منظور از ابولا چیست؟ 

ویروس ابولا و ویروس ماربورگ، ویروس هایی هستند که موجب تب هموراژیک می شوند - بیماری هایی که با خونریزی شدید (هموراژ) مشخص می شوند, نارسایی اندام و در بسیاری از موارد بامرگ همراه است.هر دو ویروس بومی آفریقا هستند ؛ ویروس ابولا و ماربورگ در میزبان های حیوانی زندگی می کنند و انسان ها می توانند از طریق حیوانات عفونی ویروس های آلوده را دریافت کنند. پس از انتقال اولیه, ویروس ها از طریق تماس با مایعات بدن و یا سوزن های آلوده از فرد به فرد سرایت می کنند. هیچ دارویی برای درمان این ویروس تایید نشده است و افرادی که مبتلا به ویروس ابولا یا ماربورگ هستند, مراقبت های حمایتی و درمان عوارض را دریافت می کنند.در واقع ویروس ابولا که از خانواده فیلو ویروس هاست اولین بار در سال 1976 میلادی شناخته و کشف شد و طبق گزارشات یکی از کشنده ترین ویروس هایی است که موجب بیماری شدیدی در انسان ها و پستانداران می شود.

دلایل ویروس ابولا

ویروس ابولا در میمون ، شامپانزه و دیگر پریمات های غیر انسان و گونه های خفیف تر آن در میمون و خوک در فیلیپین یافت شده است. ویروس ماربورگ نیز در میمون ، شامپانزه و خفاش میوه در آفریقا یافت می شود.

انتقال از حیوان به انسان

متخصصان معتقدند هر دو نوع ویروس، از طریق تماس انسان با مایعات بدن حیوان مبتلا منتقل می شوند. مثل؛

• خون. سلاخی و یا خوردن گوشت حیوان آلوده یکی از عوامل گسترش این ویروس هاست و همچنین، دانشمندانی که جانوران آلوده را تشریح کرده اند نیز، به این بیماری ها مبتلا گردیده اند.
• مواد زائد ( ادرار و مدفوع ). گردشگران برخی از غار های آفریقا و برخی از کارگران معادن، در اثر تماس با مرفوع و ادرار خفاش های آلوده به ویروس ماربورگ، به بیماری مبتلا گشته اند.

انتقال از انسان به انسان

بیماری تا زمان بروز علایم در فرد آلوده مسری نیست. به طور معمول اعضا خانواده اغلب در اثر مراقبت از بیماران و یا آماده سازی جسد برای دفن به ویروس آلوده می شوند. تیم پزشکی نیز در صورت عدم استفاده از لوازم محافظتی همچون؛ ماسک و دستکش به بیماری مبتلا خواهند شد. مراکز بهداشتی در آفریقا به علت فقر و عدم دسترسی به امکانات کافی اغلب مجبور به استفاده چند باره از سرنگ و سوزن هستند. مرگبارترین شیوع ویروس ابولا به علت عدم استریل لوازم تزریقات اتفاق افتاده است. هیچ شواهدی مبنی بر انتقال ویروس ابولا و یا ماربورگ از طریق نیش حشرات در دست نیست.

علایم ابولا

علایم و نشانه ها به طور معمول در 5 تا 10 روز از عفونت با ویروس ابولا یا ماربورگ شروع می شوند.

• تب
• سردرد شدید
• درد مفاصل و ماهیچه
• لرز
• ضعف

در طول زمان, علائم روز به روز شدیدتر می شود و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• تهوع و استفراغ
• اسهال (ممکن است خونی باشد)
• چشم های قرمز
• جوش
• درد قفسه سینه
• سرفه
• گلودرد
• درد معده
• کاهش شدید وزن
• کبودی
• خونریزی معمولاً از چشم ها
• و هنگام نزدیک به مرگ, خونریزی احتمالی از گوش ها, بینی و مقعد خونریزی داخلی

ویروس ابولا چگونه انتقال می یابد؟

تصور می شود خفاش های میوه خار (Pteropodidae) میزبان های طبیعی ویروس ابولا هستند. ابولا از طریق تماس نزدیک با خون، ترشحات، اندام ها یا دیگر مایعات حاصل از حیوانات آلوده مانند خفاش های میوه خوار، شامپانزه ها، گوریل ها، میمون ها، شاخ درازان یا خارپشت های جنگلی بیمار یا مرده که در جنگل های بارانی یافت می شوند، به جمعیت انسانی منتقل می شود.

