سونوگرافی سه بعدی(Three-dimensional ultrasound) جنین یکی از انواع سونوگرافیها است که در دوران برای مادر تجویز می شود. هر کدام از انواع این سونوگرافی ها برای اهداف مختلف و در زمان های مشخصی انجام می شوند. انجام سونوگرافی سه بعدی بارداری زمانی است که از طرف پزشک متخصص زنان و زایمان مهم و ضروری تلقی اعلام شود. در این مقاله بررسی می کنیم در سونوگرافی سه بعدی حاملگی چه چیزی مشخص می شود و چه تفاوتی با سایر سونوگرافی ها دارد.
سونوگرافی سه بعدی جنین چیست؟
همان طور که می دانید در دوران بارداری چندین دوره سونوگرافی(Ultrasound) انجام می شود که تعیین جنسیت، کمرنگ ترین موضوع مهم در این سونوگرافی ها محسوب می شود. هدف این سونوگرافی ها، چک کردن سلامت جنین و رشد طبیعی آن است. گاهی اوقات در سونوگرافی های معمولی مشکلاتی مشاهده می شود که برای تعیین صحت و سقم آن ها، نیاز به انجام سونوگرافی سه بعدی در حاملگی خواهد بود. البته پیشتر نیز انجام آزمایش غربالگری در زمان خاص خود، مشکلات جنینی و ناهنجاری های احتمالی را با درصدی از خطا، مشخص خواهد کرد. در چنین موقعیتی نیز سونوگرافی سه بعدی جنین می تواند تکمیلی برای درک و تشخیص بهتر این ناهنجاری ها باشد.
نحوه انجام سونوگرافی سه بعدی
در نخستین قدم بهتر می باشد سونوگرافی به وسیله رادیولوژیست مجرب و آموزش دیده صورت گیرد . پروسه انجام سونوگرافی با سونوگرافی معمولی هیچ فرقی با هم ندارند . برعکس سونوگرافی های عادی هیچ احتیاجی به پر کردن مثانه پیش از سونوگرافی سه بعدی نمی باشد و نتیجه های بعضی از مطالعات نشان می دهد که اگرچه 30 دقیقه پیش از سونوگرافی سه بعدی یک لیوان آبمیوه طبیعی مصرف شود جنین در طی سونوگرافی هوشیار تر می شود .برطبق تحققیاتی که به دست آمده زمان انجام این سونوگرافی معمولا کمتر از 1 ساعت می باشد
تفاوت سونوگرافی سه بعدی با دوبعدی،چهاربعدی و رنگی
با پیشرفت علم و برای تشخیص انواع بیماری و نارسایی های جنینی در دوران بارداری، آزمایش ها و سونوگرافی های زیادی انجام می شود. هر کدام از این مراحل ممکن است در موقعیت های مختلف توسط پزشک متخصص زنان و زایمان تجویز شود. در نتیجه انجام تمام آن ها برای تمام مادران ضروری نیست. در ادامه به توضیح مختصری از انواع سونوگرافی های دوران بارداری می پردازیم:
- سونوگرافی دو بعدی: در این روش امواج صوتی از رحم مادر تبدیل به تصویر می شود و روی صفحه نمایش دستگاه انتقال پیدا می کند. این تصاویر سیاه و سفید هستند و متحرک نیستند. در این نوع سونوگرافی صدای قلب جنین قابل شنیدن است.
- سونوگرافی سه بعدی بارداری: تصاویر بر گرفته از این نوع سونوگرافی علاوه بر طول و عرض عمق نیز دارند. همچنین نسبت به سونوگرفای دوبعدی تصاویر از کیفیت بیشتری برخوردارند.
- سونوگرافی چهاربعدی: در این سونوگرافی حرکات جنین مانند باز و بسته کردن چشم ها و دهان به خوبی و بدون تاخیر قابل مشاهده است. تصاویر به صورت فیلم هستند و وضوح آن نیز بسیار بالاتر رفته است.
- سونوگرافی داپلر یا رنگی: سونوگرافی داپلر(Color Doppler Ultrasound) به منظور کسب اطلاعات در زمینه سلول های خونی و جریان خون جنین انجام می شود.
