منظور از بیماری نقرس چیست؟

نقرس یکی از انواع بیماری های ورم مفاصل می باشد که میتواند موجب بروز علائمی مثل درد در مفاصل شود. نقرس در اثر افزایش اسید اوریک در خون به وجود می آید. یکی از عوامل افزایش دهنده ی اسید اوریک، دریافت زیاد مواد غذایی حاوی اسید آمینه ی “پورین” و مصرف زیاد غذاهای پر پروتئین بخصوص گوشت است. اسید اوریک در واقع پسماند متابولیسم و سوختن پروتئین در بدن است. گاهی اوقات بر اثر تولید زیاد این ماده در بدن و یا ناتوانی کلیه در دفع آن این ماده بطرز غیر طبیعی در مایعات بدن جمع شده و به شکل کریستال هایی در مفاصل ته نشین شده و باعث قرمزی، متورم و گرم شدن، درد و التهاب یک یا چند مفصل می گردد رسوب بلورهای اسید اوریک در بدن موجب تحریک سلول های ایمنی شده و بدنبال آن موجب التهاب و درد مفصل میشود. تشکیل کریستال های اسید اوریک در مفصل (که بیشتر در انگشت شست پا، پاشنه پا، قوزک پا، زانو و آرنج است) موجب میشوند تا سلول های ایمنی بدن, آنها را مهاجم تلقی کرده و بخورند. بدنبال آن این سلول ها مواد شیمیایی خاصی بنام پروستاگلاندین و لوکوترین از خود ترشح میکنند که این مواد موجب ایجاد علائم التهاب در مفصل (درد و تورم) میشوند. حملات درد و تورم مفصل شست پا در نقرس معمولا شبانه است. در طول روز به علت وضعیت ایستاده بدن، مایع میان بافتی زیادی در اندام تحتانی و بخصوص پایین ترین قسمت های آن یعنی پاها جمع میشود. شب هنگام و وقتی بیمار دار کشیده و به حالت افقی درمیاید این مایع میان بافتی دوباره به جریان خون برمیگردد. در این بازگشت، مایعات زودتر از اسید اوریک به جریان خون برمیگردند و در نتیجه غلظت اسید اوریک در پا افزایش میابد. این اسید اوریک در مفاصل پا رسوب میکند و چون در شب پا سردتر میشود این سرما به رسوب کریستال های اسید اوریک در مفصل پا کمک میکند. به همین علت بروز حملات درد و تورم مفصل در شب بیشتر است. درد نقرس می تواند با درد شدید شست پا و احساس اینکه شست پایتان آتش گرفته است، شما را در شب از خواب بیدار کند. مفصل تحت تاثیر داغ، متورم و چنان حساس هست، که حتی وزن ملافه برروی آن فشار و درد وارد می کند. خوشبختانه نقرس درمان پذیر و تاحدودی قابل پیشگیری است.

علل بیماری نقرس

اگر چه نقرس اغلب به صورت ناگهانی رخ می دهد(و گاهی اوقات بدون هیچ دلیل خاصی اتفاق می افتد)، اما برخی عوامل هستند که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند:

• بیماری ها: مانند دیابت قندی، بیماری های کلیوی، فشار خون بالا، استئوآرتریت(آرتروز حاد) و کلسترول بالا خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.
• رژیم غذایی: اگر فرد به طور مرتب از غذاهایی که سطح پورین بالایی دارند مانند غذاهای دریایی، گوشت قرمز و عسل، و همچنین الکل (به خصوص آبجو و عرق) و نوشیدنی های شیرین استفاده کند خطر ابتلا به نقرس پا افزایش می یابد.
• ژنتیک: ۲۰٪ موارد مربوط به ژنتیک است
• چاقی: افرادی که شاخص توده بدنی آنهاBMI) ) بیش از ۳۵ است ۳۰۰٪ بیشتر احتمال دارد که دچار این بیماری شوند.
• دارو: بعضی از داروها باعث افزایش سطح اسید اوریک می شوند و در نتیجه خطر ابتلا به نقرس پا در این افراد بیشتر است. این داروها شامل دیورتیک ها (قرص های آب)، مسدود کننده های بتا، آسپرین (وقتی به طور مرتب مصرف شود) و نیاسین (برای کلسترول بالا)می شود.
• جنسیت: به دلیل اینکه سطح اسید اوریک در مردان در سنین جوانی بیشتر از زنان است مردان بیشتر دچار این بیماری می شوند. میزان اسید اوریک در زنان بعد از یائسگی افزایش می یابد که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد و طبق آمار تنها ۱۵٪ از زنان قبل از سن یائسگی به این بیماری مبتلا شده اند. در سنین بالای ۶۰ سال سن، خطر ابتلا به این بیماری در زنان و مردان برابر است، اما در سن ۸۰ سالگی، در زنان شایع تر است.

