین برحضور در اجتماع و دوری از انزوا و گوشه نشینی است.
44) تلاوت کتاب آسمانی کافی نیست ، تعقل لازم است.
آمران به معروف، باید خود عامل به معروف باشند.
45) صبر و نماز، دو اهرم نیرومند دربرابر مشکلات است
46) خاشع ، درنماز احساس ملاقات با خداوند را دارد.
48) در برابر عقاید خرافی وباطل، با قاطعیّت برخورد کنید.
نکته ها :
اسرائیل، نام دیگر حضرت یعقوب است که به معنی بنده خداست .
در روز قیامت ، تمام سبب ها قطع ونسبت ها محو و زبان عذرخواهی بسته می شود ، مال و فرزند کارآیی ندارند و خویشاوندی نیز ثمری ندارد ، قدرت ها پوچ می شوند و شفاعت بدون اذن خداوند پذیرفته نمی شود و فدیه پذیرفته نمی شود.
در روایات می خوانیم که حضرت علی علیه السلام هرگاه مسئله ی مهمی برایشان رخ میداد به نماز می ایستادند و آیه 45 را تلاوت می‌کردند.
صفحه هشتم مصحف شریف
پیامها :
49) ناگواری و آزادی ، هردو وسیله ی آزمایش و تربیت هستند.
51) عبادت در چهل شب و به دور از مردم ، دارای آثارخاصی است.
عدد چهل،در دریافت وحی والهامات روحانی نقش دارد.
54)حکم مرتد ، قتل است .
مرگ دررحمت الهی، بهتر از زندگی درلعنت الهی است.
55) اگر خداوند نیست تا او را ببینید،امّا آثار او که دیدنی است.چرا با دیدن آنها ایمان نمی آورید .
56) رجعت و معاد، امر محالی نیست. بعضی از مردگان در همین دنیا زنده شده اند.
روز بروز برخی تلخی ها و سپس نجات از آنها ، پیداشدن روحیه ی شکرگزاری است.
57) خداوند،رزق انسان را از حلال وپاکیزه مقدر کرده است.
نکته ها :
در این آیه، سه معجزه ی الهی در کنار هم مطرح شده است: شکافتن دریا ، نجات بنی اسرائیل ، غرق فرعونیان
فرعون زمان حضرت موسی ، رامسیس اول نام داشت که جسدش در موزه قاهره نگهداری می شود .
نام حضرت موسی در 34 سوره و 136 مرتبه آمده است
پس از نجات بنی اسرائیل از سلطه ی فرعون، به آنان دستور داده شد که وارد سرزمین فلسطین شوند. آنها به بهانه ی اینکه در آنجا افراد ستمگری هستند، سرپیچی کرده و به حضرت موسی علیه السلام گفتند: با خدایت به جنگ آنان برو، ما همین جا نشسته ایم. قهر خداوند آنها را فراگرفت و مدّت چهل سال در بیابانِ «تیه» ماندگار شدند، ولی خداوند در آنجا نیز برای آنان ابرها را چون سایه بان قرار داد و دو نوع غذای طبیعی و گوارا به نام‌های مَنّ و سَلوی،در دسترس آنان گذاشت.
صفحه نهم مصحف شریف
پیامها :
58) تامین معاش مردم ، مقدم بر فرمان به عبادت و مقدمه ای بر آن است.
برای ورود به مکانهای مقدّس، احترام مخصوص لازم است.
59) اگر کج روی برای انسان عادت شد، قهر الهی فرا می رسد.
60) همه چیز ، حتی آب خوردن را از خداوند بخواهیم .
61) کارهای خطرناک ، وابسته به افکار انحرافی و خطرناک است.
رفاه طلبی ، زمینه ی ذلت و خواری است .
بنی اسرائیل ، نژاد پرتوقع و افزون طلب هستند .
شهرنشینی و داشتن همه نوع امکانات، نشانه ی رشد و تکامل نیست، بلکه گاهی مایه ی سقوط و هبوط است.
ذلّت و بدبختی، مربوط به نژاد نیست، بلکه مربوط به خصوصیّات و عقاید و اعمال انسانهاست.
نکته ها :
در عدد دوازده ، رمزی نهفته است : عدد ماهها ، عدد نقبای بنی اسرائیل و تعداد حواریون حضرت عیسی علیه السلام و عدد ائمه معصومین علیه السلام
تنوع طلبی و افزون خواهی ، دامی برای اسیرشدن انسان هاست. استعمارگران نیز از همین خصیصه ی مردم برای لباس، مسکن و تجملات استفاده کرده و مردم را به اسارت می کشند .
صفحه دهم مصحف شریف
پیامها :
62) تمام ادیان آسمانی، اصول مشترک دارند؛ توحید، معاد و انجام اعمال صالح.
سعادت و کرامت ، مربوط به ایمان و عمل صالح است ، نه عنوان مسلم ، یهودی ، مسیحی ،صائبی.
63) حفظ دستاوردهای انقلاب (نجات از سلطه ی فرعون وآزاد شدن از اسارت و…)، باید با قدرت و قوّت دنبال شود.
معارف دینی باید با تدریس و تبلیغ ، در اذهان مردم زنده بماند .
65) استراحت و عبادت ، باید جزء برنامه های رسمی باشد و هرکس زمان تعطیل و تفریح و عبادت را به کار مشغول شود ، متجاوز است .
هر کس راه خدا را کنار بگذارد، بوزینه صفت، مقلّد دیگران خواهد شد.
67) استعاذه و پناه بردن به خدا، یکی از راههای بیمه شدن است.
مسخره کردن ، کار افراد جاهل و بی خرد است .
68) فرمان خداوند را سریع انجام دهید و از وسوسه و تردید بپرهیزید .
69) رنگ زرد ،چنانکه در روایات نیز آمده ، مورد سفارش دین است .
نکته ها :
در روایات میخوانیم دامنه مسخ در قیامت با توجّه به خصوصیّات روحی افراد، گسترده تر خواهد بود.
درقیامت مردم ده گونه محشور می شوند :
1)شایعه سازان ، میمون
2) حرام خواران ،خوک
3) رباخواران ، واژگونه
4) قاضی ناحق ،کور
5)خودخواهان مغرور ،کرو لال 6)عالم بی عمل،درحال جویدن زبان خود
7)همسایه آزار ، دست و پا بریده
8)خبرچین ، آویخته به شاخه های آتش
9)عیاشان ، بد بوتر از مردار
10) مستکبران ، در پوششی از آتش..
نسخه خطی ایالت «بادن وورتمبرگ» آلمان
نسخه خطی «اندلسی» قرآن در تایلند
نسخه خطی قرآن «مسجد جامع» یمن
نسخه خطی دانشگاه بیرمنگام» انگلیس
