برخورداری بانوان و زنان شاغل از مزایای دوران بازنشستگی، بر اساس قانون آن صورت می‌گیرد. از طرف دیگر، تعلق امتیازات بازنشستگی نظیر دریافت حقوق به متقاضی آن، مستلزم رعایت شرایطی می‌باشد که این امر، بر اساس میزان سابقه کاری فرد رخ می‌دهد.
از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پرداختن به این موضوع که قانون بازنشستگی زنان چیست و سن آن چه قدر می باشد؛ به شرایط بازنشستگی زنان با 10، 15، 20 و 25 سال سابقه بپردازیم. سپس در خصوص محاسبه حقوق بازنشستگی زنان با 20 سال سابقه صحبت خواهیم کرد.
مطابق با قانون بیمه تامین اجتماعی و قانون مدیریت خدمات کشوری، شرایط بازنشستگی برای زنان با 10، 15، 20، 25 سال سابقه، با توجه به سن، نوع بیمه و سابقه پرداخت حق بیمه متفاوت می‌باشد و این امر سبب شده است که در میزان مستمری که این افراد می‌توانند از سازمان مربوطه دریافت کنند، نیز تغییراتی ایجاد شود.
بیمه زنان شاغل می تواند به دو طریق یعنی از طریق سازمان تامین اجتماعی یا سازمان بازنشستگی کشوری صورت گیرد. در هر صورت، بیمه شدگان در هر دو سازمان، می توانند با رعایت شرایطی به هنگام بازنشستگی، از مزایا و امتیازات آن، بر طبق قانون بهره مند شوند.
در رابطه با قانون بازنشستگی زنان می توان بیان داشت که تاکنون قانون خاصی که به طور ویژه، به بحث بازنشستگی زنان اختصاص داده شده باشد، تصویب نگردیده و متقاضیان به منظور مطالعه در این مورد، می بایست با توجه به نوع بیمه خود؛ به قوانین مرتبط مراجعه نمایند.
به منظور اطلاع از شرایط و ضوابط بازنشستگی در بیمه تامین اجتماعی، بیمه شدگان می‌بایست به قانون بیمه تامین اجتماعی مصوب سال 1354 مراجعه نمایند. مطابق با بند 15 ماده 2 این قانون، بازنشستگی عبارت است از عدم اشتغال بیمه شده به کار به سبب رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در این قانون.
کلیه اشخاصی که تحت استخدام دولت می باشند، می‌بایست به منظور اطلاع از مقررات بازنشستگی به قوانین مرتبط با این موضوع، نظیر قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون استخدام کشوری، مقررات مربوط به صندوق بازنشستگی و... مراجعه نمایند. در قوانین مذکور، کلیه شرایط بازنشستگی زنان و مردان، از جمله سن لازم برای بازنشستگی بیان گردیده است.
در قسمت گذشته، به توضیح قانون بازنشستگی زنان پرداخته و بیان نمودیم که بیمه شدگان، می بایست با توجه به نوع بیمه خود، به قانون بیمه تامین اجتماعی یا قوانین مرتبط به کارمندان دولتی نظیر قانون مدیریت کشوری یا استخدام کشوری مراجعه نمایند. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا به توضیح سن بازنشستگی زنان بپردازیم.
فصل هفتم قانون بیمه تامین اجتماعی به بیان مقررات بازنشستگی (اعم از زنان و مردان) مثل سن بازنشستگی تامین اجتماعی پرداخته است. براساس ماده 76 این قانون، بانوان و زنان در صورتی که حائز شرایط و ضوابط زیر باشند، حق استفاده از مستمری بازنشستگی را خواهند داشت:
حداقل ده سال حق بیمه مقرر را قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی پرداخته باشند.
سن زن به پنجاه و پنج سال تمام رسیده باشد.
همچنین، مطابق با تبصره یک اصلاحی این ماده، زنانی که 30 سال تمام کار کرده و در هر مورد، حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند؛ در صورتی که سن آنان 45 سال تمام باشد؛ می توانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند. بنابراین، با توجه به شرایط بانوان، سن بازنشستگی آنان نیز متفاوت می باشد. توجه به این نکته ضروری است که سن مذکور در قسمت فوق، در برخی موارد دارای استثنائاتی نیز می باشد که از جمله آن می توان به اشتغال به مشاغل مخل سلامت اشاره نمود.
