حق تقدم سهام چیست و خرید وفروش آن چگونه است؟

حق تقدم سهام چیست؟

زمانی که یک شرکت بورسی تصمیم به افزایش سرمایه میگیرد و سرمایه خود را افزایش میدهد، به نسبت درصد افزایش سرمایه، تعداد سهام آن شرکت هم افزایش می یابد.
به منظور حفظ منافع سهامداران فعلی شرکت قانونی وضع شده تحت این عنوان که “براساس قانون تجارت درصورتی که یک شرکت سهام جدیدی برای فروش منتشر کند، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید اولویت دارند. که به این اولویت در خرید سهام نسبت به سهامداران جدید، حق تقدم خرید سهام گفته می شود.”

مثال برای حق تقدم سهام

فرض کنید شرکتی ۵۰ درصد افزایش سرمایه می دهد. در نتیجه تعداد سهام آن شرکت نیز به همین نسبت افزایش پیدا می کند. حال فرض کنید شما ۱۰۰۰ سهم از این شرکت را قبل از افزایش سرمایه داشته اید. در صورتی که این شرکت افزایش سرمایه بدهد و تعداد سهام شما تغییری نکند. میزان مالکیت شما در شرکت نسبت به حالت قبل از افزایش سرمایه، کاهش پیدا می کنند. به همین دلیل، برای اینکه درصد مالکیت شما ثابت بماند، شرکت این حق را به شما می دهد که به نسبت درصد افزایش سرمایه، حق تقدم در خرید سهام جدید منتشر شده داشته باشید. در نتیجه شما به اندازه ۵۰ درصد از تعداد سهام جدیدی که داشته اید، حق تقدم سهام خواهید داشت. پس در این حالت ۵۰۰ حق تقدم خرید سهام (۵۰% از ۱۰۰۰ سهم شما) به شما تعلق خواهد گرفت.

چگونه حق تقدم را به سهم تبدیل کنیم؟

شما باید برای هر گواهی مبلغی معادل با ارزش اسمی، سهم پرداخت نمایید که در ایران ارزش اسمی هر سهم در حال حاضر ۱۰۰۰ ریال است.
در نهایت به ازای هر گواهی + ۱۰۰۰ ریالی که برای آن پرداخت کردید یک سهم به شما تعلق می گیرد.
اگر در زمان تعیین شده ۱۰۰۰ ریال را پرداخت کردید، افزایش سرمایه شرکت نزد سازمان بورس ثبت خواهد شد، که بعد از آن حق تقدم های شما به صورت اتوماتیک تبدیل به سهام عادی خواهد شد. البته این پروسه زمانبر است و معمولا بین ۳ تا ۶ ماه طول میکشد. توجه داشته باشید اگر سهامداران تمایلی به شرکت کردن در افزایش سرمایه شرکت را نداشته باشند میتوانند حق تقدم خود را در بازار بورس بفروشند. و یا اگر مهلت تعیین شده برای تبدیل حق تقدم به سهام گذشته باشد، برای سهامدارانی که اقدامی نکرده اند شرکت اقدام به فروش سهام با قیمت روز می کند و اختلاف بین قیمت بازار و ارزش اسمی سهام را به حساب سهامدار واریز خواهد کرد.

نماد حق تقدم سهام

بعد از برگزار کردن مجمع شرکت یک نماد حق تقدم در بازار به آن شرکت اختصاص داده می شود تا سهامداران بتوانند از طریق آن نماد، حق تقدم های خود را بفروشند؛
بطور مثال اگر شرکت ایران خودرو با نماد خودرو به افزایش سرمایه بپردازد، نماد حق تقدم آن خوروح می شود.

آیا نماد حق تقدم همیشه قابلیت خرید و فروش دارد؟

در جواب به این سوال باید بگویم که خیر، نماد حق تقدم یک شرکت بورسی تنها در مدت زمان مشخصی قابلیت خرید و فروش خواهد داشت، نه همیشه.

نماد حق تقدم چه مدت باز است؟

نماد حق تقدم یک شرکت فقط در طی یک بازه زمانی مشخصی قابلیت خرید و فروش دارد، نه برای همیشه. طبق قوانین بورس این بازه زمانی نباید کمتر از ۶۰ روز باشد. معمولا همین بازه ۲ ماهه نیز برای معاملات در نظر گرفته می شود. طی این بازه افرادی که تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه ندارند حق خود را می فروشند. همچنین افرادی که در مجمع سهامدار نبوده اند می توانند این حق تقدم ها را خریداری کنند. افرادی که به تازگی این حق تقدم ها را بخرند، باید مبلغ اسمی سهم را به حساب شرکت واریز کنند تا تبدیل به سهم عادی شود. البته خیلی از افراد نیز این حق ها را مانند سهام عادی خرید و فروش می کنند و از نوسانات آن سود می برند.

زمان خرید و فروش حق تقدم سهام

براساس قوانین بورسی این بازه زمانی کمتر از ۶۰ روز نباید باشد و در صورتی بیشتر خواهد شد که این مدت زمان تمدید شود. در این دوره ۶۰ روزه افرادی که تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه را ندارند حق خود را میفروشند و اشخاصی هم که در مجمع سهامداران نیستند میتوانند این حق تقدم ها را خریداری نمایند.
اشخاصی که بعدا این حق تقدم ها را خریداری نمایند، باید مبلغ اسمی سهم را به حساب شرکت واریز نمایند تا تبدیل به سهم عادی شود.
البته خیلی از اشخاص هم این حق ها را مثل سهام عادی خرید و فروش می کنند و از نوسانات آن سود می برند.

یک نمونه برگه گواهینامه حق تقدم خرید سهام: