ماجرای آب و برق مجانی از زبان امام خمینی (ره) بعد از انقلاب 

گاه مطالب خلاف واقع آنقدر تکرار و به مخاطب تلقین می شود، که حتی ممکن است امر بر افرادی که خود در صحنه و شاهد آن بوده اند نیز مشتبه گردد. از جمله مطالب خلاف واقعی که به امام خمینی(ره) نسبت دادند و به احتمال قریب به یقین در این نسبت دادن تعمد وجود داشته و از ضعف حافظه برخی افراد استفاده شده، این است که امام خمینی در بدو بازگشت به کشور در بهشت زهرا وعده آب و برق مجانی به مردم دادند و آنقدر به انحاء مختلف این مطلب را در رسانه های بیگانه و در محافل خصوصی تکرار و تاکید کردند که بسیاری از افراد باور کردند که به واقع امام خمینی در بدو ورود به کشور چنین مطلبی را بیان کرده اند.

چنانکه سئوال کننده محترم پرسش خود را اینگونه آغاز کرده اند: همانطور که می-دانید امام در سخنرانی اولی که بعد از ورود به ایران کرده اند گفته اند که برق باید رایگان شود و... گویی سئوال کننده محترم این خلاف واقع را چنان باور که سئوال خود را با عبارت همانطور که می دانید بدیهی فرض کرده اند. آری امام خمینی(ره) از دولت موقت خواسته بودند که آب و برق را برای اقشار ضعیف جامعه فعلاً مجانی کند اما تفاوت اساسی دارد که این دستور را در بدو ورود به ایران یعنی ده روز قبل از پیروزی انقلاب داده باشند؛ یا حدود یک ماه پس از پیروزی! اگر قبل از پیروزی چنین وعده داده باشند، لااقل شائبه های زیر را دارد: - این وعده شباهت می یابد به وعده های نامزدهای انتخاباتی؛ که آشنایان با سیره اخلاقی امام خمینی(ره) می دانند در قاموس اخلاقی ایشان چنین وعده هایی تا چه میزان از ساحت ایشان دور است. - تلقین کنندگان این موضوع قصد داشتند آرمانهای اصلی انقلاب را از محتوا تهی کنند و القاء کنند که بخش عمده ای از آحاد جامعه که در آن زمان فقیر بودند، با وعده آب و برق مجانی انقلاب کردند.

بی تردید این اهانت به اکثریت مردمی است که با وعده آب و برق مجانی جان خود را در کف بگیرند و در انقلاب با حضوری خطیر اما پرشور نقش تعیین کننده داشته باشند. و اما اگر دستور بر مجانی کردن آب و برق برای افراد مستمند جامعه بعد از پیروزی انقلاب باشد، دیگر شائبه وعده دادن در آن وجود ندارد بلکه جهت گیری انقلاب را نشان می دهد که در نظام مبتنی بر عدالت اجتماعی اسلام هیچکس نباید در تامین حداقلی از نیازهای اولیه خود دچار مشکل شود. خوشبختانه سخنرانی امام در روز 12 بهمن 57 در بهشت زهرا با کیفیت مناسب فیلم برداری و علاوه بر آن صدها نفر با دستگاه ضبط صوت، آن را ضبط و نوار آن را به شهرستاهای دوردست ارسال کردند. همچنین برخی افراد فعال مطالب آن را از نوار پیاده، تایپ و در میان مردم توزیع نمودند. پس از انقلاب هم که وزارت ارشاد تصمیم گرفت تمام سخنرانی های امام را به سرعت در کتابی به نام صحیفه نور به چاپ برساند، سخنرانی امام در بهشت زهرا در صحیفه نور به چاپ رسید. همچنین مطلب بعدی ایشان در مورد آب و برق مجانی هم در صحیفه نور چاپ شد. آنچه جالب توجه است اینکه افرادی که پس از انقلاب قصد چاپ مطالب امام را داشتند، با این استدلال که هنگام تبدیل یک سخنرانی به نوشته نیاز به ویرایش وجود دارد، امام خمینی(ره) برای جلوگیری از تحریف احتمالی سخنان خود، حتی اجازه ندادند در حد یک حرف سخنان ایشان ویرایش، حذف یا اضافه شود.

