ضرب المثل جالب و خواندنی آتش که گرفت خشک و تر میسوزند
پیرامون ریشه ضرب المثل «آتش که گرفت خشک وتر میسوزد » در کتاب امثال وحکم اینطور آمده است که گماشتگان سلطان سنجر سلجوقی برقبایل وطوایف غُز ظلم وستم زیاد می کردند تا غُزها به ناچار شورش کرده در جنگ سختی سنجر را شکست دادند و اسیرش کردند.
غُزهای بیابانگرد و وحشی مرتباً به شهرها و دهات حمله می کردند و مال مردم را به غارت، و زن و بچه های آنان را به اسارت می بردند. امیر مجدالدین کوبنانی حاکم کرمان برای رفع ضرر آنها چاره را جز این ندید که سردسته غُزها را که ملک دینار نام داشت به کرمان دعوت کند تا از در دوستی جلوی خرابی و قتل و غارت را بگیرد.
ملک دینار با این دعوت روز دوم رمضان سال ۵۸۱ هجری با لشگریان خود به شهر درآمد و وارد کاخ سلجوقی شد و به نام خود خطبه خواند و پس از مدتی که جای پای خود را محکم نمود، تمام اولاد کوبنان را که دعوتش کرده بودند کُشت و از میان برداشت و سپس شهرها و قلعه های مستحکم کرمان، از جمله قلعه منوجان و قلعه گور که امروزه به آن حور میگویند را با قتل وغارت و آتش سوزی تصرف کرد. مردم که این جور و ستم را از چشم امیرمجدالدین کوبنانی میدیدند نفرین بر او و خاندانش میکردند.
در روزی که قلعه گور در آتش می سوخت شاعر خوش ذوقی این طور گفت:
از آتش کوبنــان گور میســـوزد آتش که گرفت خشک وتر میسوزد
برمبنای آن واقعه تاریخی این ضرب المثل بوجود آمد که شعرای دیگر نیز در شعر خود از آن استفاده نموده اند از جمله کاتبی ترشیزی (نیشابوری) شاعر قرن نهم که می گوید:
انـــدر آتش پیـر و برنــا هیچ کس باقی نمــاند
آتش اندر بیشه چون افتد نه تر ماند نه خشک
کاربرد ضرب المثل آتش که گرفت خشک و تر میسوزند
۱- یعنی وقتی بلایی نازل می شود، آدم های بی گناه هم به پای گناه بقیه می سوزند و گرفتار می شوند!
۲- معمولا این ضرب المثل را برای کسانی به کار می برند که خود را در جمع افرادی جا می دهند که کاری جز شرارت و مردم آزاری بلد نیستند! اینجاست که دیگران برای هشدار به آن دسته که تقریبا خنثی هستند، این مَثل را می گویند؛ یعنی اگر دیر بجنبی، تو هم به پای آتیش اینها خواهی سوخت!
۳- همانطور که اشاره شد، برخی مردم گویی خنثی هستند! با هر دسته از آدم ها از ظالم و ستمگر گرفته تا عادل و مهربان، نشست و برخاست می کنند! در واقع نسبت به عملکرد هردو گروه رضایت دارند. اینجاست که اگر بلایی بر سر گروه ظالم نازل شود، گریبانگیر اینها هم خواهد شد!
۴- ناقه حضرت صالح علیه السلام را یک نفر کشت ولی خداوند از فعل جمع برای آنان استفاده کرده است:
فَعَقَرُوا النَّاقَةَ وَعَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ … (اعراف – ۷۷)
معنی: سپس «ناقه» را پی کردند، و از فرمان پروردگارشان سرپیچیدند…
درست است که ناقه صالح رایک نفر کشت ولی خدا می فرماید آنها کشتند. درواقع کسانی که به این عمل راضی بودند، شریک جرم محسوب می شوند. از این رو عذابی نازل شد و همه قومم را در بر گرفت!
ریشه قرآنی و حدیثی ضرب المثل آتش که گرفت خشک و تر میسوزند
امام محمد باقر(ع )فرمود: همانا خداوند متعال، براي حضرت شعيب (ع) وحي فرستاد: من از قوم تو يكصد هزار نفر را عذاب و هلاك مي نمايم.
كه شصت هزار نفر ايشان، اشرار و چهل هزار نفر ديگر شان از خوبان و عبادت كنندگان خواهند بود.
از حضرت شعيب(ع) سؤال نمود: اشرار كه مستحقّ عذاب هستند ولي خوبان را چرا عذاب مي نمائي؟
خداوند وحي نمود: به جهت آن كه اين نفرات، نسبت به گناهكاران بي تفاوت بوده و با ايشان سازش مي كردند.
«بحارالأنوار، ج ۱۲، ص ۳۸۶، ح ۱۲»
همراهان عزیز ساعدنیوز ، ضرب المثل های بیشماری در زبان فارسی وجود دارند که ما در بخش ضرب المثل ساعدنیوز قصد داریم شما را با آنها آشنا کنیم. برای آگاهی بیشتر درباره این ضرب المثل ها با ساعدنیوز همراه باشید.
بی صبرانه منتظر نظرات مفید و ارزشمند شما درباره ضرب المثل آتش که گرفت خشک و تر میسوزند هستیم.
همه چیز درباره ضرب المثل جالب مرغ از قفس پرید
