کاربرد طلا در پزشکی
علاوه بر استفاده زینتی از این فلز، از آن در بسیاری از صنایع دیگر مانند الکترونیک، شیشه سازی و هوافضا هم استفاده می شود. با این حال شاید باور اینکه می توان از آن در علم پزشکی و تهیه دارو هم بهره جست کمی مشکل باشد. امروزه محققان در پی یافتن کاربردهای جدید طلا با اثرات کمتر بر انسان و صرفه اقتصادی در ساخت تولیدات پزشکی هستند، بطوری که از طلا در درمان سرطان (خاصیت ضد تومور طلا)، روکش دندان و نیز بعنوان ردیاب زیستی بمنظور ارسال دارو به محل مورد نظر در بدن و ... استفاده می کنند.طلا ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاصی دارد که آن را از دیگر فلزات متمایز می کند مانند: چگالی بسیار بالا، عدم واکنش پذیری و پایداری در برابر هوازدگی.
طلا یکی از سازگارترین فلزات جهان است و حتی در صورتی که در بدن انسان بکار گرفته شود، تاثیرات منفی از خود نشان نمی دهد. این عوامل باعث شده که طلا جایگاهی در علم پزشکی امروز پیدا کند. در حال حاضر 2.2% از طلای جهان به مصارف پزشکی و دندانپزشکی می رسد. با این حال، سهم آن در پیشبرد سلامت انسان ها و کاربردهای پزشکی اش در حال افزایش است. البته هنوز هم بیشترین بخش از طلا صرف زیبایی و جواهرسازی می شود. مجله تخصصی «ژئولوژی» سهم جواهرسازی را در سبد مصرف طلا تا 75% هم برآورد می کند. اما با کمیاب تر شدن طلا و افزایش قیمت آن در آینده، به نظر می رسد که تقاضای بشر برای استفاده از طلا در جواهرسازی کاهش یابد و دیگر مصارف تخصصی آن مانند کاربردهایش در پزشکی افزایش یابد. ضمن آنکه کشورهای ثروتمندی چون آمریکا، آلمان و انگلستان سعی شان بر این است که از مصارف غیرضروری طلا چون ساخت زیورآلات و اشیای زینتی کاسته و به مصارف صنعتی بویژه الکترونیک و پزشکی آن بیفزایند و از آنجا که اکتشاف و استخراج طلا در کشورمان بخش ناچیزی را به خود اختصاص می دهد وجود مدیریت مصرف بمنظور اولویت دهی به کاربردهای طلا امری لازم به نظر می رسد.
کاربرد طلا در دندانپزشکی:
کاربرد طلا در دندانپزشکی نیز به سازش پذیری بالا، انعطاف پذیری خوب و پایداری آن در برابر خوردگی شیمیایی باز می گردد. البته از آنجا که طلا فلزی نرم است، از آلیاژ آن در تهیه سیم های ارتودنسی، روکش دندان و ماده پرکننده حفره های دندان استفاده می شود.
گفتنی است که روکش طلا روی دندان هرگز تیره نشده و نیازی به جرم گیری ندارد، در ضمن دچار پوسیدگی نشده و با همان نرخ رشد مینای دندان منبسط می شود. (درتهیه آلیاژ طلا برای دندانپزشکی (60-75)% طلا به همراه نقره، پالادینیوم و پلاتین به کار می رود. به این ترتیب حدود 75% آن به فلزات گران بها و مابقی به مس و روی اختصاص می یابد) طلا در دندانپزشکی به 4 شکل زیر بکار می رود: فلز خالص به اشکال ورقه ای، پودر یا رشته های باریک، آلیاژ شکل گرفته به اشکال سیم ها و صفحات، آلیاژ برای قالب گیری، ماده پرکننده تهیه شده از آلیاژ طلا.
