ارتکاب جرایم، محکومیت به مجازات های پیش بینی شده برای آن ها در قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین مرتبط، نظیر قانون مبارزه با مواد مخدر را برای مرتکب، در پی خواهد داشت. در برخی از جرایم، قانون گذار، علاوه بر مجازات اصلی، برخی مجازات های تبعی را نیز مورد پیش بینی قرارداده و به تناسب جرم ارتکابی، قاضی پرونده، بر آن ها، حکم خواهد نمود که به عنوان سوء پیشینه کیفری، شناخته می شوند. سوء پشینه کیفری، یکی از موضوعاتی است که در پی ارتکاب به برخی جرایم عمدی و در بحث مجازات های تبعی، مطرح می شود. مقصود از سوء پیشینه، این است که بسته به نوع جرم، سابقه کیفری فرد، برای مدتی که حداکثر آن، 7 سال است، در گواهی عدم سوء پیشینه ای که برخی ادارات دولتی و خصوصی، برای استخدام یا ارائه برخی خدمات، به آن، نیاز دارند، درج می شود و فرد برای بازه زمانی تعیین شده، از برخی خدمات و حقوق اجتماعی، محروم خواهد شد. با توجه به اینکه تمامی جرایم، از سوء پیشینه کیفری برخوردار نبوده، ضروری است تا از جرائم شامل سو پیشینه، مطلع بود.
سوء پیشینه و سابقه کیفری چیست؟
برای پاسخ به این پرسش که سوء پیشینه و سابقه کیفری چیست و کدام جرائم شامل سو پیشینه هستند؟ باید به ماده 25 قانون مجازات اسلامی، مراجعه کرد و در خصوص مجازات های تبعی، توضیح داد. قانون گذار، در قانون مجازات اسلامی، مجازات ها را به مجازات های اصلی، تبعی و تکمیلی، تقسیم می نماید. مقصود از مجازات های تبعی، مجازات هایی هستند که بدون نیاز به ذکر و تصریح آن ها در حکم، خود به خود و به تبع محکومیت قطعی به مجازات اصلی، صرفا در برخی جرایم عمدی، بر مرتکب جرم، تحمیل می شوند و بسته به نوع جرم ارتکابی، فرد را برای مدتی معین، از برخی خدمات و حقوق اجتماعی، محروم می کنند. قانون گذار، در ماده 25 قانون مجازات های اسلامی، به جرایمی که دارای مجازات تبعی هستند، اشاره نموده و میزان محرومیت از حقوق اجتماعی، به واسطه ارتکاب آن ها را ذکر کرده است. بحث سوء پیشینه کیفری نیز در خلال مجازات های تبعی مطرح می گردد و مقصود از آن این است که چنانچه فرد، مرتکب جرایم عمدی شود که محکومیت های مورد اشاره در ماده 25 قانون مجازات اسلامی را در پی دارد و حکم قطعی در خصوص او صادر گردد، بسته به نوع جرم، محکومیت فرد به جرم ارتکابی، برای مدتی که حداکثر آن 7 سال است، در گواهی های عدم سوء پیشینه مورد درخواست برخی نهادها و ادارات، برای استخدام و ارائه خدمات، درج می گردد و فرد، برای آن مدت معین، از برخی حقوق اجتماعی، محروم خواهد بود.
سوء پیشینه شامل چه جرایمی است؟
پس از بررسی مفهوم سوء پیشینه و سابقه کیفری، در این بخش از محتوا، قصد داریم بررسی کنیم که کدام جرایم شامل سو پیشینه هستند. برای بررسی این مساله، باید، ماده 25 قانون مجازات اسلامی را که در خصوص مجازات های تبعی صحبت می کند، مورد بررسی قرار داد. این ماده، مقرر می دارد: "محکومیت قطعی کیفری در جرائم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده، محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی، محروم می کند:
- هفت سال در محکومیت به مجازات های سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی.
- سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنی علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار.
- دو سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده، نصف دیه مجنی علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج." با توجه به ماده فوق، می توان گفت، جرایم عمدی دارای مجازات سالب حیات یا حبس ابد، نظیر قتل و حمل مواد مخدر یا جرایم عمدی دارای محکومیت به قطع عضو و قصاص عضو یا نفی بلد و حبس تعزیری درجه 4، یعنی حبس بیش از 5 تا 10 سال، نظیر سرقت حدی برای بار اول و دم یا قطع عضو عمدی فردی دیگر و جرایم عمدی دارای محکومیت به شلاق حدی و حبس تعزیری درجه پنج، یعنی حبس بیش از دو تا پنج سال، مانند زنا، شرب خمر یا آدم ربایی، شامل سو پیشینه کیفری هستند.
