حالت مثبت و منفی وجه التزامی در زبان ترکیه
وجه التزامی برای بیان کارهایی است که در آنها التزام وجود داشته باشد. در فارسی، این وجه را با اضافه کردن ب به ابتدای بن مضارع می سازیم، مثلا بروم، بدانم، بخورید و …
حالت مثبت
در حالت مثبت وجه التزامی، بر اساس اصل تطابق آوایی، یکی از پسوندهای زیر را برای ضمایر فاعلی انتخاب می کنیم. در جدول زیر با این پسوندها آشنا می شوید:
| برویم | gidelim |
Biz (y)-elim/-alım |
بروم | gideyim |
Ben (y)-eyim/-ayım |
| بروید | gidesiniz |
Siz (y)-esiniz/-asınız |
بروی | gidesin |
Sen (y)-esin/-asın |
| بروند | gideler |
Onlar (y)-eler/-alar |
برود | gide |
O (y)-e/-a |
حالت منفی
| نخوریم | yemeyelim | Biz –meyelim/-mayalım | نخورم | yemeyeyim | Ben -meyeyim/-mayayım |
| نخورید | yemeyesiniz | Siz -meyesiniz/-mayasınız | نخوری | yemeyesin | Sen -meyesin/-mayasın |
| نخورند | yemeyeler | Onlar -meyeler/-mayalar | نخورد | yemeye | O -meye/-maya |
سوالی مثبت و منفی
کافی است پس از هر فعل پسوند سوالی mi/mı را بیاوریم، مثلا:
?dinleyeyim mi (گوش بکنم؟)
?kabuletmeyeyim mi (قبول نکنم؟)
فعل بودن در وجه التزامی
فعل بودن در وجه التزامی از فعل olmak ساخته می شود.
| biz olalım | ben olayım |
| siz olasınız | sen olasın |
| onlar olalar | o ola |
وجه التزامي در گذشته
فعل + -malı /-meli + پسوند حكايتي+ پسوند شخص
فعل + -malıydı /-meliydi + پسوند شخص
فعل +(y) -acaktı/-ecekti + پسوند شخصي
|
شخص |
حالت جدا |
حالت چسبيده |
پسوند شخصي |
معني |
|
ben |
gelmeli idi-m |
Gel-meliydi-m |
m |
بايد مي آمدم |
|
sen |
gelmeli idi-n |
Gel-meliydi-n |
n |
بايد مي آمدي |
|
o |
gelmeli idi |
Gel-meliydi |
- |
بايد مي آمد |
|
biz |
gelmeli idi-k |
Gel-meliydi-k |
-k |
بايد مي آمديم |
|
siz |
gelmeli idi-niz |
Gel-meliydi-niz |
-nız/-niz |
بايد مي آمديد |
|
onlar |
gelmeli idi-ler |
Gel-meliydi-ler Gel-meli-ler-di |
ler/lar |
بايد مي آمدند |
در سوم شخص جمع حالت دوم كه پسوند شخص قبل از پسوند حكايتي مي آيد نيز استفاده مي شود.
(در تركي آذربايجاني فقط حالت اول استفاده مي شود gelmeliydiler)
Ödevlerimi zamanında yapmalıydım.
بايد تمريناتم را سر وقت انجام مي دادم.
O, hatalı olduğu için senden özür dilemeliydi.
او، به خاطر خطاكار بودنش،آموزش زبان تركي بايد از تو معذرت خواهي مي كرد.
Haklısın, ben seni daha erken aramalıydım.
حق داري، من بايد زودتر از اين باهات تماس مي گرفتم.
حالت منفي با آمدن –ma/-me ساخته ميشود. بنابراين پسوند كلي به صورت –mamalıydı/-memeliydi ساخته ميشود.
Kardeşine kızmamalıydın.
نبايد (به ) برادرت عصباني ميشدي.
O şurubu içmemeliydin.
بايد آن شربت را نمي خوردي. (نبايد آن شربت را مي خوردي)