نگاهی به زندگی امام مهدی (ع)
غیبت به معنای پنهان زیستی است. و با مراجعه به مجموعه های حدیثی روشن میشود که شمار بسیاری از روایات و احادیثی که درباره وجود گران مایه حضرت مهدی علیه السلام است و از خورشید جهان افروز او نوید دارد، از غیبت او نیز خبر میدهد و مسأله «غیبت» دراین روایات به روشنی بیان شده است.به اعتقاد شیعه او به اذن خدا و مصلحت الهی در سال ۳۲۹ ق. از انظار نهان شد و هم اکنون زنده است و سرانجام ظهور خواهد کرد و زمین را از ستم و جور می زداید و از قسط و عدل بهره مند می سازد.غیبت از آموزه های بنیادی و ضروریات مذهب شیعه دوازده امامی است. درباره چرایی غیبت در روایات امامان شیعه نکاتی ذکر شده که از جمله آنها امتحان شیعیان است. دانشمندان شیعه برای تبیین مساله غیبت کتاب های متعددی نوشته اند که مشهورترین آنها کتاب غیبت نعمانی و کتاب غیبت شیخ طوسی است.
امام زمان (عج) چند بار غیبت کرده اند؟
در روایات فراوانی از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و ائمه معصومین علیهم السلام اشاره شده که غیبت حضرت مهدی علیه السلام به دو بخش کوتاه مدت و دراز مدت تقسیم میشود. غیبت صغرا به معنای غایب شدن کوتاه مدت است و بنابر آموزه های شیعی، دورانی است که در آن امام مهدی(عج) به صورت مخفی زندگی می کرد. این دوره بنابر یک نظر از سال ۲۶۰ قمری (۸۷۴م. ۲۵۳ش) آغاز و در ۳۲۹ قمری (۹۴۱م. ۳۱۹ش) پایان می پذیرد (حدود ۶۹ سال). امام زمان در این مدت به وساطت نمایندگان خویش که آنان را «نُوّاب خاص» می گویند، دستگیری معنوی و راهنمایی پیروان خویش را بر عهده داشت. ما غیبت کبرا دورانی است که با وفات چهارمین نائب خاص امام زمان در سال ۳۲۹ ق. آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. بین غیبت صغرا و غیبت کبرا فاصله زمانی وجود نداشت و تنها تفاوت آن است که بر خلاف دوره غیبت صغرا، امام (ع) در این دوره نماینده مشخصی در بین شیعیان ندارد و مردم باید برای راهنمایی در امور دینی به علمای شیعه مراجعه کنند. علت تقسیم غیبت امام زمان (ع) به دو دوره صغرا و کبرا نیز برای نشان دادن آن است که از دوره ای به بعد امکان ارتباط با امام زمان (ع) وجود نداشته است.بنابر باورهای شیعه، هرچند امام معصوم در غیبت است، اما جهان و موجوداتش از فیض وجود او همواره بهره مندند و در واقع، جهان برای وجود خویش نیازمند وجود امام منصوب از سوی خداوند است و امام نه تنها ولایت تشریعی دارد، بلکه به لحاظ ولایت تکوینی نیز بر جهان ولایت دارد. بدین رو، برخی از منابع مهم روایی شیعه، بابی با عنوان «انَّ الْأَئِمَّةَ هُمْ أَرْکانُ الْأَرْضِ» (امامان ارکان زمین اند) گشوده اند. به عقیده بسیاری از عالمان شیعه، در غیبت کبرا امکان ارتباط با امام زمان وجود ندارد؛ اما برخی از آنان ملاقات با امام زمان را غیرممکن نمی دانند. به باور علامه طباطبایی، امام زمان در غیبت کبرا نیز برخی از وظایف امامت خود همچون ولایت و رهبری باطنی و معنوی مردم را انجام می دهد.
غیبت امام زمان (عج) چگونه آغاز شد؟
در زمان امام حسن عسکری(ع) مشهور شده بود که شیعیان در انتظار قیام فرزند او هستند. به همین جهت، دستگاه عباسی تلاش می کرد او را یافته و دستگیر کند. از این رو امام عسکری پسر خویش را به کسی جز چند تن از خواص اصحاب و خویشان نزدیک نشان نداد و معرفی نکرد. به همین جهت هنگام شهادت امام، (جز همان عده) کسی از وجود فرزندی برای آن حضرت خبر نداشت.از سویی از آنجا که امام عسکری به خاطر شرایط سیاسی، در وصیت نامه خود تنها از مادر خویش نام برده بود، در یکی دو سال اول پس از رحلت ایشان، برخی شیعیان معتقد بودند که در غیبت امام زمان، وی به نیابت عهده دار مقام امامت بوده است.بلافاصله پس از شهادت امام، خواص از اصحاب به ریاست عثمان بن سعید عمری (متوفی بین ۲۶۰ تا ۲۶۷ق.) به جامعه شیعه اعلام کردند که امام عسکری فرزندی از خود به جا نهاده که اکنون جانشین ایشان و متصدی مقام امامت است، عبدالله بن جعفر حمیری می گوید: از عثمان بن سعید عَمری درباره نام جانشین امام عسکری(ع) پرسیدم. عمری پاسخ داد: شما از اینکه نام ایشان را بپرسید، نهی شده اید، چراکه سلطان (خلیفه وقت) چنین می پندارد که امام عسکری هیچ پسری از خود بر جا نگذاشته و میراث او نیز (بین مادر و برادر و خواهرش) تقسیم شده است. اگر اسم او برده شود، آنها در صدد یافتن او برمی آیند. پس از نام او نپرسید.
