ختم قرآن / تلاوت قرآن کریم؛ حزب 2 – آیات 44 تا 74 سوره بقره + معنی و تفسیر آیات 

معنی سوره بقره؛ آیات 44 تا 74

آیا مردم را به نیکی‌کردن فرمان می‌دهید و [وظیفۀ] خود را [در این زمینه] به فراموشی می‌سپارید؟ درحالی‌که تورات را [که به نیکی‌کردن دعوتتان کرده] قرائت می‌کنید، آیا [به سرانجام و فردای خسارت‌بار خود] اندیشه نمی‌کنید‌؟ (44) از روحیۀ شکیبایی [در برابر حوادث]، و از نماز [برای حل مشکلات خود و پاک‌شدن از آلودگی‌ها و رسیدن به رحمت حق] یاری بخواهید، انجام این کار جز بر کسانی که [در برابر حضرت حق] دلی فروتن دارند آسان نیست‌ (45) [دارندگانِ دلِ فروتن] کسانی هستند که یقین دارند ملاقات‌کنندۀ پروردگارشان خواهند بود، و مسلّماً به‌سوی او بازمی‌گردند (46) ای بنی‌اسرائیل! نعمت‌هایم را که به شما عطا کردم به خاطر آورده، [قلباً مورد توجه قرار دهید،] و اینکه شما را بر جهانیانِ [زمان خودتان به سبب معجزاتِ موسی و نزول تورات] برتری دادم [به یاد آرید] (47) و خود را از [خطرها و خسارت‌های] روزی حفظ کنید که نه کسی از کسی عذابی را برطرف می‌کند، و نه از کسی در مورد گنه‌پیشگان شفاعتی می‌پذیرند، و نه از کسی برای بخشیده‌شدنِ گناهانش غرامت و تاوان می‌گیرند، و نه [برای نجات از عذابِ دوزخ] حمایتشان می‌کنند (48)

و [ای بنی‌اسرائیل! به یاد آرید] زمانی که شما را از حکومت ظالمانۀ فرعونیان نجات دادیم؛ آنان‌که همواره شما را به شدیدترین وضع شکنجه می‌کردند، پسرانتان را سر می‌بریدند و زنانتان را [برای بیگاری و خدمت‌کاری] زنده می‌گذاشتند، برای شما در آن بلاها، آزمایشی بزرگ از سوی پروردگارتان بود‌ (49) و [به یاد آرید] هنگامی که [به قدرت خود] دریا را برای شما شکافتیم، و شما را نجات داده، [به خشکی رساندیم،] و فرعونیان را درحالی‌که تماشا می‌کردید غرق کردیم‌ (50) و [به یاد آرید] زمانی که با موسی [برای نزول تورات،] چهل شب وعده گذاشتیم، سپس شما بعد از رفتنش [به ضیافت الهی،] گوساله را معبودِ خود قرار دادید درحالی‌که [با این کارِ بسیار زشت،] ستمکار بودید‌ (51) آن‌گاه پس از آن [عملِ ستمکارانه] از شما درگذشتیم برای آن‌که [نعمت قبولِ توبه و بازگشت به توحید را] سپاس‌گزاری کنید‌ (52) و [به یاد آرید] هنگامی که به موسی کتاب و میزان [جداکنندۀ حق از باطل] عطا کردیم تا هدایت یابید [و به سعادت اَبدی برسید]‌ (53) و [به یاد آرید] زمانی که موسی به قومش گفت: ای قوم من! بی‌تردید شما با معبود قراردادن گوساله، به خود ستم کردید، پس به‌سوی آفرینندۀ خود بازگردید، و [افرادی از] خودتان را [که به پرستش گوساله پرداختند] بکُشید که این [کار] برای شما در پیشگاه آفریدگارتان بهتر است. خداوند [پس از آن] توبۀ شما را پذیرفت؛ زیرا او بسیار توبه‌پذیر و مهربان است‌ (54) و [به یاد آرید] زمانی که به موسی گفتید: ای موسی! هرگز به تو ایمان نمی‌آوریم مگر این‌که خدا را با چشم خود به‌صورتی آشکار ببینیم. پس [به سبب این درخواستِ بیجا] درحالی‌که نظاره می‌کردید صاعقۀ مرگبار شما را گرفت‌ (55) آن‌گاه شما را بعد از مردنتان برانگیختیم تا سپاس‌گزاری کنید‌ (56) و [در صحرای سوزان سینا] ابر را بر بالای سرتان سایبان قرار دادیم، و برای شما اَنگبین و پرنده سَلوی فرستادیم [و گفتیم:] از خوراکی‌های دلپذیر که روزی شما کردیم بخورید. آنان [با طغیان و ناسپاسی در برابر الطافِ ما] بر ما ستم نکردند؛ بلکه همواره بر خود ستم می‌ورزیدند‌ (57)

