آیا تا به حال طرح های خاصی را که به وسیله نخ های کلفت ساخته می شوند، دیده اید؟ این طرح ها که با نام مکرومه بافی شناخته می شوند، یکی از هنرهای بسیار زیبا و محبوب در هنرهای دستی هستند که در مدتی کوتاه، طرفداران بسیار زیادی نیز پیدا کرده اند! اما مکرومه بافی چیست؟ شاید تصور کنید طرح ها و صنایع دستی که نام مکرومه بافی را به خود گرفته اند، بسیار خاص بوده و آن ها را ندیده اید. این در حالی است که احتمالا بسیاری از شما از آن در منزل خود استفاده می کنید، بدون آن که نام آن را بدانید.
مکرومه بافی چیست؟
ساده ترین تعریفی که از مکرومه می توان داشت، هنر تبدیل نخ به کمک تکنیک گره زدن، به منسوجات تزیینی است. در واقع نخ های مخصوص مکرومه بافی با کمک دست به ردیف هایی از گره های مختلف تبدیل می شوند و در نهایت می توانند بنا به کاربرد، به عنوان یکی از اکسسوری های دکوراسیون خانه یا استایل شخصی استفاده شوند. هنر مکرومه بافی از انواع مختلفی گره تشکیل شده است که معروف ترین آن ها گره ی مربعی ساده و متناوب، دوبرابر نیمه، مارپیچ، مارپیچ نیمه و گره ی سر انداختن عمودی و افقی است.
تاریخچه مکرومه بافی
برخلاف تصور بسیاری از افراد، اولین کسانی که هنر مکرومه بافی را ایجاد و از آن استفاده کردند، افرادی از سرزمین بابل و همچنین جامعه آشوریان بوده اند. صنایع دستی ساخته شده از مکرومه، در آثار باستانی و حکاکی هی تزئینی روی اشیا آن ها، تشخیص پذیر است. همچنین پوشش هایی که این افراد برای خودشان بر روی حکاکی های خود ایجاد کرده اند، نشان دهنده استفاده از هنر مکرومه بافی است. بعد از اینکه اسپانیا شمال آفریقا را فتح کرد، این هنر را به سرزمین خود منتقل کرده و آن را به اروپایی های نیز معرفی نمود. بسیاری از افراد معتقد هستند که کلمه مکرومه ریشه ای عربی داشته و به معنای حاشیه است. اما برخی دیگر گفته اند که مکرومه دارای ریشه ای ترکی نیز می باشد. با گذشت زمان، محبوبیت این هنر در میان افراد و در کشورهای مختلف، کاهش پیدا کرد. تا اینکه مجددا از این هنر برای بافت رومیزی ها، بدلیجات و اکسسوری ها مانند گردن بند، دستبند و گوشواره، استفاده شد. به همین دلیل از آن زمان به بعد، افرادی که به این هنر علاقه مند بودند افزایش یافته و این هنر نیز محبوب تر شد. هنر بافت به هر شکلی زیبا است و تنوع آن سبب شده تا شاخه های مختلفی از این هنر خلق شوند. ترکیب خلاقانه ی نخ و گره در این هنر، به آثار چشمگیری منتهی می شوند که نمی توان از آن چشم برداشت. یکی از جذاب ترین این هنرها، هنر «مکرومه» یا به عبارت درست تر «مکرمه» (Macrame) است که از گذشته تا امروز طرفداران بسیاری داشته است. مکرومه بافی در هر دهه بنا به نیاز و سلیقه ی مردم زمان خود، برای خلق آثار هنری و اکسسوری های جذاب دکوراسیون، کاربرد فراوانی داشته است.