در حدود 2.2 درصد از تقاضاي طلا در دندانپزشكي مصرف مي شود زيرا علاوه بر مقاومت در برابر خوردگي، با همان نرخ رشد ميناي دندان منبسط مي شود.ميزان تقاضا براي دندانپزشكي و مصارف صنعتي در طول سال تقريباْ ثابت مي باشد و تغييرات خاصي را نشان نمي دهد. ولي تقاضا براي جواهرات و تقاضا براي مشتري كه متاثر از تقاضا براي جواهرات است در سه ماهه آخر سال بالاترين مقدار را نشان مي دهند. از طلا همچنين در نوارهاي تزييني و يراق دوزي، پارچه هاي زربفت، تذهيب کاري، صفحه نگاري کتب و نامه نگاري استفاده مي شود. از ديگر موارد استفاده ي طلا کاربرد آن در صنايع شيميايي و پزشکي و عينک سازي مي باشد.
طلا يکي از عناصر باارزش در پزشکي مدرن به شمار مي رود، و علت آن اين است که طلا عنصري غيرسمي و بي خطر بوده و يکي از بهترين انواع فلزات هادي جريان الکتريسيته مي باشد، چگالي اين عنصر مي تواند آن را در زير ميکروسکوپ الکتروني قابل مشاهده سازد. علاوه براين طلا عنصري نابودناپذير و فلزي نرم بوده و اين کارکردن با طلا را آسان مي کند.
بيشتر طلاهاي استفاده شده در دندانپزشکي به صورت آلياژ با ديگر فلزات مانند پلاتين، پالاديوم، نقره، مس و روي مي باشد. طلا عنصري غيرسمي بوده و در اثر فرآيندهاي بيولوژيکي براي استفاده هاي دندانپزشکي آماده مي گردد. براي دندانپزشک استفاده از اين فلز به علت مقاومت بالا ، سختي زياد ، بادوامي آن مناسب است، همچنين طلا هرگز سائيده نشده و تيره نمي شود. همچنين مقاومت بالا نسبت به عوامل شيميايي باعث جلوگيري از پوسيدگي و زنگ زدگي طلا مي گردد.
معرفی چند نوع سنگ کاربردی در طلا و جواهرات
مزايای مصرف طلا در دندانپزشکی
- ماده با عمر زياد.
- شکل پذير بوده و به راحتي به شکل دلخواه در مي آيد.
- طلا داراي سختي درحدود ميناي دندان است و به طور مناسب دندان را مي پوشاند.
- طلا شکننده نبوده و خرد نمي شود.
- طلا سازگار با محيط زيست و غيرسمي مي باشد.
معايب مصرف طلا در دندانپزشکی
- طلا بسيار گران است.
- طلا يک هادي بسيار مناسب حرارت مي باشد.
- رنگ زرد طلا ممکن است بر زيبايي اثر نامطلوبي داشته باشد.
- طلا به ساختار دندان متصل نمي شود و هر زماني ممکن است جدا شود.
- طلا ممکن است با قطب هاي الکتريکي بدن واکنش دهد.
مصارف درمانی طلا:
از گذشته های خیلی دور طلا برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شد. در اینجا به تعدادی از این بیماری ها اشاره می شود.
۱. در حدود سال ۱۸۸۵ در آمریکا طلای کلوئیدی به عنوان درمان دیپسومانیا (dipsomania)که میل شدید به مصرف الکل می باشد، به کار می رفت.
۲. اولین تحقیق پزشکی مستند و مدرن در مورد کاربرد طلا در سال ۱۸۹۰ صورت گرفت. در این سال دکتر رابرت کخ کشف کرد که باسیل سل نمی تواند در حضور طلا زندگی کند.
۳. در اوایل دهه ۱۹۰۰ پزشکان برای درمان دردهای مفصلی، قطعه ای از طلا به ارزش پنج دلار را در زیر پوست، مثلآ در ناحیه مفصل زانو کار می گذاشتند در نتیجه در بیشتر موارد درد کاهش یافته یا کاملآ برطرف می شد.
۴. از سال ۱۹۲۷ طلا به طور مداوم برای درمان آرتروز به کار گرفته شده است.
۵. طلا در مورد ناهنجاری های غددی و عصبی مورد استفاده بوده و در احیاء مجدد فعالیت های غددی، تحریک اعصاب و آزاد کردن فشار عصبی سودمند است.
۶. طلا می تواند بر مکانیسم گرمایی بدن تاثیر مثبتی داشته باشد. بویژه در مورد عرق کردن های شبانه، تشنگی شدید و ضعف و کاهش دمای بدن موثر است.
