به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، امروزه تحولات سریع در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات منجر به پیدایش بازیگران جدید رسانه ای نظیر پلتفرم های اشتراک گذاری ویدئو و شبکه های اجتماعی شده است. فناوری اطلاعات و ارتباطات علیرغم اینکه فرصت های فراوانی را ایجاد کرده است، ولی تحقیقات ثابت کرده است که اینترنت و پلفترم های فضای مجازی، دارای آسیب ها و مخاطرات فراوان به خصوص برای کودکان و نوجوانان بوده و لازم است به منظور حمایت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی چاره اساسی اندیشیده شود.
یکی از راهکارهای عمده مقابله با آسیب های فضای مجازی، ایجاد فضای امن و پاک در اینترنت است؛ این مساله به خصوص برای کودکان در فضای مجازی تا حد بسیار زیادی می تواند از آثار مخرب اینترنت جلوگیری کند. ولی متاسفانه باید گفت در حال حاضر چنین فضایی وجود ندارد. در فضای مجازی چند نوع چالش برای دسترسی کودکان داریم. کودکان ما یک فضای امن و پاک در اینترنت ندارند. وقتی کودک و نوجوان ما وارد اینترنت می شود، به مطالب بزرگسالان دسترسی دارد. این در حالی است که در دیگر کشورها یا وسیله دستیابی به اینترنت محدود شده یا اینترنت محدود برای کودک وجود دارد.
آسیب های فضای مجازی برای کودکان
در طی سال های گذشته کاربران اینترنت و فضای مجازی رشد چشمگیری داشته است، و امروزه به دلیل محدودیت های ناشی از ویروس کرونا، آموزش کودکان به صورت آنلاین و با استفاده از اینترنت انجام می شود. اما باید توجه داشت که فضای مجازی برای کودکان محیط امنی نیست و باید والدین، به ویژه روی کودکان کم سن و سال، نظارت داشته باشند، زیرا در فضای مجازی هر گونه محتوایی قابل دسترسی است. علاوه بر این، حضور زیاد در فضای مجازی، می تواند باعث ایجاد وابستگی، کم تحرکی، گوشه گیری و رواج پورنوگرافی شود. در ادامه به معرفی آسیب های فضای مجازی بر کودکان پرداخته شده است:
• آسیب های روان شناختی
استفاده زیاد کودکان از فضای مجازی باعث افسردگی و گوشه گیری آن ها می شود، زیرا زمان کم تری را با خانواده و دوستان خود می گذارنند. این فضا برای کودکان نقش محرک مصنوعی را دارد و باعث می شود کودکان هنگام انجام کارهای روزمره خیلی زود احساس خستگی کنند و این اعمال را کسل کننده بدانند و فضای مجازی را ترجیح دهند. از سوی دیگر، کودکان در فضای مجازی می توانند به هر محتوایی دسترسی پیدا کنند که این موضوع باعث رشد شناختی آنها و بروز خستگی و استرس می شود. همچنین استفاده زیاد از فضای مجازی می تواند باعث بروز نشانه های اختلال کم توجهی بیش فعالی شود.
• آسیب های اجتماعی
حضور طولانی مدت کودکان در فضای مجازی باعث می شود که نتوانند بین خیال و واقعیت تمایز قائل شوند، زیرا هر کسی هر محتوایی را به هر صورتی که بخواهد در فضای مجازی منتشر می کند و کودک با دیدن این محتواها نمی تواند متوجه تفاوت بین خیال و واقعیت شود. علاوه بر این، مشاهده فیلم ها و کلیپ های خشونت آمیز یا صحنه های جنسی، می تواند باعث پرخاشگری و بی اعتنایی کودکان نسبت به درد، رنج و ناتوانی دیگران شود.
• آسیب های جسمانی
همان طور که ذکر شد، وابستگی کودکان به فضای مجازی باعث می شود گوشه گیر شوند و تحرک کمی داشته باشند، این موضوع باعث افزایش وزن، بروز چاقی و اختلال در رشد جسمانی این کودکان می شود. از سوی دیگر، اختلال در رشد، کم تحرکی و چاقی احتمال بروز دیابت در این کودکان را افزایش می دهد. علاوه بر این، استفاده زیاد از کیبورد باعث بروز اختلال های حرکتی از جمله سندرم تونل کارپال، خستگی چشم ها و بروز سردرد می شود. همچنین برخی از کودکان دچار اختلالات خواب می شوند و ممکن است به راحتی نتوانند بخوابند، که این مسئله نیز بر سلامت جسمانی کودکان اثر می گذارد.
• سوء استفاده از کودکان و زورگویی اینترنتی
از آنجایی که کودکان سن و سال کمی دارند و بی تجربه و زودباور هستند، طعمه ی خوبی برای زورگویان اینترنتی بوده و از این نظر آسیب پذیر هستند. برای مثال، برخی افراد با ساختن پروفایل های تقلبی و گفتگو با کودکان، بعد از مدتی اعتماد آن ها را جلب کرده و درخواست ملاقات می کنند، اما ممکن است در این ملاقات اتفاقات ناخوشایند زیادی مانند رفتارهای خشونت آمیز و یا سوءاستفاده جنسی و ... رخ دهد که عوارض زیادی برای کودکان به دنبال خواهد داشت و حتی ممکن است منجر به مرگ یا خودکشی آن ها شود. از سوی دیگر، برخی افراد با کسب اعتماد کودکان، اطلاعات شخصی خانواده را از آن ها درخواست می کنند، برای مثال : ممکن است اطلاعات حساب بانکی والدین را درخواست کرده و اقدام به برداشت وجه از حساب آنها کنند.
روش های جلوگیری از آسیب های فضای مجازی
برای حفاظت از کودکان در برابر آسیب های مذکور می توان اقدامات زیر را انجام داد:
• استفاده از نرم افزارهای امنیتی می تواند باعث محدود کردن دسترسی کودکان به وب سایت های نامناسب شود؛ علاوه بر این استفاده از برخی نرم افزارها به والدین اجازه نظارت بر فعالیت کودکان در فضای مجازی را می دهد.
• آموزش استفاده مناسب از فضای مجازی به کودک می تواند از بروز آسیب های مذکور جلوگیری کند.
• نشان کردن سایت های مورد علاقه کودک برای دسترسی راحت او به این سایت ها و قرار نگرفتن او در معرض محتواهای دیگر.