- سونوگرافی NT: سونوگرافی ان تی به همراه آزمایش خون به منظور تعیین نواقص ژنتیکی، بیماری های مادرزادی و سندروم دان انجام می شود. در این سونوگرافی میزان مایع پشت گردن جنین که نشان دهنده نواقص ژنتیکی است بررسی می شود.
سونوگرافی سه بعدی چه کاری انجام می دهد؟ آیا ایمن است؟
انجام سونوگرافی 3 بعدی در طول دوران بارداری اجباری نیست. پزشکان به والدین پیشنهاد می دهند تا نوزاد متولد نشده خود را بهتر ببینند. بسیاری از پزشکان آن را گزینه ای ایمن و بی خطر می دانند. در برخی موارد پزشک با صلاح دید خود برای بررسی سلامت بیشتر جنین مثل شکاف کام یا هر بیماری دیگری که با سونوگرافی معمولی مشخص نمی شود سونوگرافی سه بعدی را تجویز می کند. سونوگرافی سه بعدی مانند یک سونوگرافی منظم عمل می کند، اما نتایج حاصل از آن سه بعدی است ، از امواج صوتی برای کمک به ایجاد تصویر نوزاد در رحم استفاده می کند. سونوگرافی سه بعدی، به شما این امکان را می دهد که صورت نوزاد متولد نشده خود را واضح تر از یک سونوگرافی معمولی ببینید.
چه زمانی باید سونوگرافی سه بعدی را انجام دهید؟
بهترین زمان انجام سونوگرافی سه بعدی بین 26 تا 30 هفتگی دوران بارداری است. قبل 26 هفتگی جنین ، در رحم مادر چربی کمی زیر پوست او وجود دارد. در نتیجه، سونوگرافی 3 بعدی فقط تصاویری از استخوان های صورت او می گیرد. بعد از 30 هفتگی جنین در رحم احتمال اینکه سر جنین بیشتر به لگن وارد شود وجود دارد. انجام سونوگرافی سه بعدی در این مرحله تصویر واضحی از صورت جنین به شما نخواهد داد. در صورتی که جفت قدامی داشته باشید، شرایطی که در آن جفت در قسمت جلو رحم قرار دارد، باید صبر کنید زمان 28 هفتگی بارداری تا بهترین تصویر را داشته باشید.
مزایای سونوگرافی سه بعدی چیست؟
استفاده از این تکنولوژی در بررسی ناهنجاریهای جنین اهمیت دارد.
- در گذشته در تشخیص ناهنجاری جنینی از روش آمینوسنتز (کشیدن آب اطراف جنین) استفاده می شد که امکان سقط جنین وجود داشت، اما امروزه با کمک این نوع سونوگرافی می توان بدون بروز هیچ گونه خطری برای جنین تا 99 درصد به تشخیص صحیح دست یافت.
- با توجه به نتایج این سونوگرافی پزشکان می توانند به تصمیم گیری بهتری در خصوص ادامه بارداری یا پایان دادن به آن دست یابند.
- همچنین بررسی نتایج اعمال جراحی داخل رحمی، از دیگر کاربردهای سونوگرافی سه بعدی است.
- برای بررسی بهتر اختلالات آناتومیک جنین (هر گونه تغییر در اندام درونی و اندام بیرونی مشخص است).
- اسپاینا بیفیدا (نقایص ستون فقرات و نخاع جنین)
- همچنین در آینده می توان از این روش برای تعیین اختلالات عصبی جنین و احتمال وجود فلج مغزی استفاده کرد.
نکته مهم: این سونوگرافی بایستی در شرایط خاص انجام شود و همه زنان باردار نیاز به انجام این سونوگرافی ندارند.
معایب سونوگرافی سه بعدی
- مشاهده جنین قبل از ۱۷ هفته می تواند سبب اضطراب ناشی از شکل عجیب و احساس غیر واقعی بودن جنین در مادر شود. بزرگترین خطر بالقوه سونوگرافی ۳ بعدی برای مادر باردار احساس کاذب عدم نیاز به سایر مراقبت هاست.
- خطر این امواج به مدت زمان تابش امواج، شدت آن ها و بسامد امواج بستگی دارد.
