حجم مبنا عددی است که از طرف سازمان بورس تعیین می شود و اگر تعداد سهام معامله شده یک شرکت در طول روز، کمتر از حجم مبنای تعیین شده برای آن باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت. این قانون برای این گذاشته شده که کسی نتواند با معامله کردن تعداد کمی از سهام های یک شرکت در قیمتی خیلی بالاتر یا پایین تر از قیمت فعلی، قیمت آن سهام را جابجا کند. یعنی به طور خیلی ساده، برای اینکه قیمت یک سهامی تکان بخورد و افزایش یا کاهش یابد باید حداقل تعداد مشخصی از آن سهام در روز معامله شود که به این تعداد حجم مبنا می گویند.
پذیره نویسی چیست؟به عنوان مثال تعداد کل سهام یک شرکت پذیرفته شده در بورس ۲۰ میلیون سهم باشد، تنها درصورتی قیمت سهام این شرکت در طول یک روز می تواند ۴ درصد افزایش یا کاهش داشته باشد که حداقل ۱۶ هزار سهم شرکت الف در طول روز، مورد داد و ستد قرار گیرد.
۱۶۰۰۰=۰.۰۰۰۸*۲۰۰۰۰۰۰۰
هدف از تعیین حجم مبنا، این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند نوسانات قیمت سهام، در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخص و قابل توجهی سهام صورت گرفته است، چرا که در غیر اینصورت، معامله حتـی چند عدد سهم یک شرکت، می تواند قیمت سهام این شرکت در بورس را تحت تأثیر قرار داده و منجر به ایجاد قیمت های غیرواقعی و کاذب در بورس شود.نیازی نیست شما خودتان به محاسبه این عدد بپردازید.می توانید در سایت TSETMC حجم مبنای هر سهم را ببینید.
محاسبه قیمت پایانی
در تابلوی معاملات، دو قیمت مشاهده می کنیم: قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله یا آخرین قیمت. شاید هنگام دیدن تابلوی معاملات یک سهم، این پرسش در ذهنتان ایجاد شده باشد که قیمت پایانی چیست و چگونه محاسبه می شود. قیمت پایانی یک سهم در یک روز، برابر با میانگین قیمت هایی است که سهم مورد معامله قرار گرفته است. اگر حجم معاملات یک روز حداقل برابر با حجم مبنا باشد، میانگین قیمت معاملات به عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته می شود. اما اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبتِ افزایش یا کاهش سهم از قیمت کاسته شده و قیمت پایانی بر آن اساس محاسبه می شود.
در حقیقت، قیمت پایانی میانگین موزون معاملات است. برای مثال، فرض کنید در یک سهم، معامله ای انجام شده که با ۴ درصد افزایش قیمت همراه بوده، معامله دیگری با ۲ درصد افزایش، معامله ای با یک درصد کاهش و… . با توجه به اینکه در هریک از این معاملات مربوط به سهم مورد نظر حجم چقدر بوده است، میانگین وزنی قیمت معاملات محاسبه شده و به عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته می شود.
برای مثال، فرض کنید سهمی در قیمت مثبت ۵ درصد معامله شود. اگر تعداد سهام معامله شده بیشتر از ۸۰ هزار باشد، این ۵ درصد اعمال شده و مبنای قیمت روز بعد معاملات قرار خواهد گرفت. اما اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد، قیمت پایانی بر اساس نسبت این حجم به حجم مبنا محاسبه می شود. برای مثال اگر حجم مبنای سهمی ۸۰ هزار باشد و ۴۰ هزار سهم با قیمت مثبت ۵ درصد معامله شود، مقدار افزایشِ قیمت ۲٫۵ درصد برای قیمت پایانی در نظر گرفته خواهد شد. البته این حجم مبنا که درباره آن بحث کردیم، مربوط به شرکت های ثبت شده در بورس است.آخرین قیمت، قیمت آخرین معامله ای است که انجام شده است.
فرمول محاسبه قیمت پایانی به صورت زیر است:
که در آن، پارامترها به صورت زیر هستند:
- P1P1: قیمت پایانی روز قبل
- P2P2: قیمت پایانی روز جاری
- ¯P2P2¯: میانگین وزنی قیمت در روز جاری
- NN: حجم معاملات
- MM: حجم مبنا
اگر M/N بزرگ تر یا مساوی با یک باشد، این نسبت را برابر با یک در نظر می گیریم. در غیر این صورت، همان مقدار کوچک تر از یک را می نویسیم.
مثال: فرض کنید اطلاعات مربوط به معاملات سهام ، به صورت زیر باشد:
- قیمت پایانی روز قبل: ۲۰,۰۰۰ ریال
- میانگین وزنی قیمت سهم در روز جاری: ۲۰,۸۰۰ ریال
- تعداد سهام معامله شده: ۸۰,۰۰۰ سهم
قیمت پایانی روز جاری را حساب کنید.
پاسخ: طبق فرمولی که برای قیمت پایانی ارائه کردیم، مقادیر زیر را داریم:
- P1=20,000P1=20,000
- ¯P2=20,800P2¯=20,800
- M=160,000M=160,000
- N=80,000N=80,000
همان طور که می بینیم، حجم معاملات روز جاری کمتر از حجم مبنا است و نمی توانیم قیمت پایانی را برابر با میانگین وزنی قیمت معاملات قرار دهیم. قیمت پایانی روز جاری به صورت زیر محاسبه می شود:
P2=20,000+[(20,800–20,000)80,000160,000]=20,400
قانون جدید حجم مبنا
بر اساس اعلام شرکت بورس اوراق بهادار، از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸، حجم مبنای کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس فرمول قبلی (ماده واحده مصوب ۲۸ بهمن ۱۳۹۳ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار) ۴ در ۱۰ هزار سهام شرکت است، به شرطی که حداقل ارزش مبنا برای تمامی شرکت ها برابر با ۵۰ میلیارد ریال و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر، ۱۲۰ میلیارد ریال و برای شرکت های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، ۱۰۰ میلیارد ریال تعیین باشد.همچنین، تعداد حجم مبنای هر سهم بر اساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می شود.
حجم مبنای ۱ به چه معنا است؟
برای برخی سهم ها ممکن است ببینید که حجم مبنای آن برابر یک در نظر گرفته شده است.برای مثال برای حق تقدم ها، حجم مبنا برابر با ۱ فرض می شود. معنی این عدد این است که هر تغییری در قیمت آخرین معامله، دقیقا باعث تغییر در قیمت پایانی در همین عدد خواهد شد.
