به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از مهر، جام جم نوشت: این روزها ایران در کوران موج پنجم کرونا قرار دارد و براساس آمار رسمی وزارت بهداشت، دیروز فوتی های ناشی از کرونا بار دیگر رکورد شکست و به ۶۸۴ نفر رسید. همچنین ۳۶ هزار و ۴۱۹ بیمار جدید در کشور شناسایی شد و ۵۰۰۰ نفرشان بستری شدند. ما همچنان در کوران موج پنجم قرار داریم و حتی نمی دانیم به قله پیک پنجم رسیده ایم یا نه با این حال موج ششم با کمترین فاصله پیش روی ما قرار گرفته است. ابتدای مرداد ماه برخی از مسؤولان نسبت به ایجاد موج ششم «هشدار» می دادند و «اظهار نگرانی» می کردند اما حالا با گذشت یک ماه این هشدارها رنگ واقعیت به خود گرفته و آنچه بدیهی به نظر می رسد طغیان تازه کرونا با تابلوی موج ششم و به نام واریانت «لامبدا» ست؛ واریانتی که طبق فرمول همه موج های پیشین در کشورهای همسایه دیده شده و خیلی زمان نمی برد تا وارد کشور شود. واریانتی که از واریانت فراگیر کنونی یعنی دلتا سرایت پذیری و البته که بیماری زایی بیشتری دارد و خبر بدتر این که همراه با پاییز در جامعه شیوع پیدا خواهد کرد. فصلی که به واسطه هوای سرد طبیعتاً تجمع های بیشتر و متراکم تری به خود می بیند و همین موضوع سرایت این ویروس را تشدید خواهد کرد.
اگر پیش از این و در طول موج های قبلی فاصله ای چند ماهه شکل می گرفت تا هم کادر درمان نفسی بکشد و هم بتوان دردهای قبلی را مرهم گذاشت این بار فاصله دو موج پنجم و ششم آنقدر کم است که شاید نتوانیم به آن موج تازه ای اطلاق کنیم، تنها تفاوت آن اما واریانت متفاوتی است که احتمالاً با توجه به شرایط موجود و تجربه های پیشین به واریانت غالب در ایران تبدیل خواهد شد.
روند کند واکسیناسیون، مدیریت ضعیف در مهار کرونا و البته کاهش رعایت پروتکل های معمول ازسوی شهروندان همه دست به دست هم داده تا این سوال مهم شکل بگیرد که آیا جامعه تاب و توان مقابله با موج تازه و سهمگین تر کرونا را خواهد داشت؟ آن هم در شرایطی که هنوز نتوانسته ایم واریانت دلتا را کنترل کنیم و روزانه حدود ۶۰۰ نفر جان عزیزشان را از دست داده اند. ترکیه، قطر و هند کشورهایی هستند که حالا نشانه هایی از واریانت تازه کرونا در آنها مشاهده شده است؛ به همین علت تا ابتدای پاییز باید منتظر ورود این ویروس به ایران باشیم که چقدر کادر درمان و شهروندان توان مقابله با واریانت تازه را خواهند داشت؟ با توجه به تجربه های گذشته و به کار بردن راه حل هایی همچون اعمال محدودیت، ممنوعیت تردد، دسته بندی مشاغل و دورکاری کارمندان و ناکارآمدی حداکثری این مداخلات به نظر می رسد تنها راه چاره کنونی واکسیناسیون عمومی و سرعت در روند آن است چراکه در غیر این صورت روزهای سخت تری پیش روی مردم ایران خواهد بود.
خطرناک مانند لامبدا
متخصصان بهداشتی معتقدند تمام ویروس ها هنگامی که تکثیر پیدا می کنند، می توانند دچار جهش شود. این جهش اگر بتواند به بقا و تکثیر شدن بینجامد ممکن است گونه ای قدرتمندتر شکل بگیرد. حالا لامبدا یکی از آن سلول هایی است که توانسته قدرتمندتر رفتار کند. حمید سوری، اپیدمیولوژیست هم می گوید هر گونه ای برای بقای خود مبارزه می کند و همین موضوع باعث شکل گیری گونه مقاوم تری نسبت به گونه قبلی می شود. واریانت لامبدا آن طور که کارشناسان می گویند از قدرت سرایت و البته بیماری زایی بیشتری نسبت به گونه های پیشین خود هم برخوردار است.
علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه شهید بهشتی می گوید: «درست است که سازمان جهانی بهداشت هنوز لامبدا را به عنوان یک واریانت نپذیرفته است اما این جهش ویروسی، خصوصیات تبدیل شدن به واریانت را دارد.» منشأ شیوع این گونه در آمریکای جنوبی و مشخصاً کشورهای پرو و شیلی است و امروز این واریانت به نوعی ویروس غالب این کشورها شده است؛ به طوری که در پرو ۸۲ درصد مرگ هایی را که برای انواع کرونا ثبت می شود، به علت این گونه جهش یافته، می شناسند. آنچه تا امروز در دسترس کارشناسان این حوزه قرار گرفته حکایت از این دارد که سویه لامبدا قدرت انتقال بالایی دارد و دانشمندان هم این سویه کرونا ویروس را مقاوم ترین گونه در برابر آنتی بادی ها می دانند؛ چه آنتی بادی هایی که در اثر بیماری توسط بدن افراد تولید می شود و چه آنهایی را که به وسیله واکسن تولید می شود.
