هر نوع وسیله نقلیه ای که سن مجاز آن از مدت تعیین شده گذشته باشد، خودروی فرسوده نامیده می شود و در حال حاضر مدت سن مجاز وسایل نقلیه به طور میانگین ۲۰ سال است. این مقدار سن گفته شده بیشتر برای وسایل نقلیه سواری با مصرف شخصی است، چراکه وسایل نقلیه ای مانند تاکسی و یا مسافربری، به علت استفاده زیادی که از آن ها استفاده می شود و رفت و آمد زیادی که در سطح شهر دارند، تنها عمر خودرو ملاک فرسودگی شان نیست، البته برای این نوع وسایل نقلیه موارد دیگری نظیر میزان کارکرد خودرو نیز مد نظر قرار می گیرد.
سن فرسودگی وسایل نقلیه یک معیار نسبی است که با توجه به شرایط اقتصادی، تکنولوژی و فرهنگی در جوامع مختلف متفاوت است، چراکه این سه وضعیت از عوامل تعیین کننده آن هستند، مثلا در کشورهای صنعتی که از اقتصاد توسعه یافته برخوردار هستند، خودروهای بیش از 5 سال کارکرد برای استفاده مناسب نیستند، این در حالی است که در سایر کشورها این میزان بیشتر از ۵ سال است.
فرسودگی خودروها به عواملی نظیر شرایط اقلیمی، نحوه تعمیر و نگهداری، کارکرد و طراحی خودرو نیز بستگی دارد.
بر اساس گفته ها؛ در حال حاضر عمر مفید خودروهای تولید داخل در حدود ۱۰ سال است، چراکه خودروهای جدیدی که این روزها تولید می شوند از کیفیت مورد نیاز برخوردار نیستند.
در کشور ما تعداد وسایل نقلیه ای که میزان سن آن ها از ۳۰ سال بیشتر باشد، بسیار زیاد است، همچنین تعداد وسایل نقلیه ای که در سال های اخیر از رده خارج شده اند نیز نسبت به تعداد خودروهای شماره گذاری شده بسیار ناچیز است.
برای همه آشکار است وسایل نقلیه ای که با تکنولوژی قدیمی تولید شده اند از نظر تولید آلاینده های هوا، صوتی، مصرف انرژی و... از اهمیت خاصی برخوردار هستند و علاوه بر تکنولوژی، ساخت عواملی دیگر نیز در این موضوع دخیل است که می توان به مواردی نظیر: عدم تناسب بین تولید بی رویه خودرو و خروج خودروهای فرسوده اشاره کرد.
اسقاط خودرو چیست؟
ازآن جایی که تردد خودرو های فرسوده در شهر ها منجر به افزایش آلودگی هوا و افزایش مصرف سوخت می شود، باید خودرو های فرسوده از چرخه مصرف خارج و اصطلاحاً اسقاط شوند. اسقاط خودرو درواقع، اعمال تغییرات فیزیکی در وسایل نقلیه است؛ به گونه ای که دیگر امکان استفاده از آن به هیچ وجه فراهم نباشد. در فرایند اسقاط، سند خودرو نیز باطل می شود. در ایران، آیین نامه از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، در مورخ 20/3/1388 و به استناد اصل یک صد و سی و هشتم قانون اساسی جمهـــوری اسلامی ایران، به شرح زیر به تصویب رسید:
به استناد این قانون، سن فرسودگی خودرو های سواری شخصی تا آخر برنامه پنجم توسعه، به بیست سال کاهش پیدا کرد. استفاده یا خریدوفروش خودرو های فرسوده دولتی، ممنوع اعلام شد و از رده خارج کردن چنین خودروهایی، بدون استفاده از تسهیلات دولتی در دستور کار قرار گرفت.
هم چنین به موجب این قانون، مقرر شد که در صورت تائید ستاد مدیریت حمل، تسهیلاتی در قالب خرید خودرو به مالکین خودروهای فرسوده اعطا شود که در سال 99، این تسهیلات 50 میلیون تومانی به متقاضیان ساکن شهرهای تهران، مشهد، همدان و اصفهان اختصاص یافت. به دلیل برخورد های قاطع پلیس و جو مثبت حاکم بر جامعه، بسیاری از خودروهای فرسوده در همان سال اولیه سر از مراکز اسقاط درآوردند و در حال حاضر، عمده تقاضا برای اسقاط خودرو از جانب تاکسی ها صورت می گیرد.