افرادی که حداقل بیست سال متوالی و بیست و پنج سال متناوب در کارهای سخت و زیان آور (مخل سلامت) اشتغال داشته باشند و در هر مورد حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند می توانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند. هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور یک و نیم سال محاسبه خواهد شد.
بیمه شدگان تامین اجتماعی که دارای 35 سال تمام سابقه پرداخت حق بیمه باشند، می توانند بدون در نظر گرفتن شرط سنی مقرر در قانون تقاضای بازنشستگی نمایند. زنان کارگر با داشتن 20 سال سابقه کار و 42 سال سن به شرط پرداخت حق بیمه با 20 روز حقوق می توانند بازنشسته شوند.
در رابطه با زنانی که به استخدام دولت در آمده اند، شرایط اندکی متفاوت می باشد. مطابق با ماده 103 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال 1386، دستگاه اجرائی با داشتن یکی از شرایط زیر می تواند کارمند زن و مرد خود را بازنشسته نماید:
الف) حداقل سی سال سابقه خدمت برای مشاغل غیرتخصصی و سی و پنج سال برای مشاغل تخصصی با تحصیلات دانشگاهی کارشناسی ارشد و بالاتر با درخواست کارمند برای سنوات بالاتر از 30 سال. مطابق با تبصره این ماده، ایثارگرانی که به موجب قوانین و مقررات مربوط از امتیاز یک مقطع تحصیلی بالاتر برخوردارند؛ نیز با داشتن مدرک کارشناسی، مشمول حکم این ماده می باشند و می توانند تا سی و پنج سال خدمت نمایند.
ب) حداقل شصت سال سن و حداقل بیست و پنج سال سابقه خدمت با بیست و پنج روز حقوق.
در این قانون نیز همانند قانون بیمه تامین اجتماعی، برای زنانی که به مشاغل سخت اشتغال دارند، استثنائاتی در نظر گرفته شده است. مطابق با تبصره این ماده، سابقه مذکور در بند (الف) و همچنین شرط سنی مزبور در بند «ب» برای متصدیان مشاغل سخت و زیان آور و جانبازان و معلولان تا پنج سال کمتر می باشد و شرط سنی برای زنان منظور نمی گردد و آن ها می توانند بدون شرط سنی حقوق بازنشستگی دریافت نمایند.
دستگاه های اجرائی مکلفند کارمندانی که دارای سی سال سابقه خدمت برای مشاغل غیرتخصصی و شصت سال سن و همچنین کارمندانی که دارای سی و پنج سال سابقه خدمت برای مشاغل تخصصی وشصت و پنج سال سن می باشند را راسا و بدون تقاضای کارمندان بازنشسته نمایند.
بر اساس تبصره سه این ماده، دستگاه های اجرائی موظفند کارمندان زنی که دارای شصت و پنج سال سن و حداقل بیست و پنج سال سابقه خدمت می باشند را بازنشسته کنند. سقف سنی برای متصدیان مشاغل تخصصی هفتاد سال است. کارمندان تخصصی فوق الذکر که سابقه خدمت آن ها کمتر از بیست و پنج سال است، در صورتی که بیش از بیست سال سابقه خدمت داشته باشند می توانند تا رسیدن به بیست و پنج سال سابقه، ادامه خدمت دهند و در غیر این صورت بازخرید می شوند.
همانطور که بیان شد؛ شرایط بازنشستگی زنان و بانوان بستگی به سن و سابقه کاری آنان داشته، به همین دلیل؛ اگر شخص می خواهد از زمان بازنشستگی خود آگاه شود، لازم است که به این دو مورد توجه داشته باشد. به جهت آشنایی علاقمندان، این قسمت از مقاله به بیان شرایط بازنشستگی زنان با 10، 15، 20 و 25 سال سابقه اختصاص داده شده است.
شرایط بازنشستگی زنان دارای بیمه تامین اجتماعی و ده سال سابقه به این صورت است که کارمند زن می بایست حداقل ده سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته یا در صورتی که سابقه پرداخت حق بیمه وی، از این میزان کمتر است، ما به التفاوت را به نرخ روز پرداخت نماید. همچنین بانوان متقاضی بازنشستگی به ده سال سابقه، باید به سن 55 سال رسیده باشند. (تقاضای بازنشستگی کمتر از سن مذکور، در موارد استثنایی و با تصویب کمیسیون موضوع ماده 91 قانون بیمه تامین اجتماعی و با رعایت شرایطی، امکان پذیر می باشد.)