افراد بالای ۳۰ سال تا پایان مهر واکسینه می شوند/ کاهش میزان فوت افراد بالای 70 ساللامبدا چقدر به ما نزدیک است؟
تجربه های پیشین در موج های گذشته نشان می دهد از شیوع واریانت های تازه در ایران گریزی نیست، این موضوع در رابطه با سویه لامبدا هم صدق می کند و دیر یا زود باید منتظر ورود این واریانت به ایران باشیم. رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به خطر شیوع واریانت لامبدا در ایران می گوید: «این واریانت در کشورهایی مانند ترکیه، قطر و هندوستان شناسایی شده است، بنابراین باید نگران ورود آن به کشور باشیم.»
به گفته ناجی «در صورت ورود این واریانت به کشور، لامبدا می تواند به چالش جدید برای مدیریت ویروس کرونا تبدیل شود.» پیش از او هم عاطفه عابدینی، دبیر کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا خبر داده بود که «سویه لامبدا در ترکیه دیده شده و ما در حال حاضر نگران هستیم که این نوع ویروس از غرب ایران، وارد کشور شود و از مسیرهای بین المللی به ایران بیاید.» اگر داده های در اختیار را پیش رویمان بگذاریم باید چنین نتیجه بگیریم که موج ششم کرونا احتمالاً از مرزهای مشترک با ترکیه آغاز خواهد شد و استان های همجوار این کشور در صف اول ابتلا به این گونه خواهند بود. واریانت آلفا یا همان کرونای انگلیسی ابتدا در عراق دیده شد و از مرزهای این کشور وارد خوزستان شد.
یادآوری شرایط وخیم این استان به واسطه ابتلای گسترده به این واریانت کار سختی نیست. واریانت دلتا اما ابتدا در کشور هند شیوع پیدا کرد و خیلی زود از طریق پاکستان وارد ایران شد و آنی شد که در استان سیستان و بلوچستان و پس از آن به سرعت در ایران تبدیل به واریانت غالب شد. حالا کشور ترکیه به عنوان اولین میزبان واریانت لامبدا در منطقه شناخته می شود و امکان سرایت آن به ایران از طریق استان های همجوار بسیار زیاد است.
خطر ظهور یک سویه تازه در ایران؟
اولین روز از آخرین ماه فصل تابستان است و ما هنوز گرفتار با موج پنجم هستیم. تعداد قربانیان روزانه دیروز با رکورد تازه ای به عدد ۶۸۴ نفر رسید. تخت های بیمارستانی نایاب، دستگاه اکسیژن و داروها کمیاب و موارد ابتلا روز به روز در حال تغییر است. این شرایط وقتی هولناک تر می شود که بدانیم واریانت تازه هم به سرعت به ما نزدیک می شود و معنای آن این است که ما هنوز به قله موج پنجم نرسیده باید با گونه تازه این ویروس هم بجنگیم.
در طول حدود ۱۸ ماه گذشته شرایط کنونی برای ایران تازگی دارد، از علیرضا ناجی می پرسیم در صورتی که هنوز دلتا، واریانت غالب در ایران است ورود سویه جدید لامبدا چه تبعاتی می تواند به همراه بیاورد؟ آن هم در شرایطی که حالا برخی منابع رسمی حرف از شکست واریانت لامبدا در برابر دلتا زده اند. علیرضا ناجی معتقد است واریانت های مختلف کووید بسته به مزیت شان و ژنتیک منطقه ممکن است به واریانت غالب تبدیل شوند اما اینکه از حالا بخواهیم درباره تقابل دو واریانت در یک منطقه گمانه زنی کنیم به نوعی پیشداوری کرده ایم. به معنای دیگر، خیلی به لحاظ علمی درست نیست که عنوان کنیم واریانت لامبدا یا دلتا در برابر گونه دیگر شکست خورده است.
او می گوید: «ممکن است در یک منطقه دو واریانت کنار یکدیگر سبب شکل گرفتن «نوترکیبی» میان آنها بشود و باعث به وجود آمدن گونه تازه ای شود که مزیت متفاوتی نسبت به هر دوی این واریانت داشته باشد و بتواند به واریانت غالب آن منطقه تبدیل شود.» آن طور که رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه شهیدبهشتی می گوید: «در حال حاضر با توجه به قدمت و مزیت دلتا در منطقه می توانیم بگوییم این گونه نسبت به سایر واریانت ها صاحب بیشترین جمعیت است؛ هر چند درباره واریانت لامبدا نباید خیلی زود قضاوت کرده و باید صبر کنیم و ببینیم در آینده چه اتفاقی با ورود این گونه خواهد افتاد.»