سپس ابولا از طریق تماس مستقیم (از راه جراحت پوستی یا غشاهای مخاطی)، و بواسطه ی انتقال انسان به انسان از راه های زیر گسترش می یابد:

• خون یا مایعات بدن شخصی که به ابولا مبتلا است یا در نتیجه ابتلا به آن درگذشته است
• اشیاء آلوده به مایعات (مانند خون، مدفوع، استفراغ) بدن شخصی که به ابولا مبتلا است یا در نتیجه ابتلا به آن درگذشته است

کارکنان مراقبت های بهداشتی اغلب در هنگام معالجه بیماران مشکوک به EVD یا مبتلا به آن، آلوده شده اند. این امر هنگامی که اقدامات احتیاطی در مورد کنترل عفونت در زمان تماس نزدیک با بیماران به طور جدی رعایت نشود، رخ می دهد.مراسم تدفین که شامل تماس مستقیم با جسد مرحوم می شود نیز می تواند در انتقال “ابولا” نقش داشته باشد.تا زمانی که خون افراد حاوی ویروس باشد، آن ها همچمنان ناقل هستند.زنان بارداری که به ابولای حاد مبتلا شده و از این بیماری بهبود می یابند نیز ممکن است همچنان ویروس را از طریق شیر مادر یا مایعات و بافت های مرتبط با بارداری منتقل کنند. این امر با خطر انتقال بیماری به نوزاد و دیگران همراه است. زنانی که پس از بهبود از بیماری ابولا باردار می شوند در معرض خطر انتقال ویروس نیستند.زنان شیردهی که پس از بهبود از بیماری ابولا تمایل به ادامه شیردهی دارند، برای انجام این کار باید تحت مراقبت قرار گیرند و شیر آن ها باید قبل از شروع شیردهی، از نظر وجود ابولا آزمایش شود.

تشخیص ویروس ابولا چگونه انجام می شود؟

تمیز بالینی EVD از سایر بیماری های عفونی مانند مالاریا، تب حصبه و مننژیت دشوار است. بسیاری از علائم بارداری و بیماری ابولا نیز کاملاً مشابه هستند. به دلیل خطرات ناشی از بارداری، در صورت شک در ابتلا به ابولا، زنان باردار باید به طور کامل مورد آزمایش قرار گیرند.تعیین اینکه آیا علائم حاصل، ناشی از عفونت ویروس ابولا هستند یا خیر، با کمک روش های تشخیصی زیر ممکن شده است:

• سنجش جذب ایمنی وابسته به آنزیم ردیابی آنتی بادی (ELISA)
• آزمایشات ردیابی آنتی ژن
• آزمایش خنثی سازی سرم
• سنجش واکنش زنجیره ای پلیمر از رونویسی معکوس (RT-PCR)
• میکروسکوپ الکترونی
• جداسازی ویروس از طریق کشت سلولی

باید توجه ویژه ای در انتخاب تست های تشخیصی که مشخصات فنی، وقوع و شیوع بیماری و پیامدهای اجتماعی و پزشکی نتایج آزمایش را در نظر می گیرند، صورت گیرد. اکیداً توصیه می شود که آزمایش های تشخیصی که تحت ارزیابی مستقل و بین المللی قرار گرفته اند، برای استفاده در نظر گرفته شوند.

سنجش های فعلی مورد توصیه سازمان بهداشت جهانی (WHO) شامل موارد زیر است:

• تست های خودکار یا نیمه خودکار اسید نوکلئیک اسید (NAT) برای مدیریت تشخیصی معمول.
• تست های تشخیص سریع آنتی ژن برای استفاده در مناطق دورافتاده که در آن NAT به راحتی در دسترس نیست. این آزمایشات به عنوان بخشی از فعالیت های نظارتی، با هدف غربالگری توصیه می شوند، با این حال تست های واکنشی باید با NAT مورد تأیید قرار گیرند.

