دهانه رحم بخشی از دستگاه تولید مثلی بانوان است که بین رحم از داخل و واژن از بیرون قرار گرفته است. بخش های خارجی آن در تماس با محیط درون واژن و در واقع در تماس با محیط خارج است. گاها تعدادی از سلول های دهانه رحم و یا همان سرویکس شروع به تکثیر کرده و زوایدی را ایجاد می کنند که پولیپ نامیده می شود. این توده ها می توانند در هر زمانی از دوران زندگی خانم ها بعد از بلوغ و حتی در طی بارداری ایجاد شوند.
علت ایجاد پولیپ رحم
- التهاب مزمن دهانه رحم، واژن یا رحم
- مسدود شدن رگ های خونی
- افزایش ترشح هورمون جنسی زنانه استروژن
روش های تشخیص پولیپ رحم
پزشک به راحتی می تواند حین معاینه داخلی واژن وجود پولیپ را تشخیص دهد. پزشک توده های نرم و بنفش یا قرمزی که مانند پیاز روی سطح دهانه رحم رشد کرده اند را می بیند. اکتوسرویکال و اندوسرویکال دو نوع پولیپ دهانه رحم هستند.به پولیپ هایی که روی سلول های لایه خارجی دهانه رحم رشد می کنند اکتوسرویکال می گویند. به نوع شایع پولیپ که روی غده های دهانه رحم رشد می کند اندوسرویکال می گویند. پس از یائسگی احتمال ابتلاء بانوان به پولیپ اکتوسرویکال و قبل از یائسگی احتمال ابتلاء آنها به پولیپ اندوسرویکال بیشتر است.ممکن است پزشک نمونه بافتی که بیوپسی نامیده می شود را برای بررسی سرطانی بودن یا خوش خیم بودن پولیپ آزمایش کند. به ندرت جواب آزمایش سلول های غیر طبیعی یا الگوی رشد سلول ها قبل از سرطان و تغییرات نئوپلاستیک را نشان می دهد.
ابتلا به پولیپ رحم در دوران بارداری
معمولا وجود پولیپ در دوران باردرای به ویژه در خانم هایی که پس از بیست سالگی باردار می شوند و بیش از یک زایمان را تجربه کرده اند، امری شایع و طبیعی است. بیشتر اوقات پولیپ دهانه رحم علائمی ندارد و مادر باردار از وجود آن بی خبر است. معمولا پزشک پولیپ را به طور اتفاقی و با معاینه واژینالی هنگام زایمان تشخیص می دهد.وجود و تشخیص پولیپ های دهانه رحم در دوران باردرای خطری را برای سلامت مادر و جنین به وجود نمی آورد. معمولا وجود پولیپ در دوران باردرای به خصوص در خانمهای بارداری که بیش از بیست سال سن و یا تجربه زایمان دارند، امری شایع و طبیعی است. پزشکان در اغلب موارد از روش های محافظه کارانه برای درمان پولیپ ها استفاده می کنند.معمولا وجود پولیپ ها منجر به نگرانی مادران باردار می شود، چرا که خطر عفونت های مکرر و خونریزی بیشتر می شود، همچنین رشد و تورم پولیپ موجب زایمان زودرس، بروز مشکلاتی در زایمان و خونریزی شدید در هنگام زایمان می شود.
علائم پولیپ رحم در دوران بارداری
- ترشحات واژینالی
- عفونت های مکرر واژن
- بوی بد ترشحات در صورت عفونی شدن
آیا وجود پولیپ دهانه رحم در دوران بارداری خطرناک است؟
در صورت تشخیص پولیپ در دوران بارداری برای اطمینان از خوش خیم بودن آن باید مورد آزمایش و بررسی قرار گیرد. بیشتر پولیپ ها کوچک بوده و کمتر از دو سانتی متر طول دارند. به ندرت پولیپ ها شبیه تومورهای سرطانی هستند ولی در صورت تشخیص پزشک باید همه پولیپ ها برداشته و مورد آزمایش قرار گیرند تا از خوش خیم بودن آنها اطمینان حاصل شود. رنگ پولیپ ها معمولا قرمز آلبالویی، بنفش متمایل به قرمز، سفید متمایل به خاکستری است. اندازه و سایز آنها متنوع بوده و مانند حباب هایی به ساقه های باریک متصل شده اند همچنین ممکن است به صورت تکی یا چندتایی رشد کنند در عین حال هنوز علت دقیق ایجاد و تشکیل پولیپ دهانه رحم مشخص نیست اما تحقیقات نشان می دهد بین التهاب مزمن، افزایش مقطعی و غیر طبیعی ترشح هورمون استروژن و گرفتگی موضعی رگ های خونی دهانه رحم و تشکیل پولیپ ارتباطی وجود دارد.
روش های درمان پولیپ دهانه رحم در بارداری
بسته به نوع پولیپ درمان آن متفاوت است. پزشک برای درمان پولیپ متورم و کوچکی که علائم پولیپ عفونی ندارد، درمان محافظه کارانه را ترجیح می دهد. اما اگر علائمی از قبیل خونریزی متناوب واژینالی، ترشحات واژینالی، تغییر در ظاهر آن همراه با زخم و التهاب دهانه رحم وجود داشته باشد برداشتن پولیپ همراه با مصرف آنتی بیونیک توصیه می شود.