کدام جرایم سوء پیشینه کیفری ندارند؟
در قسمت قبل، بررسی کردیم که جرایم شامل سو پیشینه کیفری کدام هستند و گفتیم که می توان این جرایم را در ماده 25 قانون مجازات اسلامی، جست و جو کرد. اکنون، در این بخش از مقاله، قصد داریم بررسی کنیم که کدام جرایم سوء پیشینه کیفری ندارند. این جرایم عبارتند از:
- جرایم دارای حبس تعزیری درجه شش و هفت و هشت، یعنی جرایمی که به ترتیب، حبس از 6 ماه تا 2 سال؛ 91 روز تا 6 ماه و حبس تا 3 ماه دارند و جرایم تعزیری درجه یک تا هشت که مجازاتی غیر از حبس دارند، مگر جرایمی که دارای مجازات سالب حیات باشند.
- جرایمی که فرد، در معرض اتهام آن ها قرار گرفته، اما، تبرئه شده است.
- جرایمی که فرد در معرض اتهام و محکومیت به آن ها است، اما، هنوز، حکم قطعی برای او، صادر نشده است.
- جرایم غیر عمدی، نظیر تصادف، تخلفات رانندگی، ضرب و جرح غیر عمدی ..
- پس از صحبت در این باره که کدام جرایم سوء پیشینه کیفری ندارند، در ادامه، قصد داریم، در خصوص محکومیت موثر و محکومیت غیر موثر کیفری توضیح داده و در خصوص تاثیر سابقه زندان رفتن، بر پیدا کردن سوء پیشینه، صحبت کنیم.
محکومیت موثر و غیر موثر کیفری چیست؟
در قسمت های قبل، در این خصوص که جرائم شامل سو پیشینه کدام هستند و کدام جرایم سوء پیشینه ندارند، توضیح دادیم. یکی از سوالات رایجی که در بحث سوء پیشینه مطرح می گردد، این است که مقصود از محکومیت کیفری یا سو پیشینه کیفری موثر یا غیر موثر چیست؟ چراکه در بسیاری از آگهی های استخدامی، فاقد محکومیت و سوء پیشینه کیفری موثر بودن، از شرایط استخدام است. لذا در این بخش از مقاله قصد داریم، بر اساس قانون، به پرسش مطروحه، پاسخ دهیم.
محکومیت کیفری موثر: محکومیت به مجازات هایی است که به موجب ماده 25 قانون مجازات اسلامی، فرد را برای مدتی معین و در برخی موارد استثنایی، برای مدتی دائم، از برخی حقوق اجتماعی، محروم می نماید و به عبارتی، علاوه بر درج در سه جل کیفری یا شناسنامه کیفری فرد، در گواهی های عدم سوء پیشینه صادره برای ادارات دولتی و خصوصی نیز منعکس می شوند؛ مگر اینکه مدت محکومیت به مجازات تبعی، به سر آمده باشد.
محکومیت کیفری غیر موثر: محکومیت به مجازات هایی است که در سوء پیشینه کیفری فرد، درج نمی گردند و برای او، محرومیت از حقوق اجتماعی را به عنوان یک مجازات تبعی، در پی ندارند. نظیر ارتکاب به جرایم غیر عمدی و محکومیت به پرداخت خسارت و دیه یا محکومیت به جرایم تعزیری درجه 7 یا 8.
آیا جزای نقدی سوء پیشینه محسوب می شود؟
یکی دیگر از پرسش های رایج در خصوص سوء پیشینه، این است که آیا محکومیت به پرداخت جزای نقدی، سوء پیشینه محسوب می گردد یا خیر؟ لذا در این بخش، قصد داریم، از منظر قانون، به این پرسش پاسخ دهیم و بگوییم در چه شرایطی، ممکن است محکومیت به پرداخت جزای نقدی، سوء پیشینه محسوب شود؟ در پاسخ به پرسش فوق الذکر باید گفت، با توجه به اینکه قانون گذار، محکومیت هایی که موجب درج در سوء پیشینه کیفری و محرومیت از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی می شوند را مشخص کرده و در هیچ یک از آن ها، جزای نقدی، ذکر نشده است، پس جزای نقدی، سوء پیشینه محسوب نمی گردد. یعنی، صرف محکوم شدن به جزای نقدی، موجب انعکاس آن، در گواهی سوء پیشینه صادر شده از مراجع ذی صلاح نمی شود مگر اینکه، همراه آن، فرد، به حبس تعزیری درجه 4 یا 5 و یا حبس ابد و سایر موارد مندرج در ماده 25 قانون مجازات، محکوم شده باشد. اما، به هر ترتیب، در صورتی که فردی به جهت ارتکاب جرم عمدی، به مجازات هایی که محکومیت به آن ها، در سوء پیشینه او درج نمی گردد، محکومیت قطعی پیدا کند، در هر صورت، این مساله، در شناسنامه یا همان سه جل کیفری او، درج شده و در برخی نهادهای خاص، نظیر استخدام در ارتش یا نهاد سپاه، دارای تاثیر و اهمیت است.
