همه چیز در مورد دیه جنایت بر میت

دیه جنایت بر میت

قانون گذار، در قانون مجازات اسلامی، به دلیل حرمت جسم اشخاص و لزوم محترم داشتن آن، برای آسیب ها و جنایت هایی که بر جسم اشخاص وارد می شود، متناسب با آسیب وارده، به تعیین مجازت پرداخته است. این مجازات، در آسیب های عمدی، قصاص بوده که به معنای انجام عمل مشابه، بر جسم جنایتکار می باشد. به عنوان مثال، چناچه جانی یا همان جنایتکار، دست فرد آسیب دیده یا همان مجنی علیه را عمدا قطع کرده باشد، قصاص می شود؛ یعنی، دست وی قطع خواهد شد. اما گاهی، آسیب یا جنایت وارده، غیر عمدی بوده یا اینکه اگرچه، آسیب، عمدی بوده اما به دلایلی، امکان اجرای قصاص وجود ندارد. در این موارد، مجازات در نظر گرفته شده در قانون، دیه بوده که به معنای مالی است که جانی به مجنی علیه پرداخت می کند. در برخی موارد نیز در کنار قصاص یا دیه، قانون گذار، برای جنایت عمدی یا غیر عمدی وارده، مجازات حبس تعزیری نیز مقرر داشته که با توجه به میزان آسیب وارده، مدت آن در جنایت های مختلف، متفاوت می باشد. اما تنها جسم افراد زنده جامعه، برای قانون گذار، دارای احترام و ارزش نیست، بلکه به تبعیت از فقه اسلامی که منبع اصلی قانون مجازات است، جسم و جسد افراد فوت شده نیز در این قانون، دارای حرمت بوده و لذا، برای آسیب و جنایت بر میت نیز در قانون، دیه و گاهی ارش، مقرر شده است. مقدار دیه جنایت بر مرده، در قانون مجازات اسلامی، در مواد 722 و 723 مقرر شده است که به موجب ماده 722: « دیه جنایت بر میت، یک دهم دیه کامل انسان زنده است. مانند جدا کردن سر از بدن میت که یک دهم دیه و جدا کردن یک دست، یک بیستم دیه و هر دو دست، یک دهم دیه و یک انگشت، یک صدم دیه کامل دارد. دیه جراحات وارده به سر و صورت و سایر اعضاء و جوارح میت، به همین نسبت محاسبه می شود. » بنابراین، برای محاسبه مقدار دیه جنایت بر میت در سال اخیر، ابتدا، باید دیه آن آسیب به یک فرد زنده را بر اساس نرخ دیه اخیر و مبلغ دیه کامل انسان، محاسبه کرده و سپس، یک دهم آن مبلغ دیه را به دست آورد. این عدد نهایی، دیه جنایت بر مرده خواهد بود. برای روشن شدن این مطلب، به مثال های زیر توجه نمایید: فرض کنید که جانی، یک دست میت را قطع می کند. در این صورت، برای محاسبه مقدار دیه قطع یک دست میت در سال اخیر، ابتدا باید دیه یک دست فرد زنده را مشخص نمود. مطابق قانون مجازات اسلامی، دیه قطع هر دست، یک دوم دیه کامل انسان می باشد که با توجه به نرخ دیه در سال اخیر، دیه کامل انسان، مبلغ 600 میلیون تومان بوده و در نتیجه، دیه یک دست، 300 میلیون تومان می باشد. حال، یک دهم 300 میلیون تومان را محاسبه کرده که مبلغ 30 میلیون تومان شده و دیه قطع یک دست میت، در سال اخیر خواهد بود. مثال دیگر دیه جنایت بر میت، قطع یکی از انگشتان پای وی می باشد. برای محاسبه دیه این آسیب، ابتدا باید دیه قطع یک انگشت پای انسان زنده را محاسبه کرد که با توجه به مواد بخش دیه پا در قانون مجازات، یک دهم دیه کامل بوده که با در نظر گرفتن نرخ دیه سال اخیر، 60 میلیون تومان می باشد. در نتیجه، دیه قطع کردن یک انگشت پای میت، در سال اخیر، مبلغ 6 میلیون تومان خواهد بود. اما، جنایت وارده بر میت، همواره دارای دیه مشخص در قانون مجازات نبوده و در این فرض، باید به ماده 723 قانون مزبور مراجعه نمود که مطابق آن: «هرگاه آسیب وارده بر میت، دیه مقدر نداشته باشد، یک دهم ارش چنین جنایتی، نسبت به انسان زنده، محاسبه و پرداخت می گردد. » منظور از ارش، دیه ای است که مقدار آن در شرع و قانون، مشخص نشده و قاضی رسیدگی کننده به پرونده، مبلغ آن را پس از اخذ نظر پزشکی قانونی، تعیین می کند. به عنوان مثال، اگر دنده میت کنده شود، از آنجا که کندن دنده انسان زنده، ارش دارد، قاضی ابتدا، ارش کندن دنده انسان زنده را محاسبه کرده و سپس، یک دهم این مبلغ را به عنوان ارش کندن دنده میت، تعیین و برای آن، حکم صادر خواهد کرد.