اکنون نیز که صحیفه امام در 22 جلد توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی در دسترس قرار دارد و دقت شده که در آن کتاب حتی یک حرف از سخنان ایشان پس و پیش نشود و هر جا نیاز بوده برای روشن تر شدن عبارتی حرف ربط یا فعلی به آن اضافه شود، آن را در قلاب قرار داده تا هیچ نوع دخل و تصرفی در کلام امام اعمال نشود، دیگر دور از صواب است که این منابع موثق نادیده گرفته شود و آن القائاتی که توسط اهل عناد تبدیل به باور نسبتاً عمومی شده، بدیهی فرض و مورد استناد قرار گیرد. امام خمینی(ره) پس از ورود به کشور در روز 12 بهمن 57 چهار سخنرانی یکی در فرودگاه در جمع مستقبلین داشتند که دارای 463 کلمه می باشد و غالب مطالب آن تشکر از طبقات مختلفی است که برای استقبال آمده بودند. البته در صحیفه امام ده کلمه هم توسط ناشر اضافه شده و چون در قلاب قرار داد خواننده متوجه میشود که سخن امام نیست.

در این سخنرانی هیچ کلمه ای از آب و برق دیده نمیشود. سخنرانی دوم در بهشت زهرا می باشد که حدود 5 برابر مفصل تر است و 2934 کلمه دارد که ناشر علاوه بر عنوان گذاری برای بخش های مختلف این سخنرانی، 5 کلمه نیز در قلاب قرار داده است. در این سخنرانی نیز حتی یک کلمه از آب، برق و مسکن دیده نمی شود اما در جملاتی شورانگیز وعده تعیین دولت داده می شود. سخنرانی سوم در بعد از ظهر 12 بهمن در مدرسه رفاه در میان اعضای کمیته استقبال در362 کلمه ایراد شده و ناشر 6 کلمه در قلاب به آن افزوده است. سخنرانی چهارم که البته به علت کوتاه بودن آن شاید نتوان عنوان سخنرانی بر آن نهاد در جمع طلابی بود که برای دیدار ایشان به مدرسه علوی رفته بودند و ایشان در 59 کلمه مطالبی را گفتند از جمله وعده رفتن به قم و نیز دعوت به وحدت برای رسیدن به مقاصد شرعی اسلامی.

در روز 12 بهمن یک پیام در 195 کلمه نیز برای افسران ارتش جهت حفظ وحدت و عدم اطاعت از دولت غیر قانونی نوشتند که به سرعت توسط کمیته استقبال تکثیر و در میان مردم و ارتشیان توزیع گردید. بنا براین روز اول ورود امام(ره) به ایران ایشان هیچ سخنی از آب و برق به میان نیاوردند و تا تاریخ 9 اسفند 57، امام 35 سخنرانی دیگر داشتند و احکامی نیز صادر کردند که مجموعاً حدود 71 هزار کلمه در حدود 260 صفحه می شود و در هیچیک از آنها از آب و برق مجانی سخنی به میان نیاوردند ولی در تاریخ 7 اسفند سخنگوی دولت از مجانی شدن آب و برق برای افراد کم درآمد به عنوان یکی از مصوبات هیئت دولت که برای تصویب نهایی به شورای انقلاب داده خواهد شد سخن گفت و در روز 8 اسفند در مطبوعات رسمی کشور با تیتر نسبتاً درشت منعکس گردید.

در روز 9 اسفند که امام خمنیی(ره) برای رفتن به قم به قصد سکونت دائمی جهت دیدار بستگان به منزل داماد خود دکتر محمود بروجردی رفته بودند، در همانجا یک پیام چهارده ماده ای برای مردم ایران نوشتند. که ماده سوم آن چنین بود: 3- کارگران کارخانه ها و دیگر کارگران و کارمندان و طبقات مستضعف باید بدانند که اسلام از بدو ظهور طرفدار آنان بوده و در حکومت عدل اسلامى به آنان اجحاف نمىشود و نخواهد شد و کسانى که با دستور یا میل و نفع اجانب بین آنان مىروند و با پخش اکاذیب فریبنده مىخواهند آنان را از اسلام جدا کنند همانها هستند که بعضى سران آنان در خدمت دربار محمدرضا پهلوى بودند و همه آنان آگاهانه یا ناخودآگاهانه در خدمت اجانب هستند. لازم است این عناصر مفسدهجو را در بین خودشان و در کارخانهها راه ندهند و از اجتماعات آنان احتراز کنند. من به دولت راجع به مجانى کردن آب و برق و بعضى چیزهاى دیگر فعلاً براى طبقات کم بضاعتى که در اثر تبعیضات خانمان برانداز رژیم شاهنشاهى دچار محرومیت شدهاند و با برپایى حکومت اسلامى به امید خدا این محرومیتها برطرف خواهد شد- سفارش اکید نمودم که عمل خواهد شد.