نمونه های ارجح برای تشخیص عبارتند از:

• مجموع خون حاصل از بیماران زنده ی علامت دار که در اسید اتیلن دی آمینتراستریک (EDTA) جمع آوری شده است.
• نمونه آب دهان نگهداری شده در محیط انتقال مشترک که از بیماران متوفی و یا در شرایطی که گرفتن خون ممکن نیست، جمع آوری شده است.

نمونه های جمع آوری شده از بیماران، خطرات زیست محیطی زیادی دارند. ارزیابی های آزمایشگاهی بر روی نمونه های غیرفعال نشده باید تحت شرایط مهار بیولوژیکی حداکثر صورت گیرد. تمام نمونه های بیولوژیکی هنگام حمل و نقل در سطح ملی و بین المللی باید با استفاده از سیستم بسته بندی سه گانه صورت بگیرد.

خطرات ویروس ابولا

برای اغلب افراد، احتمال خطر ابتلا به تب هموراژیک ابولا و یا ماربورگ کم است. خطر در صورت وقوع موارد زیر افزایش می یابد:

• سفر به آفریقا. در صورت بازدید و یا اشتغال در مناطقی با پیشینه شیوع ویروس ابولا و ماربورگ خطر ابتلا افزایش خواهد یافت.
• تحقیق بر رویر حیوانات. در صورت تحقیق بر روی میمون های وارد شده از آفریقا و یا فلیپین، خطر آلوده شدن توسط ویروس های ابولا و ماربورگ افزایش خواهد یافت.
• ارائه مراقبت های شخصی و پزشکی. اعضا خانواده در اثر مراقبت از اقوام بیمار به بیماری مبتلا می شوند. اعضا تیم پزشکی نیز در صورت عدم استفاده از امکانات محافظتی همچون ماسک و دستکش در خطر ابتلا به بیماری خواهند بود.
• آماده سازی برای دفن. اجساد بیماران فوت شده در اثر تب هموراژیکِ ویروس ابولا و ماربورگ همچنان مسری است. کمک برای آماده سازی اجساد برای دفن خطر ابتلا به بیماری را افزایش می دهد.

عوارض ویروس ابولا

سرانجام درصد بالایی از افراد مبتلا به تب هموراژیک ابولا و ماربورگ، در نهایت به مرگ میانجامد. هر چه بیماری شدت می یابد، علایم زیر بروز خواهند یافت:

• از کار افتادن انددام های مختلف
• خونریزی شدید
• یرقان
• هذیان
• تشنج
• کما
• شوک

یکی از دلایل کشندگی بالای این ویروس ها، تداخل آن ها با سیستم ایمنی در تقابل با بیماری است. اما دانشمندان هنوز در نیافته اند که چرا برخی بیماران در نهایت بهبود می یابند و برخی دیگر مرگ سرانجام آن هاست. برای آنان که از بیماری جان سالم به در می برند، بهبودی بسیار کند است. ماه ها طول خواهد کشید تا فرد بتواند وزن و قدرت از دست رفته اش را باز یابد و ویروس هفته ها در بدن فرد باقی خواهد ماند. در طول این مدت افراد موارد زیر را تجربه خواهند کرد:

• ریزش مو
• تغییر حواس
• التهاب کبد (hepatitis )
• ضعف
• خستگی
• سردرد
• التهاب چشم
• التهاب بیضه

کارهایی که می توانید انجام دهید

قبل از ملاقات پزشکی، به دکتر کمک کنید تا علت نشانه های بیماری را پیدا کند و همینطور فهرستی از پاسخ ها به سوالات زیر تهیه کنید:

• چه علایمی دارید؟ چه زمانی شروع شدند؟
• آیا به تازگی در آفریقا سفر کرده اید؟ در اینصورت، کدام منطقه؟
• اگر به تازگی در آفریقا بوده اید، آیا میمون شکار کرده و یا خوردید؟
• آیا به تازگی از غارها و یا معادن زیرزمینی در آفریقا بازدید کرده اید؟
• آیا در آزمایشگاهی مشغولید که از میمون های آفریقایی و فیلیپینی در پژوهش استفاده می شود؟

در صورت امکان، یکی از اعضای خانواده یا دوست را به همراه خودتان ببرید. گاهی اوقات به خاطر آوردن اطلاعات ارائه شده در در بیمارستان و یا ملاقات پزشکی دشوار می شود. کسی که همراه تان باشد شاید نکته ای را به یاد بیاورد که شما متوجه نشده اید یا فراموش کرده اید.