تکرار راهکارهای شکست خورده
قربانیان روزانه و تعداد مبتلایان همواره در حال افزایش است. رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران گفته تعداد بیماران بدحال کرونایی در حال افزایش است. جلیل کوهپایه زاده گفته است: «بیمار بدحال زیاد است؛ اما به سختی می توانیم تخت خالی پیدا کنیم و از طرفی هم بیماران دیگری به جز مبتلایان به کووید -۱۹ نیز نیاز به تخت های ویژه دارند و آنها هم دچار مشکل شدند. در برخی بیمارستان ها بخش سی سی یو را تبدیل به آی سی یو کردیم تا فعلاً مشکل رفع شود اما با این رویکرد امکان رزرو برای بیماران قلبی محدود می شود.»
نکته مهم اینکه چنین شرایط تازه ای در طول مدیریت مهار کرونا نیست، اما هنوز راهکاری هم برای آن متصور نیستیم. رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران معتقد است با یک هفته تعطیلی خیلی چرخش ویروس افت پیدا نمی کند و به ۱۰ تا ۱۵ روز تعطیلی شدید نیاز داریم تا زنجیره انتقال بیماری کاسته شود. اما تجربه تعطیلات گذشته نشان داده حداقل این شیوه محدودیت ها و تعطیلات تاثیری در کند شدن یا قطع چرخه سرایت در ایران ندارد.
حمید سوری، اپیدمیولوژیست هم می گوید: «اعمال مداخلاتی همچون تعطیلی یک هفته ای یا ممنوعیت تردد و دورکاری کارمندان به شیوه فعلی چیزی جز تحمیل هزینه به دولت و شهروندان ندارد.» او معتقد است باید آزمایش های بیماریابی گسترده تر شود و در کنار آن واکسیناسیون عمومی در ارتباط با گروه های پرخطر سرعت بگیرد. حمید سوری می گوید: «از ابتدا شیوه اولویت بندی واکسیناسیون ما اشتباه بود و باید گروه های پرخطر را در اولویت ابتدایی واکسیناسیون قرار می دادیم اکنون نیز تنها گزینه موجود برای پیشگیری از پیک ششم واکسیناسیون سریع است.»
علیرضا ناجی هم بر همین باور است. او می گوید باید در مدیریت مهار کرونا سهم بیشتری به اقدام های غیردرمانی داد. رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه شهیدبهشتی می گوید: «اگر لامبدا هم وارد کشور شود، می تواند زمینه را برای پیک های بعدی در کشور ایجاد کند، مگر اینکه مدیران سلامت کشور برای مدیریت ویروس کرونا، برنامه دیگری غیر از آنچه تا امروز در پیش گرفته اند، به کار ببندند. در این صورت، می توانیم امیدوار باشیم ورود لامبدا تهدیدی جدی برای سلامت مردم به شمار نمی رود.»
همزمانی پاییز و لامبدا
براساس داده های منتشر شده، مرگ های ناشی از بیماری کرونا نسبت به هفته قبل ۵/۱۲ درصد افزایش داشته و همچنین روند ابتلا تقریباً در تمام استان ها صعودی است و کرونای دلتا همچنان با قدرت می تازد. در حال حاضر ۳۵۹ شهر کشور در وضعیت قرمز، ۵۹ شهر در وضعیت نارنجی و ۳۰ شهر در وضعیت زرد قرار دارند. این در حالی است که همچنان رعایت پروتکل های بهداشتی رو به کاهش است. سیماسادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می گوید: در هفته آخر مرداد میزان رعایت پروتکل های بهداشتی در کشور مانند دو ماه اخیر به شدت پایین بوده و با اندکی افزایش نسبت به هفته قبل تر، به ۳۹ درصد رسیده است. آن طور که او توضیح می دهد این میزان از هفته های اول تابستان تاکنون روند نزولی داشته است.
علاو بر این، میان کشورهایی که داده ها و اطلاعات کرونا را منتشر می کنند، ما جزو آلوده ترین کشورهای جهان از نظر ابتلا به کرونا هستیم و همه اینها در حالی است که در آستانه ورود به فصل سرما قرار داریم. فصلی که به عنوان تهدید مهمی در دوره فراگیری یک بیماری عفونی محسوب می شود. رطوبت و سرما همواره شرایط مناسبی برای شیوع بیشتر بیماری های تنفسی محسوب می شود. از مسعود مردانی، متخصص بیماری های عفونی می پرسیم چرا پاییز می تواند روند سرایت این بیماری را دوچندان کند. او می گوید: «سرما و گرما بر خلاف باور عده ای تاثیری در سرایت ویروس کرونا ندارد. این که همواره از پاییز به عنوان تهدید یاد می شود به دلیل تراکم بیشتر افراد به واسطه سرماست. به این مفهوم که چون هوا سرد می شود طبیعتاً افراد در فضاهای سربسته تجمع بیشتری خواهند داشت که این شرایط زمینه مناسبی برای سرایت بیشتر ویروس است.»