(صحیفه امام، ج6، ص: 263) اگر تمام آن 14 موادی که امام در این پیام برای ملت نوشتند، مورد ملاحظه قرار گیرد، اینگونه به نظر می رسد که اولاً امام می خواستند مجانی شدن آب و برق که هیچگاه وعده آن را به مردم نداده بودند، بلکه دستور آن را به دولت موقت داده بودند، مسائل بسیار مهمتر مبتلابه کشور را تحت تاثیر قرار ندهد و ثانباً دولت موقت که در شرایط سختی قرار داشت و گاه خود را ناگزیر می دید برخی مصوبات شورای انقلاب را پس از چندی نادیده بگیرد، در این مورد کوتاهی نکند. وقتی امام خمینی(ره) وارد قم شدند در همان روز اول که مصادف بود با 10 اسفند 57 یک سخنرانی نسبتاً مفصل در حدود 3000 کلمه برای اقشار مختلفی که به دیدار ایشان آمدند ایراد کردند و در آن نیز با عبارات زیر از مجانی شدن آب و برق نیز سخن گفتند: ما علاوه بر اینکه زندگى مادى شما را مىخواهیم مرفه بشود، زندگى معنوى شما را هم مىخواهیم مرفه باشد. شما به معنویات احتیاج دارید. معنویات ما را بردند اینها. دلخوش نباشید که مسکن فقط مىسازیم، آب و برق را مجانى مىکنیم براى طبقه مستمند، اتوبوس را مجانى مىکنیم براى طبقه مستمند، دلخوش به این مقدار نباشید. معنویات شما را، روحیات شما را عظمت مىدهیم؛ شما را به مقام انسانیت مىرسانیم. اینها شما را منحط کردند؛ این قدر دنیا را پیش شما جلوه دادند که خیال کردید همه چیز این است. ما، هم دنیا را آباد مىکنیم و هم آخرت را. یکى از امورى که باید بشود همین معناست که خواهد شد. این دارایى از غنایم اسلام است و مال ملت است و مستضعفین. و من امر کردهام به مستضعفین بدهند، و خواهند داد. و پس از این هم تخفیفهاى دیگر در امور خواهد حاصل شد؛ لکن یک قدرى باید تحمل کنید. به این نغمههاى باطل گوش نکنید؛ آنها حرف مىزنند ما عمل مىکنیم. آنها شما را مىخواهند دلسرد کنند از اسلام؛ اسلام پشتیبان شماست.

(صحیفه امام، ج6، ص: 273) عبارات این سخنرانی نیز دو وجهی می باشد، یک وجه آن این است که وعده مجانی شدن آب و برق که به توصیه امام توسط دولت داده شد، موجب نشود که امور معنوی مورد غفلت قرار گیرد و رویکرد انقلاب تغییر جهت دهد. دیگر آنکه برخی اعضای دولت موقت که جهت گیری های اجتماعی آنها چندان متناسب با رفع فوری تر مشکلات معیشتی مردم نبود، موجب نشود که از وعدهای که داده شده، عقب نشینی نمایند. همچنین در ساعت 30/7 بعد از ظهر جمعه 11 اسفند خبرنگار روزنامه اطلاعات در کتابخانه مدرسه فیضیه خدمت امام رسید و امام که نگران بودند جهت گیری برخی اعضای دولت، باعث شود رسیدگی به امور مستضعفین در اولویت قرار نگیرد، چنین گفتند: هر چه زودتر باید مشکل مسکن براى بىخانمانها و فقراى ایران حل گردد؛ و براى هر خانواده، مسکن مورد نیازشان تأمین شود، آب و برق براى فقرا و بىبضاعتها باید مجانى گردد.