دیه قطع اعضای میت برای پیوند به دیگری

قطع کردن اعضای بدن میت، همواره با انگیزه ها غیراخلاقی، نظیر بی حرمتی کردن به او و انتقام گیری از جسد وی نبوده، بلکه گاهی با هدف پیوند به دیگری، یک یا چند عضو از اعضای بدن میت برداشته شده و قطع می گردد. در حالت اخیر، یعنی فرض قطع اعضای میت برای پیوند به دیگری، این سوال مطرح می گرد که آیا برداشتن اعضای بدن میت، به منظور پیوند به دیگری، دیه داشته ؟ و در صورتی که پاسخ، مثبت می باشد، مبلغ دیه یا ارش آن در سال اخیر چه میزان می باشد؟ پاسخ سوالات فوق، در ماده 724 قانون مجازات، داده شده است. به موجب این ماده:« قطع اعضای میت برای پیوند به دیگری، در صورتی که با وصیت او باشد، دیه ندارد. » بنابراین، برای جواب دادن به این پرسش که دیه قطع اعضای میت برای پیوند به دیگری، در سال اخیر چه میزان است، باید دو فرض را از یکدیگر جدا کرد: قطع کردن اعضای میت برای پیوند به دیگری، با وصیت و اجازه وی بوده که در این صورت، جنایت وارده، نه دیه داشته و نه ارش و شخصی که عضو را قطع کرده، مجازاتی را متحمل نخواهد شد. قطع اعضای شخص مرده برای پیوند به دیگری، بدون وصیت و اذن میت انجام گرفته که در این صورت، جانی باید، دیه یا ارش آن عضو را پرداخته که مبلغ آن در سال اخیر، یک دهم دیه یا ارش آن عضو انسان زنده خواهد بود.

ارث دیه جنایت بر میت

هنگامی که شخصی فوت می کند، دارایی به جای مانده از وی که ترکیب از اموال و بدهی ها بوده، به وراث قانونی وی می رسد. یکی از این اموال، دیه ای جنایت وارده بر وی بوده که قبل از فوت او، بر اعضای بدن وی و منافع آن اعضا وارد شده است. اما گاهی، آسیب و جنایت، پس از فوت فرد بر جسم او وارد شده و همانطور که دیدیم، برای این آسیب نیز در قانون مجازات اسلامی، دیه یا ارش، مقرر شده است. دراین فرض، این سوال، قابل طرح است که آیا دیه یا ارش جنایت بر میت، به وارث او می رسد یا خیر؟ در پاسخ به سوال فوق، باید گفت، ارث اختصاص به اموال و بدهی هایی داشته که تا لحظه فوت مورث، داخل در دارایی وی می باشند و بنابراین، چنانچه، فرد، بعد از فوت خود، دارای اموالی گردد، این اموال به وراث وی نخواهد رسید. قانون گذار، در تبصره ماده 722، برای این فرض، تعیین تکلیف نموده و این حکم را مقرر داشته که :« دیه جنایت بر میت به ارث نمی رسد، بلکه متعلق به خود میت است که در صورت مدیون بودن وی و عدم کفایت ترکه، صرف پرداخت بدهی او می گردد و درغیر این صورت، برای او در امور خیر صرف می شود.