دلیل غیبت امام زمان (عج) چیست؟
علت غیبت امام زمان (عج) یکی از حکمت ها و راز های الهی بوده و ممکن است ما نتوانیم به عمق آن پی ببریم. روایاتی درباره علت غیبت امام زمان هست و اندیشه بشری نیز تا حدی می تواند برخی دلایل آن را دریابد. غیبت موقّت رهبران الهی از میان مردم، در امّت های پیشین نیز سابقه داشته است؛ چنان که موسی (ع) چهل روز از امّت خود غایب شد و در میقات به سر برد؛ حضرت مسیح (ع) به مشیّت الهی از دیدگاه امّت خویش پنهان گردید و دشمنان قادر به کشتن او نگشتند؛ حضرت یونس (ع) نیز مدتی از قوم خود غایب گشت؛ به طور کلّی هرگاه مطلبی از طریق نقل متواتر ثابت شود ولی انسان نتواند به راز آن کاملاً پی ببرد، نباید آن را مورد تردید یا انکار قرار دهد؛ زیرا در این صورت بخش عظیمی از احکام الهی، که از مسلّمات و ضروریات دین اسلام به شمار می رود، مورد تردید قرار می گیرد؛ غیبت امام زمان ـ عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف ـ نیز از این قاعده مستثنی نیست و عدم اطلاع از سرّ یا اسرار حقیقی آن، مجوّز تردید یا انکار آن نمی تواند باشد؛ علت اساسی غیبت، برای مردم بیان نشده و غیر از ائمه ی اطهار کسی از آن اطلاع ندارد. با این همه، می توان راز غیبت را در حدّ اندیشه ی بشر دریافت؛ حضرت مهدی ـ. عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف ـ. آخرین حجّت معصوم الهی است که برای تحقق آرمانی بزرگ (گسترش عدل فراگیر و به اهتزاز درآوردن پرچم توحید در جهان) در نظر گرفته شده است و این آرمان نیاز به گذشت زمان و شکوفایی عقل و دانش بشر و آمادگی روحی بشریّت دارد، تا جهان به استقبال موکب آن امام عدل وآزادی برود؛ ظهور زود هنگام آن حضرت، قیام کلی و گسترده ای را به دنبال نخواهد داشت؛ زیرا اگر ایشان پیش از فراهم شدن مقدمات در میان مردم ظاهر شوند، سرنوشتی چونان دیگر حجّت های الهی (شهادت) یافته و قبل از تحقق آن آرمان بزرگ، دیده از جهان برخواهند بست.
غیبت امام زمان (عج) در روایات چه حکمتی دارد ؟
امام باقر (ع) فرمود: برای حضرت قائم ـ عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف ـ غیبتی است قبل از ظهور؛ راوی از علت آن پرسید؟ امام فرمود: «برای جلوگیری از کشته شدن»؛گذشته از این، در برخی روایات مسأله امتحان و آزمودن خلق مطرح شده است؛ بدین معنی که مردم در عصر غیبت در بوته ی آزمایش الهی قرار می گیرند و مراتب استواری آنان در ایمان و اعتقاد سنجیده می شود؛ از امام رضا (ع) نیز نقل شده است که غیبت امام زمان به این دلیل است که بیعت هیچ کس در گردن ایشان نباشد و به وسیله غیبت، ایشان از بیعت با ستمکاران، محفوظ می ماند.
وظیفه شیعیان در دوران غیبت چیست؟
بی شک غیبت حضرت حجت (سلام الله علیه) حکمت و فلسفه خاص خود را دارد و یک مقصود الهی را دنبال می کند، و روشن است که خداوند متعال، امت آن ولی غائب را مامور به مسیری برخلاف فلسفه و هدف غیبت نفرموده است. پس راه همان است که قبل از غیبت بود. به بیان دیگر غیبت حضرت امام زمان ارواحنا فداه به معنای تعطیلی دین و دیانت و برداشته شدن تکلیف از دوش انسان و رهایی امت از قید بندگی و طاعت پروردگار متعال نیست. هر آنچه که دین متوجه انسان می داند در زمان غیبت هم وجود دارد. این مجموعه وظایف، زمانی دست یافتنی است که شیعیان از تمرکز در رفتار فردی خارج و به امور اجتماعی نیز اهمیت داده و به لوازم حیات اجتماعی پایبند گردند.نظرات امام خمینی در خصوص ضرورت تشکیل حکومت در عصر غیبت و تولی امور توسط ولایت فقیه ایده ای مترقی و هم سو با فلسفه غیبت است.
همراهان عزیز ساعدنیوز، امیدواریم از این مطالب استفاده لازم را برده باشید.لطفا نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
وقایع و اعمال مهم ماه ربیع الاول را بشناسید
