قرارداد کار ساعتی چیست؟

قانون کار ایران ، بیان کننده احکام مربوط به روابط میان کارگران و کارفرمایان است که با هدف تنظیم قواعدی در راستای حمایت از حقوق کارگران ، در سال 1369 به تصویب رسیده است . پایه اصلی بهره مندی کارگران از حقوق و مزایای پیش بینی شده در این قانون تنظیم قرارداد کاری دقیق ، میان طرفین می باشد یکی از انواع قراردادهایی که بر اساس قانون کار می توان تنظیم کرد ، قراردادهای کار ساعتی می باشد که حقوق و مزایای تعلق گرفته به کارگران ، بر اساس میزان و ساعات کار آنها تعیین می شود . به همین دلیل ، آشنایی با قرارداد کاری ساعتی ، شرایط و نحوه تنظیم آن ، سبب می شود تا کارگران و کارمندان مشمول قانون کار ، با حقوق قانونی خود ، بیشتر آشنا شده تا متضرر نشوند . همچنین ، کارفرمایان نیز ، با اطلاع از نحوه انعقاد این قرارداد ، می توانند به شکل بهتری با نیروی کاری مورد نظر ، قرارداد منعقد کنند .

قرارداد کار ساعتی چه نوع قراردادی است؟

بر اساس قانون کار ، هنگام شروع رابطه کاری میان کارگر و کارفرما ، الزاما می بایست قرارداد کاری تنظیم شده و شرایط کاری ، در آن درج شود تا در صورت لزوم ، طرفین بتوانند به استناد این قرارداد کار ، از حمایت های قانونی ، بهره مند شود . در این میان ، قرارداد کار کتبی و شفاهی ، هر دو دارای اعتبار هستند ؛ لکن تنظیم قرارداد کتبی ، به جهت امکان اثبات آسان تر ، پیشنهاد شده است . طبق این قانون ، بر اساس مدت زمان قرارداد کاری ، می توان انواع و اقسام قرارداد کار اعم از دائم ، موقت و کار معین را مورد شناسایی قرار داده که بر مبنای آن ، در قراردادهای کار دائم ، مدت مشخصی برای اتمام آن پیش بینی نشده ؛ اما قرارداد کار موقت ، برای امور غیر مستمر که مدت آنها مشخص و موقتی است ، مورد استفاده قرار می گیرد . قراردادهای کار معین نیز ، بابت انجام یک کار مشخص و معین استفاده می شود . اما یکی دیگر از انواع قراردادهای کاری بر مبنای نحوه محاسبه مزد و مزایا تعلق گرفته به کارگر ، شامل قرارداد کار ساعتی ، قرارداد کار کارمزدی و قرارداد کارمزد ساعتی می باشد که ضوابط آن ، در ماده 35 قانون کار ، بیان شده است . بر اساس این ماده ، در صورتی که مزد تعلق گرفته به کارگر ، مرتبط با ساعات انجام کار باشد ، مزد ساعتی است . اما در صورتی که مزد کارگر ، بر اساس میزان انجام کار یا محصول تولید شده باشد ، به وی کارمزد پرداخت می شود . همچنین ، در صورتی که مزد تعلق گرفته به کارگر ، بر اساس محصول تولید شده یا کار انجام شده در مدت زمان مشخص باشد ، به آن کارمزد ساعتی گفته می شود .

بر این اساس ، در پاسخ به این سوال که قرارداد کار ساعتی چیست ، باید گفت قرارداد کار ساعتی ، به آن دسته از قراردادهایی گفته می شود که کارگران ، بر اساس ساعات کاری که در آن کارگاه به کار مشغول هستند ، استحقاق دریافت مزد را دارند . فلذا دریافت مزد در این قبیل قراردادهای کاری ، وابسته به کار انجام شده یا محصول تولید شده نبوده و صرفا بر مبنای ساعات کاری است که کارگر ، در کارگاه به کار مشغول است .

