منظور از کیست تخمدان، تشکیل کیسه هایی حاوی مایع در داخل یا سطح تخمدان زنان است که گاهی با در بر گرفتن چرک و خون، وضعیت خطرناک تری را برای بیمار ایجاد می‌کند.
در واقع، تخمدان ها دو عضو کوچک بادامی شکل در دو طرف رحم هستند که محل تولید تخمک و هورمون های «پروژسترون و استروژن» به شمار می‌روند. هورمون های زنانه معمولاً به صورت مداوم و تخمک ها نیز در دوره های ماهانه و تا سن مشخصی تولید می‌شوند. بنابراین زمانی که حداقل یک کیسه از مایعات در درون این بخش شکل گیرد، گفته می‌شود که فرد به کیست تخمدان مبتلا شده است.
باید گفت که اغلب خانم ها، حداقل یک بار در طول زندگی خود کیست تخمدان را تجربه می‌کنند که گاهی هیچ گونه علائم و دردی ندارد و پس از مدتی برطرف می‌شود. اما برخی از کیست ها به ویژه در صورت ترکیدن، وضعیت وخیم تری را ایجاد می‌کنند و نیاز به پیگیری جدی و درمان فوری دارند. در ادامه کیست پارااورین بررسی می شود.
کیست پاراتوبال (PTCs) یا پارااورین (Para ovarian cys) کیست های پر از مایع با پوشش اپیتلیوم در آدنکس مجاور لوله فالوپی و تخمدان می باشند. کیست پارااورین کیسه ای کپسولی پر از مایع است. این نوع کیست در نزدیکی تخمدان یا لوله فالوپی تشکیل می شود و به اندام های داخلی نمی چسبد. این کیست ها معمولا خود به خود از بین می روند. کیست های کوچک پارااورین بیشتر در خانم های 30 تا 40 ساله دیده می شود. کیست های بزرگ بیشتر در دخترها و خانم های جوان دیده می شود.
کیست پارااورین معمولا کوچک هستند و قطر 2 تا 20 میلیمتر دارند. این کیست ها معمولا بدون علائم هستند و پزشک با استفاه از عمل جراحی غیرمرتبط یا معاینه های زنانه این کیست ها را تشخیص می دهد. کیست های بزرگ باعث درد شکمی یا درد در لگن می شود.
وقتی جنین تشکیل می شود، همه آنها حاوی یک ساختار جنینی به نام کانال ولفن می باشند. این منطقه جنین جایی است که اندام های جنسی مرد تشکیل می شوند. اگر یک جنین شروع به تشکیل اندام های جنسی زن کند، کانال از بین می رود. گاهی اوقات، باقی مانده کانال باقی می ماند. کیست پاراتوبال ممکن است از این باقی مانده ها رشد کند. کیست ها همچنین ممکن است از باقی مانده کانال های پروکسون فرونیک (Müllerian) تشکیل شوند. این ساختار جنینی است که در آن اندام جنسی زن رشد می کنند.
هیچ عامل خطر شناخته شده ای برای کیست پارااورین وجود ندارد. اما در این کیست‌ها نیز ممکن است نئوپلاسم خوش‌خیم مثل Cystadenoma بوجود آید که در سونوگرافی به طور تیپیک با mural nodule و گاهی با Septation ظریف خود را نشان می‌دهد. بدخیمی در 2% کیست‌های پارااوارین دیده می‌شود، اما در کیست‌های کوچکتر از cm5، بدخیمی کمتر مشاهده گردیده است.
اگر درد لگن یا شکم دارید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک علائم و پرونده پزشکی شما را بررسی می کند و سپس معاینه فیزیکی انجام می دهد تا نقاط درد را بررسی کند. همچنین ممکن است پزشک از یک یا چند تست تشخیصی زیر استفاده کند:
سونوگرافی لگن یا سونوگرافی شکم:این آزمایشات تصویربرداری پزشکی از ارتعاش فرکانس التراسونیک برای انتقال تصاویر منطقه لگن به صفحه کامپیوتر استفاده می کند.
MRI:این آزمایش به پزشک کمک می کند تعیین کند آیا کیست بدخیم است یا خیر. همچنین برای پیگیری رشد کیست استفاده می شود.
آزمایش خون:اگر بدخیمی مشکوک باشد، دکتر آزمایشات خون، نظیر شمارش کامل خون (CBC) و آزمایش مارکر تومور را سفارش می دهد.
لاپاراسکوپی:کیست پاراتوبال می تواند در سونوگرافی به کیست تخمدان شبیه باشد، بنابراین ممکن است پزشک لاپاراسکوپی را نیز پیشنهاد کند. لاپراسکوپی نیاز به یک برش کوچک در شکم دارد. پزشک یک لوله که دارای یک دوربین فیلمبرداری کوچک است و به نوک لوله متصل است را به داخل برش وارد می کند. این دوربین به پزشک اجازه می دهد تمام ناحیه لگن را ببیند.
اگر کیست کوچک و بدون علامت باشد، پزشک روش انتظار را توصیه می کند. پزشک توصیه می کند به صورت دوره ای برای بررسی کیست به او مراجعه کنید. اگر کیست بزرگتر از 10 سانتیمتر باشد، پزشک توصیه می کند کیست خارج شود. در این صورت پزشک از یکی از این روش ها برای برداشتن کیست استفاده خواهد کرد:
لاپاراسکوپی: این روش نیاز به یک شکاف شکمی کوچک دارد. این عمل ممکن است تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی انجام شود. این عمل زمان کمتری نسبت به لاپاراتومی نیاز دارد.
لپاراتومی: این روش بیشتر تهاجمی است و نیازمند برش شکمی بزرگ است. این عمل همیشه تحت بیهوشی عمومی انجام می شود
قبل از انتخاب روش، پزشک، شرایط، اندازه و مکان کیست را بررسی می کند. اگر به یائسگی نرسیده باشید، پزشک از عملی استفاده می کند که تخمدان یا لوله های فالوپی شما در معرض خطر قرار نگیرند.
کیست پاراتوبال کوچک نباید روی باروری شما تاثیر بگذارد. اما کیست های بزرگ، پاره شده و پیچیده ممکن است منجر به عوارض ناخواسته شود. جراحی فوری کمک می کند تا از سلامت تخمدان و لوله های فالوپ مطمئن شوید.کیست پاراتوبال معمولا یک طرفه است، یعنی فقط در یک طرف بدن تشکیل می شوند. حتی اگر تخمدان یا لوله در طرف آسیب دیده برداشته شود باز هم تخمک گذاری امکان پذیر است.