گاهی اوقات بزرگی و بلندی پولیپ به اندازه ایی است که باعث احساس ناراحتی و درد مادر بارار می شود. ممکن است پولیپ متورم شده از دستگاه تناسلی خارج شود و قابل رویت باشد که این مسئله درد و ناراحتی بسیاری برای مادر به همراه دارد در این شرایط پزشک پولیپکتومی یا برداشتن پولیپ را توصیه می کند. ممکن است در پولیپ های ملتهب شاهد متاپلازی یا بروز تغییرات پیش از سرطان باشیم. هنوز نحوه تاثیر پولیپ های متورم روی دهانه رحم مشخص نیست. تحقیقات محدودی نشان می دهد وجود این پولیپ ها در دهانه رحم ممکن است باعث تغییر در غلظت ترشحات و خواص آنزیم های دهانه رحم شود.
در تحقیقی فعالیت گرانولوسیت الاستاز در مخاط دهانه رحم اندازه گیری شد و نتیجه تفاوت بسیاری بین مادران بارداری که پولیپ دارند را نشان داد. استنباط محققان از این تحقیق احتمال افزایش التهاب و خطر عفونت یا کوریوآمنیونیت به دلیل وجود پولیپ است و به همین دلیل برداشتن پولیپ را در دوران بارداری توصیه می کنند. اگر احتمال پولیپکتومی یا برداشتن پولیپ وجود ندارد درمان ضد میکروبی و ضد التهابی موضعی را توصیه می کنند.
روش های پولیپکتومی یا برداشتن پولیپ در دوران بارداری
برای درمان پولیپ می توان با پنس های مخصوص انتهای ساقه پولیپ را گرفت و با پیچاندن پولیپ، آن را جدا کرد. بسته به شکل پولیپ ممکن است این روش در دوران بارداری مورد استفاده قرار نگیرد. زیرا گاهی اوقات محل اتصال پولیپ خونریزی شدید می کند که میتواند برای شرایط بارداری خطرساز باشد. در این صورت از دستگاه الکتروکوتر با تنظیمات دقیق برای جلوگیری از خونریزی استفاده می کنند. در اغلب موارد با کمک یک لیگاتور جراحی انتهای پولیپ می بندند و آن را جدا می کنند. در بیشتر موارد برای از بین بردن ریشه پولیپ از دستگاه الکتروکوتر یا لیزر استفاده می کنند.
به دلیل عفونی بودن بیشتر پولیپ ها معمولا پس از برداشتن آنها آنتی بیوتیک نیز تجویز می شود. آنتی بوتیک برای جلوگیری از بروز علائم اولیه عفونت یا برای پیشگیری از عفونت نیز توصیه می شود. معمولا زمانی که پولیپ جدا می شود پولیپ دیگری در همان محل رشد نمی کند. ممکن است پولیپ های دهانه رحم منجر به بروز مشکلات بالینی اجتناب ناپذیری از قبیل سقط جنین شوند. خارج کردن پولیپ ها در ابتدای دوران بارداری بستگی به شرایط مادر و جنین و وضعیت پولیپ دارد اما معمولا توصیه به برداشتن آن انجام می شود.
جلوگیری از پولیپ رحم
با توجه به ارتباط برخی از عفونت ها با پولیپ رحم، می توان با رعایت برخی نکات ساده از بروز پولیپ جلوگیری نمود. به طور مثال:
- از لباس های زیر نخی یا پنبه ایی برای انتقال هوا استفاده کنید.این کار از تبدیل واژن به محیطی گرم، مرطوب و مناسب برای رشد عفونت ها جلوگیری می کند.
- از کاندوم برای برقراری ارتباط جنسی استفاده کنید.
- اگر علائم پولیپ را در خود حتی در دوران بارداری احساس کردید باید به پزشک مراجعه کنید تا معاینات داخلی واژن انجام شود. پزشک با توجه به شرایط شما، سن بارداری و نوع پولیپ، در مورد نحوه درمان تصمیم گیری خواهد کرد.
آیا پولیپ باعث سقط میشود؟
خانمهایی که با وجود پولیپ رحم ، باردار میشوند بسیار نگران سقط و .... هستند. خوشبختانه پولیپ باعث افزایش سقط در افراد باردارنشده و بر نتیجه بارداری اثر منفی ندارد ولی خانمهایی که دچار سقط مکرر هستند و به متخصص نازایی و سقط مراجعه میکنند از نظر ضایعات حفره رحم تحت بررسی قرار میگیرند.در صورتی که در اقدامات تشخیصی مانند عکس رنگی رحم ، هیدروسونوگرافی و یا سونوگرافی واژینال ، پولیپ رحم کشف شود حتما بایستی قبل از اقدام به بارداری مجدد پولیپ برداشته شود که ترجیحا با هیستروسکوپی انجام میشود.