نحوه تنظیم قرارداد کار ساعتی

در قسمت قبل ، توضیح دادیم که قرارداد کار ساعتی چیست . بر اساس آنچه گفته شد ، قرارداد کار ساعتی نیز ، یکی از انواع قراردادهای کار طبق قانون می باشد که معمولا در مورد مشاغل پاره وقت ، مورد استفاده قرار می گیرد و نمونه آن را در قسمت بعد ، ارائه خواهیم نمود . اما سوالی که مطرح می شود ، این است که نحوه تنظیم قرارداد کار ساعتی چگونه است ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که برای تنظیم و یا تمدید قرارداد کار ، می بایست مشخصات دقیق طرفین ، در قرارداد کار ذکر گردیده و نوع کار یا حرفه ای که کارگر می بایست آن را انجام دهد ، تعیین شود . همچنین ، میزان حقوق و مزایای متعلق به کارگر و پاداش نیز ، باید در قرارداد تنظیم شود . از جمله دیگر مواردی که در نحوه تنظیم قرارداد کار ساعتی باید به آن توجه شود ، میزان ساعات کاری کارگر ، تعطیلات و مرخصی ها ، محل انجام کار مورد نظر و نیز ، تاریخ انعقاد قرارداد کار است. همچنین ، لازم است که در تنظیم قراردادهای کار ساعتی ، شرایط و نحوه فسخ قرارداد کار نیز ، مشخص شود . برای تنظیم قرارداد کار ساعتی ، باید نمونه متن قرارداد کاری ، در چهار نسخه تدوین و یک نسخه از آن در اختیار کارگر و نسخه دیگر ، در اختیار کارفرما باشد . دو نسخه دیگر نیز ، نزد اداره کار محل و شورای اسلامی کار یا نماینده کارگران در آن کارگاه باشد. علاوه بر اینها ، برای تنظیم قراردادهای کار ساعتی ، می بایست شرایط صحت قرارداد کار را نیز ، رعایت کرد . بر اساس ماده 9 قانون کار ، شرایط صحت تنظیم قراردادهای کاری از جمله کار ساعتی ، این است که موضوع قرارداد ، به صورت کامل ، تعیین شده و کار مورد تقاضا و شرایط مربوط به آن به صورت دقیق ، تعیین گردد . همچنین ، موضوع قرارداد ، باید امری مشروع باشد ؛ نه امری غیر قانونی. همچنین ، هیچ کدام از طرفین قرارداد اعم از کارگر و کارفرما ، نباید محدودیت و ممنوعیت قانونی برای تنظیم قرارداد کاری داشته باشند که از جمله این ممنوعیت ها ، می توان به عدم اهلیت یکی از طرفین قرارداد ، پایین بودن سن کارگران ( کمتر از 15 سال ) ، سفیه یا مجنون بودن طرفین قرارداد اشاره نمود که در این شرایط ، تنظیم قرارداد کاری ، امکان پذیر نمی باشد. لازم به ذکر است که در تنظیم قراردادهای کار ساعتی ، باید به این نکته نیز توجه داشت که ساعات کاری کارگران ، نباید از حداکثر میزان ساعات کاری تعیین شده در قانون کار ، تجاوز کند . بر اساس قانون کار ، حداکثر ساعات کاری روزانه کارگران ، 8 ساعت در طول روز و 44 ساعت در هفته می باشد که در صورت بیشتر شدن این ساعات کاری ، کارفرما موظف به پرداخت اضافه کاری به کارگر می باشد .

قرارداد کار ساعتی با بیمه

در قسمت قبل ، به توضیح این مطلب پرداختیم که قرارداد کار ساعتی چیست و نحوه تنظیم نمونه قرارداد کار ساعتی به چه صورت است و چه مواردی باید در آن قید شود . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، این است که آیا در قراردادهای کار ساعتی نیز ، به کارگران بیمه تامین اجتماعی تعلق می گیرد ؟ خوشبختانه پاسخ به این سوال مثبت است. در واقع ، هر چند قراردادهای کار ساعتی ، از انواع قراردادهای کار موقت هستند که معمولا به صورت پاره وقت انجام می گیرند ؛ با این حال ، کارگران ، در قراردادهای کار ساعتی نیز ، مشمول حمایت های قانونی از جمله بیمه هستند . به همین دلیل ، یکی از مهم ترین مواردی که در تنظیم این نوع قراردادها باید مد نظر قرار گیرد ، بیمه کردن کارگران است. البته ، پرداخت حق بیمه کارگران ساعتی ، با کارگرانی که به صورت تمام وقت مشغول به کار هستند ، تفاوت دارد و نحوه پرداخت حق بیمه کارگران ساعتی ، به این صورت است که کارفرما ، به ازای هر 8 ساعت کاری که کارگر انجام می دهد ، می بایست حق بیمه را محاسبه و پرداخت نماید و مثلا اگر کارگر ، به مدت 22 ساعت در هفته مشغول به کار است ، به ازای همین مدت ، حق بیمه وی پرداخت می شود. لازم به ذکر است که علاوه بر بیمه ، سایر مزایایی که در قانون کار برای کارگران پیش بینی شده نیز ، حسب مورد و بر اساس ساعات کاری ، به کارگر تعلق می گیرد که از جمله آن ، می توان به اضافه کاری مازاد بر ساعات کاری قرارداد ، عیدی و پاداش سالانه کارگران ، حق سنوات ، مرخصی ها و مواردی از این قبیل اشاره نمود .