تشخیص تب هموراژیک ناشی از ایبولا و ماربورگ دشوار است، زیرا علائم و نشانه های اولیه شبیه به دیگر بیماری ها مانند حصبه و مالاریا است. اگر پزشکان گمان کنند که ویروس ایبولا یا ماربورگ دارید، آزمایش خون انجام خواهند داد تا ویروس را به سرعت شناسایی کنند، از جمله:

• سنجش ایمونوسوربنت متصل به آنزیم یا الایزا (ELISA)
• واکنش زنجیره ای پلیمراز ترانس کریپتاز معکوس (PCR)

مراکز کنترل و پیشگیری بیماری بر بیماری های بالینی مانند عفونت ایبولا در سرتاسر ایالات متحده نظارت دارند و آزمایشگاه های آن برای شناسایی ویروس ایبولا تست انجام می دهند. کلینیک مایو برای شناسایی ویروس ایبولا و ماربورگ تستی انجام نمی دهد.هیچ کدام از داروهای ضدویروس در درمان عفونت ناشی از دو ویروس موثر نبوده اند. مراقبت پشتیبانی در بیمارستان شامل موارد زیر می شود:

• رساندن مایعات به بدن
• حفظ فشار خون
• فراهم آوری اکسیژن مورد نیاز به بدن
• جایگزینی خون از دست رفته
• درمان عفونت های دیگری که بروز کرده

اقدام های پیشگیری بیشتر به اجتناب از تماس با ویروس ها می پردازد. اقدامات احتیاطی زیر می توانند به جلوگیری از عفونت و گسترش ایبولا و ماربورگ کمک کنند.سفر نکردن به مناطقی با شیوع بیماری: پیش از سفر به آفریقا، در مورد بیماری های همه گیر کنونی از طریق وب سایت مراکز کنترل بیماری و پیشگیری اطلاعاتی کسب کنید.دستان خود را مرتب بشویید. همانند دیگر بیماری های عفونی، یکی از مهم ترین اقدامات پیشگیرانه شستن مرتب دست ها است. از آب و صابون استفاده کنید و یا اگر موجود نیست، از پاک کننده الکلی حاوی حداقل ۶۰ درصد الکل استفاده کنید.از مصرف گوشت حیوانات غیر اهلی اجتناب کنید. در کشورهای در حال توسعه، از خرید و یا خوردن حیوانات وحشی، از جمله پستانداران غیرانسان که در بازارهای محلی فروخته می شود پرهیز کنید.از تماس با افراد مبتلا اجتناب کنید. به طور خاص، مراقبان باید از تماس با مایعات و بافت بدن بیمار، از جمله خون، منی، ترشحات واژن و بزاق جلوگیری کنند. افراد مبتلا به ایبولایا ماربورگ در مراحل بعدی بیماری به اوج سرایت به دیگران می رسند.روش های کنترل عفونت را دنبال کنید. اگر از کارکنان مراقبت های بهداشتی هستید، لباس های محافظ، مانند دستکش، ماسک، روپوش و سپر چشم بپوشید. افراد آلوده را جدا از دیگران نگه دارید. سوزن های آمپول را دور بریزید و ابزارهای دیگر را استریل کنید.

اجساد را دستکاری نکنید. اجساد افرادی که به خاطر ایبولا یا ماربورگ فوت کرده اند، هنوز هم می توانند بیماری را سرایت دهد. تیم های ویژه ی و آموزش دیده باید با استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب بقایای افراد را دفن کنند.

ساخت واکسن

دانشمندان در حال کار بر روی انواع واکسن هایی هستند که از افراد در برابر ویروس ایبولا یا ماربورگ محافظت می کند. برخی از نتایج بسیار امیدوارکننده بوده اند، اما به آزمایش های بیشتری نیاز است.