و [به یاد آرید] هنگامی که به شما گفتیم: به این شهر [بیت‌‌المقدس] وارد شوید و [از نعمت‌هایش] از هرجای آن که خواستید بی‌دغدغه و با آسایش بخورید، و فروتنانه از دروازۀ شهر درآیید و بگویید: [پروردگارا! خواستۀ ما] آمرزش همۀ گناهان و خلاف‌کاری‌های ما [است] تا گناهانتان را بیامرزیم، و ما قطعاً بر پاداش نیکوکاران می افزاییم‌ (58) ولی ستمکاران سخنی را که باید به فرمان ما می‌گفتند [پس از ورود به شهر] به سخنی دیگر [که درخواست امور مادّی و مسائل پَست بود] تغییر دادند، ما هم بر ستمکاران به سبب آن‌که همواره نافرمانی می‌کردند عذابی از آسمان فرود آوردیم‌ (59) و [به یاد آرید] آن‌گاه که موسی برای قومش درخواست آب کرد، گفتیم: عصایت را بر این سنگ بزن! در نتیجه دوازده چشمه از آن جاری شد که هر تیره‌ای [از دوازده تیرۀ بنی‌اسرائیل] چشمۀ مربوط به خود را شناخت، [گفتیم:] از روزی ویژۀ خداوند بخورید و بیاشامید و در زمین فتنه نکنید و به فساد ادامه ندهید [که بسیار زشت و ناپسند است]‌ (60) و [به یاد آرید] زمانی که گفتید: ای موسی! ما هرگز بر یک نوع غذا [که سال‌هاست خدا در بیابان برای ما می‌فرستد] شکیبایی نمی‌کنیم، از پروردگارت درخواست کن تا از آنچه زمین می‌رویاند از سبزی، خیار، سیر، عدس و پیازش را برای ما آماده کند؟! موسی گفت: آیا شما می‌خواهید غذای بهتر را به غذای پَست‌تر تغییر دهید؟ [با این خواستۀ بیجا و رویگردانی از نعمتِ ویژۀ حق] به شهری درآیید که در آن آنچه را خواستید برای شما آماده است. نهایتاً خواری و مسکنتِ فراگیری بر آنان مقرر شد، و به خشم خداوند [که مستحق آن بودند] دچار شدند، این [سه کیفر] برای این بود که آنان همواره منکر آیات خدا می‌شدند، و ستمکارانه پیامبران را می‌کشتند، سبب [این همه جنایاتشان] این بود که [از فرمان‌های من] سرپیچی داشتند، و پیوسته [از حدود حق] تجاوز می‌کردند (61)

