حمام مصباح کرج و جاذبه های آن! 

تاریخچه حمام مصباح کرج

این حمام متفاوت که در محله قدیمی مصباح کرج واقع شده است قدمتی دیرینه دارد و از بناهای تاریخی دوران قاجاریه محسوب می شود. معماری و سبک ساخت این حمام و ظرافت آن نشان دهنده ارزش تاریخی بنا و هنر دست معماران آن زمان می باشد.

این حمام در دل کوچه پس کوچه های تنگ محله مصباح در گذشته رونق فراوانی داشت و بسیاری از مردم از آن استفاده می کردند اما امروزه با تغییر سبک زندگی مردم دیگر حمام مصباح رونق گذشته را ندارد.

سقف، دیواره ها و به طور کلی ساختمان حمام مصباح به نحوی طراحی و ساخته شده است که کاملا بیانگر سبک معماری سنتی ایرانی در زمان قاجار می باشد و با تماشای آن می توان سفری کوتاه به دل تاریخ داشت.

این اثر تاریخی به عنوان نمادی از حمام هایی که در زمان قاجاریه ساخته می شد در سال 1380 با شماره 3790 به ثبت ملی رسید و به یکی از مهم ترین جاذبه های تاریخی – گردشگری شهر کرج تبدیل شد.

معماری حمام مصباح

مصالحی که در ساخت این حمام به کار رفته آجر ختایی به ابعاد 20 در 20 در 5 سانتی متر، ملات گل و آهک بوده است. برای ورود به حمام مصباح باید هشت پله (3/5 متر) پایین بروید تا به کف حمام برسید. حمام مصباح از طاق‌های آجری گنبدی شکل و تودرتو و دریچه‌های دایره‌ای شکل تماشایی تشکیل شده است. بر روی گنبدها روزنه‌هایی آن‌چنان هنرمندانه تعبیه شده که نور از آن‌ها عبور کرده و در تمام قسمت‌های حمام پخش می‌شود و روشنایی حمام را به طور کامل تامین می‌کند. این روزنه‌ها علاوه بر تامین نور به بنای حمام زیبایی خاصی داده است.

حمام مصباح از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است که از میان آن‌ها می‌توان بخش‌های رختکن، گرمخانه، شاه‌نشین و محل شستشو را نام برد. هم‌چنین طاقچه‌های حفره‌مانندی در کنار حوض و رختکن قرار دارد. گویا از آن‌ها به عنوان محلی جهت گذاشتن کفش‌های افرادی که به حمام می‌آمدند استفاده می‌شده است.

سربینه یا رختکن حمام مصباح شامل یک گنبد مرکزی است که در طرفین آن چهار طاق چشمه، آجر با گنبدهای کوچک‌تر یا گره‌پوش است و گنبد مرکزی و طاق‌چشمه‌ها برروی چهار ستون آجری به ابعاد 70 در 70 سانتی متری استوار است.

گرمخانه‌ی این حمام نیز شامل شاه‌نشین در سمت شمال با پوشش گهواره‌ای، نظافتخانه در سمت جنوب با پوشش طاق گهواره‌ای، محل شستشو در سمت شمال شرقی و جنوب غربی و محل خزینه در سمت غرب است.

نقشه و معرفی بخش های مختلف حمام مصباح کرج

معماری بنای این حمام زیبا بسیار زیبا است. در قسمت ورودی درب حمام چندین پله وجود دارد که با عبور از آن ها به کف حمام خواهید رسید. در این قسمت آنچه که بیش از همه نظر بازدید کنندگان را به خود جلب می کند طاق های آجری گنبدی شکل هستند که به زیبایی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند.

طراحان بنا حفره هایی بر روی این طاق ها ایجاد نموده اند. این حفره و روزنه ها علاوه بر اینکه موجب زیبایی و جذابیت ساختمان شده بلکه در تامین نور مورد نیاز حمام نیز نقش اساسی و تعیین کننده ای دارند.

روزنه های روی گنبدها به صورت کاملا دقیق و مهندسی ایجاد شده اند به طوری که به خوبی نور و روشنایی داخل حمام را تامین می کنند و هیچ گوشه ای از حمام تاریک نمی باشد.

حمام با شکوه مصباح از بخش های مختلفی تشکیل شده است که از جمله آن می توان به بخش شاه نشین، رختکن، محل شستشو، گرمابه و … اشاره نمود. در کنار قسمت حوض و رختکن حمام طاقچه هایی ایجاد شده است که افراد بتوانند وسایل خود را در آنجا قرار دهند.

بخش عمده مصالحی که در ساخت حمام مصباح به کار رفته اند از جنس آجر و ملات گل و آهک هستند و برای طراحی آن نیز از معماری بناهای دوره قاجاریه الهام گرفته اند. این اثر هنری بسیار ارزشمند به خوبی می تواند هنر معماری عصر قاجار را به تصویر بکشد و نظر هر بیننده ای را به خود جلب نماید.

اگر چه نام این حمام در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است اما متاسفانه به دلیل معرفی خوبی که از آن صورت نگرفته و عدم توجه کافی به آن از سوی سازمان میراث فرهنگی این سازه تاریخی برای بسیاری از مردم ایران و حتی کرج نا آشنا است و نام آن را نشنیده اند.

در صورتی که حمام مصباح بنای تاریخی بسیار زیبا و ارزشمندی است. به شما پیشنهاد می کنیم که در سفر به کرج حتما به بازدید از این حمام بروید و خودتان از نزدیک شاهد ساختار بی نظیر آن باشید.