به نظر من بیشتر انقلابیون واقعى؛ یعنى آنها که نیروى عظیم و کوبنده این انقلاب بودند، مردم غیر مرفه بودند؛ کسانى که بیشترین کشتهها را دادند و با نیروى ایمان واقعى و اعتقاد راسخ؛ باعث پیروزى انقلاب شدند همان کسانى بودند که به هیچ وجه اشرافى و مرفه نبودند و از طبقه پابرهنه بودند. من دستور دادم که اموال شاه، چه آنها که در داخل ایران است و چه آنها که در خارج پس از مصادره؛ فقط و فقط بین بىبضاعتها و مستمندان تقسیم شود، و این پولها را صرف خانهسازى و دیگر وسایل رفاهى این مردم بکنیم.

(صحیفه امام، ج6، ص: 297) اگر موارد فوق مورد توجه قرار گیرد، معلوم می شود که اولاً امام خمینی(ره) قبل از پیروزی انقلاب هرگز وعده مجانی شدن آب و برق را نداده اند. ثانیاً آنگونه که توسط افرادی القاء شده که امام در بدو ورود به ایران و بهشت زهرا چنین وعده ای داده اند، واقعیت ندارد. سوم آنکه قبل از آنکه موضوع را با مردم در میان بگذارند ابتدا به دولت دستور انجام آن را داده اند و چون نگران بودند که نکند برخی اعضای دولت با این کار موافق نباشند، آن را علنی کردند تا جزو مطالبات مردم قرار گیرد.

چهارم آنکه از آن جهت که مبادا وعده آب و برق مجانی شعارهای اصلی انقلاب را تحت تاثیر قرار دهد، مباحث مرتبط با معنویت و موضوعات مبتلابه کشور را هم مطرح کردهاند. اما اینکه چگونه بسیاری از افراد در اثر القائات مخالفین انقلاب به واقع باور کرده اند که امام در بدو ورود به ایران چنین وعده ای داده اند، ضمن آنکه جای تعجب دارد، بیانگر آن است که تلقین دائمی و ایجاد شایعه تا چه میزان می تواند امر را بر بسیاری از افراد حتی کسانی که دسترسی به منابع دست اول دارند، مشتبه سازد. اگر سئوال کننده محترم در بخش اول سئوال که با فرض بدیهی بودن به عنوان مقدمه مطرح فرموده اند قانع شده باشند، پاسخ بخش دیگری از مطلب که مرقوم فرموده اند ولی هیچ وقت صدا و سیما اینها را پخش نکرده و نمی کند و همین باعث می شود مردم به صدا و سیما اعتماد چندانی نکنند... نیز روشن می گردد. البته بدیهی است که در صدا و سیما افرادی وجود دارند که بدون تحریف ظاهری کلام امام خمینی(ره) اما با گزینش های خاصی، موجب بی اعتمادی بخشی از مردم به آن تشکیلات می شوند اما در این مورد بخصوص، صدا و سیما تقصیر و قصوری ندارد. چرا که وقتی بخشی از جامعه تحت تاثیر القائات باور کرده که امام در بهشت زهرا چنین وعده ای داده اند، وقتی کل سخنرانی امام را بخش می کند و در آن چنین وعده ای از آب و برق مجانی شنیده نمی شود، آن بخش از جامعه تصور میکنند، سخنان امام در این زمینه توسط صدا و سیما سانسور شده است. اینکه در سئوال فوق مرقوم شده: بعضی افراد برق خود را از سیم برق خیابان مستقیم می گیرند...