- نقص دستگاه سونوگرافی ۳ بعدی به مایع آمونیاکی دور جنین آسیب می زند.
- برای گرفتن تصویر مناسب حداکثر انرژی را به داخل بدن می فرستند و چنانچه prob این دستگاه به میزان کافی روی شکم مادر باردار نگه داشته شود، از نظر تئوری حتی می تواند کیسه آب اطراف جنین را به جوش بیاورد.
- سونوگرافی ۳ بعدی به دلیل اینکه بر یک نقطه به مدت طولانی انرژی وارد می کند گاهی می تواند موجب سوختگی هایی در بافت نرم جنین شود.
- در سونوگرافی ۳ بعدی امواج به صورت prod (برانگیخته) وارد دستگاه می شود و دستگاه این امواج را به تصویر تبدیل می کند.
- اگر فردی که سونوگرافی ۳ بعدی انجام می دهد مهارت کافی نداشته باشد پیرود بر روی یک نقطه از شکم قرار گرفته می شود و امواج به صورت صوت در یک نقطه جمع می شود و گرمایی که از این امواج صوتی وارد می شود می تواند خطراتی ایجاد کند.
- در بیشتر موارد روش سونوگرافی ۳ بعدی غیر ضروری است و ضمن اتلاف وقت، هزینه مالی فراوانی را به بیماران تحمیل می کند.
زمانی که قصد دارید سونوگرافی سه بعدی انجام دهید مسائل زیر را در ذهن داشته باشید
با اینکه سونوگرافی سه بعدی یکی از بهترین روش ها برای دیدن صورت نوزاد به دنیا نیامده است در حالی که هنوز در داخل رحم قرار دارد، اما ممکن است گاهی تصویر مورد نظر به دست نیاید این به آن معنا نیست که جنین مشکل دارد ، بیمار است یا بارداری خوب پیش نمی رود در واقع جنین به گونه ای دراز کشیده که امواج فراصوت نتوانسته اند تصویر چهره را بگیرند. زمانی که مقدار زیادی مایع آمنیوتیک در اطراف صورت جنین وجود داشته باشد یا جنین طاق باز بخوابد از بهترین زمان های انجام سونوگرافی است.اگر کودک با چهره به پشت دراز بکشد، ممکن است قادر به دیدن صورت جنین در تصویر نباشید.
موارد دیگری که ممکن است قادر به دیدن صورت جنین خود نباشید زمانی است که سر کودک در لگن قرار می گیرد و مایع آمنیوتیک به اندازه کافی در اطراف صورت نباشد. در صورت داشتن چربی زیاد شکم قادر نخواهید بود حتی با سونوگرافی سه بعدی صورت جنین خود را ببینید. اگر نتایج این کار بی نتیجه باشد و نتوانید چهره جنین خود را ببینید، ممکن است پزشک از شما بخواهد پیاده روی کنید تا جنین در حرکت تغییر وضعیت دهد اگر باز هم تاثیری نداشت، بعد از یک هفته یا زمانی که نوزادتان تغییر وضعیت داد مراجعه کنید.
بهترین تصویر را در طول دوران بارداری با سونوگرافی سه بعدی داشته باشید
چند نکته وجود دارد که به وضوح و کیفیت تصویر جنین هنگام انجام سونوگرافی سه بعدی کمک می کند ؛ بهترین زمان برای دیدن صورت نوزاد متولد نشده از طریق سونوگرافی سه بعدی همانطور که در بالا توضیح داده شد بین 26 تا 30 هفتگی است. قبل از انجام سونوگرافی، مقدار زیادی آب بنوشید. نه کاملا قبل از قرار ملاقات، بلکه سعی کنید از چند روز قبل حداقل دوتا سه لیتر آب بنوشید . نوشیدن آب کیسه آمنیوتیک را پاکسازی می کند و همچنین مطمئن می شوید مایع آمنیوتیک در اطراف نوزادتان وجود دارد. اگر سونوگرافی بعد از دو یا سه بار نتیجه نداشت باید از اقدام مجدد برای سونوگرافی خود داری کنید.
همه چیز درباره سونوگرافی تعیین جنسیت جنین