عوامل خطرناک بروز علائم نقرس

اگر مقادیر زیادی اسید اوریک در بدن خود داشته باشید، به احتمال زیاد به نقرس مبتلا خواهید شد. عواملی که سطح اسید اوریک را در بدن افزایش می دهند عبارتند از:

• رژیم غذایی : رژیم غذایی غنی از گوشت و غذاهای دریایی و نوشیدنی هایی که با قند میوه (فروکتوز) شیرین شده اند، سطح اسید اوریک را افزایش می دهد. مصرف الکل، به ویژه آبجو نیز تاثیری مشابه خواهد داشت.
• چاقی: اگر اضافه وزن دارید، بدن اسید اوریک بیشتری تولید می کند و کلیه ها برای دفع آن بار بیشتری خواهند داشت.
• مشکلات پزشکی: برخی بیماری ها و شرایط خاص، خطر ابتلا به نقرس را افزایش می دهد. این موارد شامل فشار خون بالا و بیماری های مزمن مانند دیابت، سندرم متابولیک و بیماری های قلبی و کلیوی است.
• داروهای خاص: استفاده از دیورتیک های تیازید، که معمولاً برای درمان فشار خون بالا استفاده می شود و آسپرین با دوز پایین نیز می تواند سطح اسید اوریک را افزایش دهد. بنابراین در بسیاری از موارد داروهای ضد پیوند برای افرادی که پیوند عضو انجام داده اند، تجویز می شود.
• سابقه خانوادگی نقرس: اگر سایر اعضای خانواده نقرس داشته باشند، به احتمال زیاد به این بیماری مبتلا خواهید شد.
• سن و جنسیت: نقرس در مردان بیشتر اتفاق می افتد. به این دلیل که معمولا زنان سطح اسید اوریک کمتری دارند. با این حال بعد از یائسگی، میزان اسید اوریک زنان به مردان نزدیک می شود. همچنین مردان به احتمال زیاد زودتر دچار نقرس می شوند – معمولاً در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی – در حالی که زنان به طور کلی پس از یائسگی علائم و نشانه هایی از آن پیدا می کنند.

نشانه های نقرس چیست؟

مفصل کوچک در قسمت پایین انگشت شست پا شایع ترین محل برای حمله آرتروز نقرس حاد است. حمله حاد آرتروز نقرسی درانگشت شست پا از لحاظ پزشکی به اسم پوداگرا (نقرس) شناخته می شود. سایر مفاصلی که معمولا تحت تاثیر قرار می گیرند شامل مچ پا، زانو، مچ دست، انگشتان دست و آرنج می شوند. حملات حاد نقرس با درد سریع در مفصل شروع می شود و پس از آن گرما، تورم، تغییر رنگ قرمزی و حساسیت به لمس پیش می آید. نشانه های دیگراین بیماری:

• حساسیت به لمس ممکن است خیلی شدید باشد طوری که حتی برخورد یک پتو روی پوست مفصل متورم هم ممکن است غیرقابل تحمل باشد.
• ممکن است بیماران همراه با حملات حاد نقرس تب داشته باشند. این حملات دردناک معمولا در طی چند ساعت تا چند روز با دارو یا بدون دارو از بین می روند.
• در موارد نادر، ممکن است حمله به مدت چند هفته ادامه پیدا کند. اکثر بیماران مبتلا به نقرس در طول سالها، دچار حملات مکرر آرتروز خواهند شد.

تشخیص نقرس

تشخیص نقرس معمولا با مشاهده حملات نقرسی است. در این بیماری معمولا یک مفصل بدن درگیر میشود و درگیری همزمان چند مفصل مثل وضعیتی که در روماتیسم دیده میشود کمتر است.

آزمایشهایی که برای تشخیص این بیماری استفاده می شوند شامل:
1. آزمون مایع مفصل. پزشک ممکن است توسط سرنگ برای کشیدن مایعات از درون مفصل مبتلا اقدام کند. زمانیکه این مایع زیر میکروسکوپ بررسی شود، نشان می دهد که کریستال در آن وجود دارد یا خیر.
2. آزمایش خون. پزشک برای بررسی میزان اسید اوریک در خون، ممکن است، آزمایش خون ب تجویز کند. توجه کنید که بعضی از افراد با اینکه اسید اوریک بالایی دارند هیچگاه به بیماری نقرس مبتلا نمی شوند و همچنین بعضی از افراد با اینکه اسید اوریک نرمالی دارند دچار این بیماری می شوند.
3. گاهی اوقات از رادیوگرافی ساده برای کمک به تشخیص نقرس استفاده میشود. در رادیوگرافی ساده ممکن است تجمع توفوسی در اطراف مفاصل دیده شود و یا تخریب مفصل مشاهده گردد.