قرارداد کار ساعتی بدون بیمه

در قسمت قبل ، به بررسی قرارداد کار ساعتی با بیمه پرداخته و گفتیم که قراردادهای کار ساعتی نیز ، بر اساس قانون کار باید تنظیم شده و علاوه بر مزایایی همچون مرخصی ها ، سنوات ، عیدی و پاداش و غیر اینها ، کارگر از حق دریافت بیمه تامین اجتماعی نیز بهره مند می باشد . سوال دیگری که مطرح می شود ، این است که آیا تنظیم قرارداد کار ساعتی بدون بیمه نیز وجود دارد؟ پاسخ به این سوال از این جهت اهمیت دارد که معمولا قرارداد کار ساعتی ، در مورد مشاغل پاره وقت تنظیم می شود که کارگر ، تمام ساعات کاری قانون کار را در کارگاه ، به کار مشغول نیست . لذا برخی کارفرمایان ، تمایل دارند اقدام به تنظیم قرارداد کار ساعتی بدون بیمه نمایند . اما در این خصوص ، باید گفت که مطابق ماده 148 قانون کار ، کارفرمایان کارگاه های مشمول قانون کار ، موظفند بر اساس قانون تامین اجتماعی ، اقدام به بیمه کردن کارگران خود نمایند. از آن رو که قرارداد کار ساعتی نیز ، یکی از انواع قراردادهای تحت شمول قانون کار بوده و قواعد ذکر شده در این قانون نیز آمره هستند و طرفین ، نمی توانند برخلاف آن توافقی انجام دهند ، انعقاد قرارداد کار ساعتی بدون بیمه ، امکان پذیر نبوده و کارفرما ، می بایست الزاما اقدام به بیمه نمودن کارگر نماید ؛ در غیر این صورت ، کارگر می تواند در اداره کار ، از کارفرما شکایت کند.

نکات بهترین قرارداد کار ساعتی

برای تنظیم یک قرارداد کار، باید قواعد و شرایط قانونی موجود در قانون مدنی ، قانون کار و قانون تامین اجتماعی رعایت شود. مهم ترین نکات قانونی این نوع از قرارداد را در ادامه بیان می کنم:

• مشخصات طرفین: مانند هر قرارداد دیگری، در قرارداد کار حق الزحمه ساعتی نیز، درج مشخصات کامل کارفرما و کارگر ضروری است. کارگر باید مشخصات کامل نام و نام خانوادگی، شماره ملی، نشانی، تلفن، تاریخ تولد، وضعیت تأهل، وضعیت نظام وظیفه، تعداد فرزندان و مدرک تحصیلی خود را در متن قرارداد بنویسد. کارفرما نیز، مشخصات شناسایی خود را در قرارداد درج می کند.