بی تردید در منظومه اندیشه ای امام عدم رعایت قانون در نظامی که مشروعیت دارد، حرام است. حتی اگر مسلمانی در مثلاً آمریکا برخلاف مقررات آن کشور از آب و برق استفاده کند، از مال غصبی استفاده کرده و حتی وضو و غسل او باطل است. بنابراین کسانی که بدون مجوز دولت و بدون نصب کنتور از برق عمومی کشور استفاده می کنند، خلاف شرع مرتکب می شوند اما شاید بسیاری از آنها از خلاف شرع بودن آن مطلع نباشند. بالاخص آنکه افرادی با سوء نیت در میان برخی از آنها چنین تبلیغ کرده اند که خود امام(ره) قبل از انقلاب گفته بودند مردم پول آب و برق و تلفن را به دولت نپردازند. البته اصل موضوع واقعیت دارد اما این موضوع مربوط به زمانی است که رژیم شاه دست به کشتار مردم می زد و عده ای از مردم در مخالفت با رژیم از پرداخت هزینه آب و برق و تلفن خودداری می کردند و دولت شاه دستور داد که آب و برق و تلفن کسانی که برای تضعیف مالی دولت از پرداخت هزینه آنها خودداری می کنند، قطع شود. متقابلاً در جهت خنثی سازی این تهدید و تسریع در سقوط رژیم، امام خمینی(ره) طی پیامی در 12 دیماه در پی برشمردن برخی جنایات رژیم چنین نوشتند: ...بنا بر این اعانت به حکومت یاغى و پرداخت مالیات، پول آب و برق و تلفن و سایر کمکها به دولتى که شاه سر کار آورد، خیانت به ملت و مخالفت با حکم خدا تبارک و تعالى است. و بر کارگران و کارمندان محترم و مبارز آب و برق و تلفن است که پیوند خود را با هموطنان شجاع و بىپناه خود مستحکم تر نموده و به هیچ وجه دستورات دولت یاغى را در مورد قطع آب و برق و تلفن اطاعت نکنند؛ و با همکاریهاى بیدریغ با برادران و خواهران مظلوم خود دَین خود را به اسلام و مسلمین ادا نمایند.

(صحیفه امام، ج5، ص: 331) حال اگر کسانی تا کنون بدون رعایت مقررات از آب و برق استفاده می کنند، باید موضوع آسیب شناسی شود و معلوم گردد چرا اولاً فرهنگ سازی نشده و عده ای مال حرام را آنهم با نام امام خمینی(ره) وارد زندگی خود می کنند و احتمالاً با آب غصبی وضو هم می گیرند. ثانیاً چرا دولتهای پس از انقلاب در این مورد بخصوص با مسامحه برخورد کرده اند؟ حال آنکه می توانستند برای افراد کم بضاعت کنتور را با هزینه کمتری نصب کنند. ضمن آنکه کسانی که کنتور آب و برق ندارند، در مصرف هم نه تنها به حد معمول اکتفا نمی کنند که اکثراً مصرف آنها رو به اسراف می گذارد. اما نکته دیگر که مستقیماً به سئوال فوق ارتباط ندارد اما به اصل موضوع مرتبط می باشد اینکه دستور امام برای رایگان کردن آب و برق اقشار ضعیف جامعه بالاخره در دولت موقت تصویب و برای تصویب نهایی به شورای انقلاب رفت و شورای انقلاب پس از استماع نظرات کارشناسان حدی را برای مصرف ضروری آب و برق در نظر گرفت که هر مشترکی اگر در همان حد مصرف می کرد، به واقع از آب و برق مجانی استفاده می نمود.

البته مبلغ آبونمان اشتراک که مبلغ زیادی نبود، از مشترکین دریافت می شد و این مصوبه تا زمان هدفمندی یارانه ها عمل می شد. ولی اشکالی که در آن وجود داشت اینکه رشد مصرف با وارد شدن لوازم ضروری دیگری مانند یخچال و تلویزیون در آن دیده نشده بود. سئوال و پاسخ فوق نمونه خوبی است تا سرنوشت برخی موضوعاتی که امام مطرح کرده اند و تا 180 درجه تغییر ماهیت داده، مثال آورده شود. یکبار در عباراتی کوتاه آن را مرور کنیم: - امام در بهشت زهرا وعده آب و برق مجانی ندادند اما تبلیغات چنان موثر واقع شده که بسیاری از افراد احساس می کنند حتی فیلم آن را نیز شخصاً دیده اند؛ - دستور امام برای مجانی کردن آب و برق به دولت موقت، تبدیل به وعده امام به ملت شده است؛ - دستور جهت آب و برق مجانی برای فقرا و اقشار ضعیف، تبدیل به یک مطالبه حتی برای افراد غنی شده است؛ - مجانی بودن آب و برق برای افراد کم مصرف تا زمان هدفمندی یارانه ها، فراموش شده و برخی تصور کردهاند که یک وعده توخالی بوده است؛ - استفاده غیر مجاز از آب و برق که عملی حرام می باشد، برای عده ای به آب و برق امام خمینی(ره) تبدیل شده است!