دانستنی های از تاریخچه ی مکرومه بافی در جهان
اولین استفاده های ثبت شده از گره های به سبک مکرومه در حکاکی های تزیینی به جا مانده از بابلیان و آشوریان است. بافت حاشیه ی لباس های آن زمان در مجسمه های سنگی، یادآور شمایل گره های مکرومه بافی است. اسپانیا بعد از فتح شمال آفریقا هنر مکرومه بافی را به اروپاییان معرفی کرد. «مکرمه» از اصطلاحات بافندگان عرب در قرن سیزدهم بود و به معنی حاشیه است. بافندگان عرب، نخ اضافی در حاشیه ی پارچه های دست باف، همچون حوله یا شال را به گره های تزیینی تبدیل می کردند. در واقع گفته می شود که مکرمه از کلمه ی عربی «مکرمیه» گرفته شده است که به معنای حاشیه ی تزیینی است. البته به عقیده ی دیگر این کلمه می تواند ریشه ی ترکی داشته باشد. گفته می شود که «ویکتوریا ماری» ملکه ی انگلستان، برای اولین بار در قرن هفدهم این هنر را در این سرزمین رواج داد. علاوه بر ویکتوریا ماری، این هنر توسط ملوانان نیز در انگلستان معرفی شد. ملوانان باکمک گره های مکرومه بافی، دست سازهایی مانند تخت آویز سفری، کمربند و… خلق می کردند و آن ها را در بنادر می فروختند. بنابراین مکرومه بافی در دوران ویکتوریا بیشترین محبوبیت را داشت و مردم خانه ی خودشان را با کمک منسوجات این هنر مانند رومیزی، روتختی و پرده تزیین می کردند. محبوبیت مکرومه با گذشت زمان کم شد و سپس دهه ی هفتاد میلادی، به عنوان یکی از دیوارپوش های تزئینی، رومیزی، روتختی، آویز گلدان، اکسسوری های استایل شخصی و… استفاده از آن مجدد رواج پیدا کرد. همچنین استفاده از زیورآلات تهیه شده از هنر مکرومه بافی نیز در آمریکا رواج پیدا کرد. گردنبند، دستبند و خلخال از نمونه های این جواهرات بود. این جواهرت تلفیقی از گره های مربعی با سنگ های شیشه ای مصنوعی، استخوان و پوسته های صدف دریایی بود.
انواع گره ها در مکرومه بافی
طراحی و بافت مکرومه بافی، مانند هر هنر دیگری دارای تکنیک هایی است که باعث زیباتر شدن این هنر می شود. به عنوان مثلا در مکرومه بافی با ایجاد گره هایی در طرح ها خاص، به زیبایی هنر دستی، افزوده می شود. برخی از این گره ها به صورت زیر هستند:
- سر انداختن عمودی
- سر انداختن افقی
- مربعی
- دو برابر نیمه
- مربعی متناوب
- نیمه عمودی
- مارپیچ
- نیمه مارپیچ
نخ مکرومه بافی
طناب یا نخ مکرومه، گروهی از رشته های الیاف به هم پیچیده شده است که برای بستن و گره زدن به یکدیگر برای خلق آثار هنر معروف مکرومه بافی استفاده می شود. نخ های مکرومه بافی انواع مختلفی دارند و شامل تک رشته، سه لایه و بافته شده هستند. پنبه، کتان، پلی استر، ابریشم و… مواد اولیه ی تهیه ی الیاف مکرومه بافی هستند.
کاربردهای مکرومه بافی
شما می توانید از مکرومه بافی برای تزئین هر قسمت از خانه یا حتی محل کار خود استفاده کنید. برخی از استفاده از این هنر به صورت زیر می باشد:
- طرح های آویزان در اندازه های کوچک و بزرگ
- رومیزی های متنوع
- اکسسوری های شخصی مانند گوشواره، دستبند، گردن بند، زیبایی مو و…
- مکرومه بافی های متناسب با شیشه های تزئینی
مکرومه بافی به عنوان یکی از زیباترین هنرهای دستی در جهان شناخته شده است که طرح های آن در مدت زمان کوتاهی به روز می شود. یکی از مهم ترین مزیت های این هنر، سادگی یادگیری آن است که شما می توانید تنها با داشتن حوصله و وقت کافی در کنار خلاقیت خود، طرح های جدید را ایجاد کرده و به راحتی این هنر را بیاموزید.