آیا زندان رفتن سابقه می شود؟
حبس یا زندان، مجازاتی است که قانون گذار، به عنوان یکی از مجازات های برخی جرایم عمدی، نظیر کلاهبرداری، سرقت، آدم ربایی یا قاچاق و حمل مواد مخدر یا جرایم غیر عمدی، نظیر قتل غیر عمد، در نظر گرفته است. پرسشی که مطرح می گردد این است که آیا زندان رفتن، سابقه می شود یا خیر و در چه شرایطی می شود آن را از سوء پیشینه پاک کرد؟ در پاسخ به پرسش فوق الذکر باید گفت، اگر مقصود از سابقه شدن، درج محکومیت به زندان، در گواهی های عدم سوء پیشینه صادره از مراجع ذی صلاح است، تنها در صورتی زندان رفتن سابقه خواهد شد که فرد، در ارتکاب یک جرم عمدی، به حبس تعزیری درجه 4 یا 5 که به ترتیب، عبارتند از حبس بیش از پنج تا ده سال و حبس بیش از دو تا پنج سال، محکوم شده باشد. در غیر این صورت، علی رغم درج در سجل کیفری او، در گواهی عدم سوء پیشینه، منعکس نمی شود. شایان ذکر است، حتی در چنین شرایطی، یعنی در شرایطی که فرد، به حبس تعزیری درجه 4 یا درجه 5 محکوم شده، تنها به مدت سه سال در جرم عمدی موجب محکومیت به حبس تعزیری درجه 4 و دو سال در جرم عمدی موجب محکومیت قطعی به حبس تعزیری درجه 5، محکومیت به زندان، در گواهی های سوء پیشینه صادره از مراجع ذی صلاح، درج و منعکس می گردد.
فاقد سابقه و سوء پیشینه کیفری است یعنی چه؟
یکی از عباراتی که در شرایط استخدامی، اکثر افراد با آن برخورد داشته اند، عبارت "فاقد سوء پیشینه کیفری" است، همچنین، در گواهی های عدم سوء پیشینه برخی افراد، درج می شود، فاقد سابقه و سوء پیشینه کیفری است، به همین علت، این سوال مطرح می شود که مقصود از فاقد سابقه و سوء پیشینه کیفری استل، یعنی چه؟ لذا در این بخش از مقاله، قصد داریم، در خصوص این عبارت، توضیح داده و بگوییم مقصود از آن چیست؟
- مقصود از عبارت فاقد سابقه کیفری است، یعنی فرد تا کنون، هیچ محکومیتی، اعم از محکومیت کیفری موثر یا محکومیت کیفری غیر موثر که در قسمت های قبلی مقاله، توضیح دادیم، نداشته است و سجل کیفری او پاک است.
- مقصود از عبارت فاقد سوء پیشینه نیز این است که فرد،جرمی که موجب محکومیت کیفری موثر و محکومیت به مجازات های تبعی، همچنین، محرومیت از برخی حقوق اجتماعی باشد را مرتکب نشده یا در صورت ارتکاب، اکنون، به علت گذشتن موعد مقرر مورد نظر قانون گذار در ماده 25 قانون مجازات، سوء پیشینه او، پاک شده؛ یعنی در گواهی های سوء پیشینه کیفری صادره از مراجع ذی صلاح، منعکس نمی گردد.
بنابراین مقصود از سوء پیشینه داشتن، این است که فرد، به موجب حکم قطعی و بر اثر ارتکاب یک جرم عمدی، به یکی از محکومیت های مندرج در ماده 25 قانون مجازات، به عنوان مجازات تبعی، محکوم شود. جرائم شامل سو پیشینه، جرایم عمدی هستند که مجازات هایی نظیر مجازات سالب حیات، نفی بلد، قطع یا قصاص عضو یا حبس ابد دارند و جرایمی نظیر جرایم تعزیری درجه 7 یا 8، از جرایمی بوده که سوء پیشینه کیفری ندارند. زندان در صورتی موجب سوء پیشینه خواهد بود که فرد، در یک جرم عمدی، به حبس تعزیری درجه 4 یا 5، محکومیت قطعی یابد.
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
اقدامات علیه امنیت ملی شامل چه مجازاتی است؟