• مدت اعتبار قرارداد و همکاری طرفین: در قرارداد کار ساعتی، ضمن نوشتن میزان ساعات کاری کارگر، کل مدت قرارداد و تاریخ امضای آن را بنویسید. مبنای تاریخ شروع به کار کارگر، تاریخ نوشته شده در متن قرارداد است. شما می توانید ساعات کار نیروی کار را به صورت روزانه و با ذکر جزئیات دقیق آن تعیین کنید.
• موضوع قرارداد کار ساعتی: باید در متن قرارداد، نوع کاری که کارگر یا کارمند موظف به انجام آن است مشخص شود. قرارداد کار مانند هر قرارداد دیگری، نیاز به موضوع دارد و در قرارداد کار ساعتی، نام کار به عنوان موضوع آن نوشته می شود. بخش تعهدات کارگر بر اساس نوع کار مذکور در این بخش تکمیل خواهد شد.
• ساعت کار: باید ساعت کاری کارمند یا کارگر مشخص شود. در این مورد حتماً باید حداقل های قانون کار را رعایت کرد. مطابق با قانون کار، حداکثر مدت کار روزانه، 7 ساعت و 20 دقیقه است. البته در برخی موارد، طرف های قرارداد می توانند برای ساعت کاری توافق دیگری کنند و در برخی از روز ها کمتر و در برخی از روز ها بیشتر از هشت ساعت کار شود. اما مدت کار هفتگی از 44 ساعت بیشتر نخواهد بود. میزان حقوقی که کارفرما موظف به پرداخت آن است بر مبنای میزان ساعات کار مشخص می شود.
• محل انجام کار: محل انجام کار در قرارداد مشخص شود. همچنین در مورد امکان جابجایی کارگر یا کارمند به شهر دیگر نیز به توافق برسید و در متن قرارداد نوشته شود.
• دستمزد و سایر حقوق: در این قرارداد، حق الزحمه متناسب با میزان ساعات کار کارگر یا کارفرما تعیین می شود. نکته مهم آن است که حتی اگر قرارداد کاری به صورت پاره وقت و ساعتی نیز باشد، دستمزد کارگر و کارمند از حداقل حقوق اداره کار کمتر نیست. سابقه کار، حق اولاد، حق مسکن و سایر حقوق و مزایا نیز متناسب با میزان ساعات کار تعیین و پرداخت می شود. هر سال، وزارت کار و رفاه اجتماعی حداقل حقوق و مزایا را مشخص می کند.
• وضعیت تعطیلات و مرخصی: با توجه به الزامی بودن قواعد قانون کار، باید حداقل های مرخصی قانون کار را رعایت کرد. مطابق با قانون کار، روز جمعه به عنوان روز تعطیل هفتگی با مزد است و تعطیلات رسمی نیز مطابق با تعطیلات رسمی اعلام شده از سوی دولت است. در خصوص مرخصی های استحقاقی، استعلاجی و غیره، مطابق با قانون کار عمل می شود.

• تعداد نسخه های قرارداد: قرارداد کار در چهار نسخه تهیه می شود. دو نسخه از قرارداد کار ساعتی برای تشکل کارگری و ادارۀ کار و رفاه اجتماعی ارسال می شود و یک نسخۀ آن متعلق به کارگر است و نسخۀ دیگر، نزد کارفرما باقی می ماند.

کارگر و کارفرما در قرارداد کار ساعتی چه کسانی هستند؟

مطابق تعریفی که در ماده ۲ قانون کار مقرر گردیده است، به افرادی که با هر عنوان در برابر کار برای کارفرما حق الزحمه، حقوق، دستمزد، سهم و سایر مزایا را دریافت می نماید کارگر می گویند. همانطور که از این ماده نیز برداشت می گردد، کارگر الزاماً یک شخص حقیقی است. رابطه میان کارگر و کارفرما اصولاً یک رابطه معوض است که در آن کارگر در ازای انجام کار، عوض دریافت می نماید که البته عوض دریافتی می تواند وجه نقد نباشد. براساس آن چه در ماده ۳ قانون کار پیش بینی گردیده است، کارفرما اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند که کارگر بنا به درخواست و حساب وی به ازای دریافت مبلغی به عنوان حق السعی کار می کند. در این میان مدیران، مسئولان و کلیه کسانی که عهده دار اداره یک کارگاه باشند، نماینده قانونی کارفرما تلقی شده و کلیه تعهدات کارفرما در قبال کارگران نیز بر عهده آن ها است.

بنابراین قرارداد کار ساعتی ، به آن دسته از قراردادهای کار گفته می شود که مبنای پرداخت مزد ، بر اساس میزان ساعات کار انجام شده است . تنظیم نمونه قرارداد ساعتی نیز ، کاملا تابع ضوابط قانون کار می باشد و به همین دلیل ، در قراردادهای کار ساعتی ، علاوه بر پرداخت اضافه کاری ، عیدی و پاداش و سنوات ، حق بیمه کارگر نیز باید توسط کارفرما پرداخت شود. امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .

در مورد قانون کار چه می دانید؟