مهلت پرداخت دیه جنایت بر میت

مطابق ماده 488 قانون مجازات اسلامی، مهلت پرداخت دیه، در جنایات عمدی، یک سال قمری، در جنایات شبه عمد، 2 سال قمری و در جنایات خطای محض، 3 سال قمری، از زمان انجام جنایت می باشد، مگر اینکه به ترتیب دیگری، میان جانی و مجنی علیه یا وراث وی توافق شود. به همین دلیل، ممکن است این سوال مطرح گرد که آیا این مهلت ها در مورد آسیب ها و جنایت های وارد شده بر میت نیز اعمال شده و به عبارت دیگر، مهلت پرداخت دیه جنایت بر مرده یا ارش آن، در سال اخیر، تا چه زمانی می باشد؟ در پاسخ به سوال فوق، باید گفت، نحوه واریز دیه و مهلت پرداخت آن در جنایت بر میت، در قانون مجازات، دارای حکم خاصی بوده که در ماده 725 این قانون مقرر شده است. به موجب ماده مزبور: « دیه جنایت بر میت، حال است، مگر اینکه مرتکب نتواند فورا آن را پرداخت کند که در این صورت، به او مهلت مناسب داده می شود.» منظور از حال بودن، در ماده 725، فوری بودن است؛ بنابراین، پرداخت ارش یا دیه جنایت بر مرده، در سال اخیر، در تمام حالات عمدی، شبه عمدی و خطای محض، به صورت فوری بوده و مهلت نداشته، مگر اینکه جانی، توانایی پرداخت فوری آن را نداشته باشد که در این صورت، دادگاه، مهلت مناسبی برای پرداخت به وی خواهد داد.

مسئول پرداخت دیه جنایت بر میت

قانون گذار، در فصل چهارم قانون مجازات اسلامی و در مواد 462 تا 487، در مورد مسئول پرداخت دیه یا ارش صحبت کرده و به تناسب عمدی، شبه عمدی و خطای بودن جنایت و برخی عوامل دیگر، خود جانی، عاقله(خویشاوندان جانی) و بیت المال را به عنوان مسئول پرداخت دیه، در سال اخیر، معرفی کرده است. اما در دیه جنایت بر مرده، تعیین مسئول پرداخت دیه با ارش، تابع احکام فوق نبوده و این مساله، دارای حکم خاصی است که در ماده 726 قانون مجازات اسلامی، بیان شده است. بر اساس ماده مزبور: « دیه جنایت بر میت، خواه عمدی باشد یا خطایی، توسط خود مرتکب پرداخت می شود.» بنابراین، همانطور که ملاحظه می شود، در جنایت بر میت، عمدی ، شبه عمدی و خطایی بودن جنایت وارده، تاثیری در مسئول پرداخت ارش یا دیه نداشته و دیه تعیین شده، در هر یک از این سه حالت، باید توسط خود جانی پرداخت گردد.

مجازات جنایت بر میت

مجازات جنایات و آسیب های وارده بر اعضا و منافع جسم اشخاص زنده، گاهی قصاص بوده و گاه دیه می باشد. علاوه بر این دو مورد، گاهی به دلیل رعایت برخی مصالح، قانون گذار، مجازات حبس تعزیری را نیز برای مرتکب جنایت، در نظر گرفته است. بنابراین، ممکن است این سوال، مطرح گردد که آیا دیه یا ارش، تنها مجازات تعیین شده برای مرتکب جنایت بر میت بوده یا اینکه علاوه بر این مجازات، قانون گذار، مجازات تعزیری دیگری را نیز برای مرتکب، در نظر گرفته است؟ پاسخ به سوال فوق، در ماده 727 قانون مجازات اسلامی، داده شده است. به موجب این ماده : « هرگاه، شخصی به طور عمدی، جنایتی بر میت وارد سازد یا وی را هتک نماید، علاوه بر پرداخت دیه یا ارش جنایت، به سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم می شود.» بنابراین، همانطور که ملاحظه می شود، در جنایت بر مرده، در صورتی که آسیب وارده، عمدی باشد، مجازات جانی، علاوه بر دیه یا ارش، شلاق تعزیری درجه 6 نیز بوده که با توجه به ماده 19 قانون مجازات، از سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه و تا نود و نه ضربه در جرائم منافی عفت، خواهد بود.

بنابراین دیه جنایت بر میت در سال اخیر، یک دهم دیه کامل انسان بوده و در صورتی که جنایت وارده، دارای دیه مقدر نباشد، یک دهم ارش تعیین شده برای آن آسیب در مورد انسان زنده، به عنوان ارش جنایت بر مرده، محاسبه خواهد شد. این دیه، دارای احکام خاصی است؛ از جمله اینکه به وراث میت نرسیده، مهلت پرداخت آن، فوری بوده و مسئول پرداخت آن نیز صرفا خود جانی می باشد. امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .

همه چیز در مورد ضرب و جرح ساختگی