اهمیت اسقاط خودرو های فرسوده
اسقاط خودرو های فرسوده و صنعت بازیافت خودرو، نقش مؤثری در اقتصاد کشور در بخش صنعت خودرو خواهد داشت؛ چراکه رابطه مستقیمی میان تولید خودرو و از رده خارج کردن خودرو های فرسوده وجود دارد. درصورتی که تعادل این بخش از بین برود، نتیجه ای جز آلوده شدن هوای شهر ها و افزایش مصرف سوخت در کشور نخواهد داشت؛ لذا اسقاط خودرو، یکی از اقدامات اساسی دولت ها برای حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی هوا به شمار می رود.
از سوی دیگر، باید برای تشویق مالکان خودرو های فرسوده برای از رده خارج کردن وسایل نقلیه قدیمی، تمهیداتی در نظر گرفته شود تا برای دریافت خودرویی جدید، در اولویت باشند. به طور مثال، بخشی از سهمیه قرعه کشی کارخانه های تولید خودرو به مالکان خودرو های اسقاط شده تعلق بگیرد تا بدون نوبت، قادر به دریافت خودرویی جدید به جای خودروی ازدست رفته خود باشند؛ هم چنین درخصوص اسقاط خودروهای سنگین نیز، با توجه به هزینه بالای اسقاط این گونه خودروها، باید به دنبال راهکاری اساسی و قابل قبول برای مجاب کردن مالکان آن ها بود.
مراحل اسقاط خودروهای فرسوده
مالکان خودروهای فرسوده در سیستم شماره گذاری به سه دسته یعنی خودروهای فرسوده که به پلاک ملی تعویض پلاک شده اند، خودروهای فرسوده که دارای پلاک مجازی در سیستم هستند و خودروهای فرسوده که هیچ اقدامی در خصوص تعویض پلاک و یا اختصاص پلاک مجازی به روی آنها انجام نشده است، تقسیم می شوند. مالکین خودروهای فرسوده باید در صورت فروش به صورت وکالتی از سرنوشت خودرو، تعویض پلاک و یا تحویل به مراکز اسقاط قانونی مطلع شده و تا پایان مراحل قانونی تعویض پلاک و یا اسقاط و ثبت در سیستم شماره گذاری مراحل را پیگیری و به سرانجام رسیدن وضعیت خودرو از نظر قانونی اطمینان حاصل کنند و همچنین در خصوص خودروهایی که امکان ثبت نام در مراکز فرسوده را ندارند، با مراجعه به شماره گذاری پلیس راهور با دادن درخواست نسبت به اوراق وسایل نقلیه اقدام و با ابطال اسناد و تحویل پلاک وسایل نقلیه به انبار پلاک و تصفیه دیون دولتی مراحل قانونی اسقاط و خارج کردن از سیستم، شماره گذاری را انجام دهند..
در صورت فروش خودرو بدون طی فرآیند قانونی اوراق (اوراقچیان غیرمجاز) سرنوشت خودرو مشخص نبوده و آنها با اعمال مجرمانه و سوء استفاده از خودرو و یا قطعات اطاق و شاسی و موتور به صورت غیرمجاز زمینه ایجاد جرم را فراهم می کنند و کماکان در صورت استعلام از سیستم شماره گذاری خودروی با مشخصات مندرج در سیستم شماره گذاری متعلق به مالک قبلی نشان داده خواهد شد که هر گونه مسئولیت و تبعات به عهده مالک اصلی خواهد بود. لذا تاکید می گردد جهت اخذ هر گونه خدمات و اوراق خودرو با هماهنگی شماره گذاری راهور نسبت به اجرای قوانین و مقررات اوراق وسایل نقلیه اقدام کنند.
ترس از رانندگی را چگونه از بین ببریم؟