علاوه بر شرایط مذکور، داوطلب زن متقاضی بازنشستگی باید قادر به پرداخت هزینه خریدسابقه بیمه تامین اجتماعی، در خصوص مابه التفاوت سابقه تا ده سال، باشد که بر اساس قانون مذکور، شامل "حق بیمه اعم از حق کارگر و کارفرما...، به نرخ سال جاری" می‌باشد.
شرایط بازنشستگی زنان با ده سال سابقه در سایر صندوق ها (به جز بیمه تامین اجتماعی)، مطابق با قانون نقل و انتقال سوابق بیمه یا کسور بازنشستگی بین صندوق های بازنشستگی و تجمیع سوابق بیمه ای اشخاص، تقریبا معادل شرایط بیمه تامین اجتماعی می باشد. یعنی زن باید، به سن 55 سال رسیده باشد و این که وی باید بتواند ما به التفاوت اختلاف تا 10 سال سابقه بیمه را پرداخت نماید.
مطابق با ماده 76 قانون بیمه تامین اجتماعی، یکی از مهم ترین شرایط بازنشستگی زنان با 15 سال سابقه، داشتن سن 55 سال تمام است. زنانی که سن آن ها به 55 سال رسیده و 15 سال سابقه پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی دارند، می توانند با مستمری 15 روز بازنشسته شوند. براساس تبصره 4 ماده 76 قانون بیمه تامین اجتماعی، زنان کارگر با داشتن 20 سال سابقه کار و 42 سال سن به شرط پرداخت حق بیمه، با 20 روز حقوق می توانند بازنشسته شوند.
در مورد زنانی که به سن 55 سال رسیده و بیست سال سابقه پرداختن حق بیمه دارند، مقررات ماده 111 قانون بیمه تامین اجتماعی حاکم است و مستمری این افراد از حداقل مزد کارگر عادی کمتر تعیین نخواهد شد. زنانی که به طور بیست سال متوالی در مشاغل سخت مشغول به کار بوده اند، بدون توجه شرط سنی می توانند تقاضای بازنشستگی نمایند.
زنان با 25 سابقه نیز می توانند با داشتن سن 42 تا 55 سال و پرداخت حق بیمه برای این 25 سال، می توانند درخواست بازنشستگی داده و حقوق 25 روز خود را دریافت کنند، البته اگر شغل این افراد، جزو مشاغل سخت محسوب شود و 25 سال متناوب در آن مشغول خدمت بوده اند، می توانند طبق بند ب ماده 76 قانون تامین اجتماعی، با رعایت شرایطی تقاضای بازنشستگی نموده و مستمری آن را دریافت نمایند.
در بخش های پیشین مقاله، توضیحات جامع و کاملی در خصوص قانون و سن بازنشستگی زنان و نیز شرایط بازنشستگی زنان ارائه گردید و بیان شد که زنان با بیست سال سابقه می توانند به شریط رعایت مفاد قانون بیمه تامین اجتماعی، تقاضای بازنشستگی نموده و مستمری آن را دریافت نمایند. در این میان ممکن است که این سوال در ذهن برخی افراد مطرح شود که محاسبه حقوق بازنشستگی زنان با 20 سال سابقه به چه نحوی است؟
پیش از این بیان نمودیم که مطابق با قانون بیمه تامین اجتماعی، افراد با بیست سال سابقه می توانند تقاضای بازنشستگی نمایند. با این حال، با توجه به سن بازنشسته و نیز سخت بودن یا نبودن شغل وی، میزان و نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی متفاوت می باشد. مطابق با تبصره ماده 76 قانون تامین اجتماعی، اگر سن بازنشسته به 42 سال رسیده باشد و بیست سال سابقه داشته باشد، به شریط پرداخت حق بیمه به ازاء بیست سال، می تواند 20 روز حقوق بازنشسته شود.
اما اگر سن متقاضی به 55 سال رسیده باشد و بیست سال سابقه داشته باشد، مشمول ماده 111 قانون تامین اجتماعی شده و مستمری او از حداقل مزد کارگر عادی کمتر تعیین نخواهد شد و وی می بایست حداقل مزد کارگر عادی را به عنوان مستمری دریافت نماید. افرادی که بیست سال متوالی سابقه کار در مشاغل سخت و زیان آور داشته اند، می توانند بدون شرط سنی، از مستمری کامل بازنشستگی بهره مند شوند.