مسلّماً کسانی که [زبانی و به ظاهر] ایمان آوردند، و نیز یهودی‌ها و نصرانی‌ها و صابئی‌ها، هرکدامشان [قلباً] به خدا و روز قیامت مؤمن شوند و کار شایسته انجام دهند برای آنان نزد پروردگارشان پاداشی شایسته است، نه بیمی بر ایشان است، و نه اندوهگین شوند (62) و [شما ای بنی‌اسرائیل! به یاد آرید] هنگامی که از شما [بر پیروی از حق] پیمان گرفتیم، و کوه طور را بالای سرتان برافراشتیم، [و گفتیم:] آنچه را [برای هدایتتان چون تورات] به شما داده‌ایم با قوّت فراگیرید [و با قدرت عمل کنید،] و آیاتی که در آن است [برای به کار بستن، قلباً] مورد توجه قرار دهید تا به روحیۀ اطاعت از خدا و پرهیز از محرّماتش آراسته شوید‌ (63) آن‌گاه بعد از پیمان‌گرفتن، از وفای به آن سرپیچی کردید، و اگر احسان و رحمت خدا بر شما نبود قطعاً از تباه‌کنندگانِ [همۀ سرمایۀ وجودی خود] بودید‌ (64) بی‌تردید شما به سرگذشت گروهی از هم‌مسلکان خود که در روز شنبه [از فرمان خدا در مورد حرمت صید ماهی] سرپیچی کردند آگاه بودید، که ما [به کیفر سرپیچی‌کردنشان] به آنان نهیب زدیم؛ به‌صورت بوزینگانی پَست و رانده‌شده درآیید‌! (65) در نهایت، آن کیفر را درس عبرتی برای آنان‌که شاهد حادثه بودند و کسانی که پس از آنان می‌آیند، و پندی برای آنان‌که از خدا اطاعت می‌کنند و از محرّماتش می‌پرهیزند قرار دادیم‌ (66) و [به یاد آرید] هنگامی که موسی به قومش گفت: خداوند به شما فرمان می‌دهد گاوی را ذبح کنید، گفتند: آیا ما را به ریشخند گرفته‌ای؟! گفت: به خداوند پناه می‌برم از این‌که از بی‌خبران [از حدود ادب] باشم‌ (67) گفتند: از پروردگارت بخواه برای ما توضیح دهد که آن، چه گاوی باشد؟ موسی گفت: خداوند می‌فرماید: آن گاوی است نه پیرِ از کار مانده، و نه تازه‌جوان، بلکه گاوی است میان این دو نوع، پس آنچه را به شما فرمان داده‌اند انجام دهید‌ (68) گفتند: از پروردگارت بخواه برای ما توضیح دهد رنگش چه باشد؟ موسی گفت: خداوند می‌فرماید: گاوی است به رنگ زردِ روشن که رنگش بینندگان را شاد می‌کند‌ (69)

گفتند: از پروردگارت بخواه برای ما توضیح دهد نهایتاً آن چگونه گاوی است؟ زیرا [ویژگی‌های] آن گاو بر ما مشتبه و مبهم شده، و اگر خدا بخواهد به [شناخت] آن هدایت خواهیم شد‌ (70) موسی گفت: خداوند می‌فرماید: گاوی است که نه رام است تا زمین را شیار کند، و نه آبیاری زراعت بر عهده‌اش باشد، گاوی است سالم، رنگش [زردِ روشن] یکدست. [بنی‌اسرائیل] گفتند: اکنون حق را برای ما آشکار ساختی. در نتیجه [به جست‌وجوی گاو برخاسته،] آن را [یافته و] ذبح کردند درحالی‌که نزدیک بود [بر اثر لجاجتِ شدید و خرده‌گیری فراوان] فرمان خدا را به کار نبندند (71) و [به یاد آرید] هنگامی که شخصی را کشتید و دربارۀ [قاتل] او به اختلاف و نزاع دچار شدید، و خداوند آشکارکنندۀ واقعیتی بود که [در این حادثه] پنهان می‌کردید‌ (72) پس گفتیم: پاره‌ای از آن [گاوِ ذبح‌شده] را به مقتول بزنید [تا زنده شود و قاتلش را معرفی کند،] خداوند این‌گونه، مردگان را زنده می‌کند، و دلایلِ [قدرت وربوبیت] خود را به شما نشان می‌دهد تا [برای درک حقایق] بیندیشید‌ (73) سپس دل‌های شما بعد از آن [‌همه معجزۀ شگفت‌انگیز] چون سنگ یا سخت‌تر از سنگ دچار قساوت شد، [آری سخت‌تر از سنگ؛] زیرا از برخی سنگ‌ها نهرها جاری می‌شود، و بعضی از آن‌ها می‌شکافد و از آن آب بیرون می‌آید، و پاره‌ای از آن‌ها از ترس خدا از بلندی سقوط می‌کند، [اما دل‌های شما از هیچ معجزه و موعظه‌ای اثر نمی‌گیرد، ولی بدانید که] خداوند از آنچه انجام می‌دهید بی‌خبر نیست (74)