درمان نقرس

درمان نقرس شامل دو مرحله است. در مرحله اول باید سعی کرد تا حمله نقرسی یعنی درد و تورم مفصل بیمار سریعا کاهش یابد و مرحله بعدی درمان پیشگیری از بروز حملات بعدی است. برای کاهش درد و التهاب مفصل از اقدامات زیر استفاده میشود:

• سرد کردن مفصل
• بالا نگه داشتن مفصل
• مصرف داروهای ضد التهابی داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs). شامل داروهایی همچون ایبوبروفن، ناپروکسن و یا داروهای قوی تر که برای دریافت آنها نیاز به نسخه پزشک است همچون، ایندومتاسین (Indocin) می شوند، که برای کاهش التهاب و درد استفاده می شوند.
• کلشی سین (Colchicine). اگر داروهای NSAIDs برای شما قابل تجویز نباشد، پزشک از این مسکن کلشی سین برای شما استفاده می کند.
• کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids). پزشکتان ممکن است از داروهای کورتیکواستروئید برای کاهش درد و التهاب استفاده کند، این داروها در دوشکل خوردنی و تزریقی تجویز می شوند. در درمان بلند مدت، هدف کاهش اسید اوریک بدن است تا بتوان از آن طریق احتمال بروز حملات بعدی را کاهش داد. اقدامات زیر در این راستا انجام میگیرند.
• تغییر رژیم غذایی بطوریکه بدن اسید اوریک کمتری تولید کند. مصرف کمتر گوشت قرمز ، جگر و کلیه و غذاهای دریایی و حبوبات که پروتئین زیادی دارند مهم است.
• مصرف داروهایی که موجب دفع بهتر اسید اوریک از طریق ادرار شود مانند پروبنسید یا داروهایی که موجب کاهش تولید آن در بدن میشوند مانند آلوپورینول. نکته مهم در استفاده از این داروها اینست که باید بعد از اتمام حملات نقرسی مصرف شوند و گرنه ممکن است موجب تشدید حمله شوند.
• مصرف آب فراوان برای افزایش دفع آن از کلیه
• کاهش وزن
• ورزش

در صورت تخریب شدید مفصلی ممکن است نیاز به عمل جراحی تعویض مفصل وجود داشته باشد.

درمان خانگی نقرس

هرچند که درمان دارویی نقرس از همه انواع درمان ها موثرتر است، با اینحال دستورالعمل های زیر که توسط انجمن رژیم غذایی آمریکا (ADA) برای زمانیکه تحت حملات نقرس هستید، توصیه شده است، نیز می تواند مفید باشد.
1. حدود 2 تا 4 لیتر مایعاتی که حداقل نصف آن آب است، مصرف کنید.
2. از مصرف الکل خودداری کنید.
3. مصرف معتدل پروتئین، بخصوص از منابع سالم همچون، لبینیات کم چرب و یا بدون چربی، تخم مرغ و کره بادام زمینی.
4. مصرف روزانه گوشت قرمز، مرغ و ماهی را در اندازه 113 تا 170 گرم نگه دارید.

آیا می توان از بیماری نقرس پیشگیری کرد ؟

اگر چه نمی توان پیش بینی کرد که چه موقع یک حمله نقرس اتفاق می افتد، اما برای جلوگیری از حملات کارهای زیادی می توانید انجام دهید. داشتن سبک زندگی سالم در جلوگیری از حمله نقرس نقش مهمی بازی می کند. یکی از مزایای دیگری که سبک زندگی سالم برای شما به ارمغان می آورد جلوگیری از عوارض نقرس مانند بیماری کلیوی و بیماری های قلبی است.

فعال بودن از لحاظ جسمی

بخشی از یک شیوه زندگی سالم فعال بودن از نظر جسمی است با اینکار شما به جلوگیری از حملات نقرس در آینده کمک می کنید. در میان مزایای فراوانی که ورزش کردن برای نقرس دارد به شما کمک می کند تا وزن خود را کاهش دهید (در صورتی که نیاز داشته باشید). اضافه وزن یا چاقی عامل خطرسازی برای نقرس است، پس اگر شما نقرس دارید، حفظ وزن سالم به جلوگیری از حمله نقرس کمک می کند. ورزش به مدیریت استرس نیز کمک می کند.

استراحت و خواب کافی داشته باشید

هم استراحت و هم خواب کافی برای افرادی که نقرس دارند مهم است. خواب شبانه کافی حدود ۸ ساعت به شما کمک می کند تا استرس خود را کنترل کنید و به طور کلی احساس خوبی داشته باشید. هنگامی که شما دچار حمله نقرس می شوید استراحت کافی به شما کمک می کند. حملات نقرس خیلی دردناک هستند و وقتی این حمله برای شما اتفاق می افتد حرکت کردن برای شما خیلی دشوار می شود. استراحت مفصل آسیب دیده در طی یک حمله نقرس به شما در کنترل علائم نقرس کمک می کند.

اگر نقرس دارید رژیم غذایی خود را تغییر دهید

تغییرات رژیم غذایی باعث کاهش میزان اسید اوریک در خون می شود. از آنجا که مواد شیمیایی پورین توسط بدن به اسید اوریک تبدیل می شوند، باید از غذاهای سرشار از پورین اجتناب شود. غذاهایی که سرشار از پورین هستند شامل غذاهای دریایی و گوشت های اندام مانند کبد، مغز، کلیه ها و نان شیرینی می شوند. به طور کلی، محققان گزارش کردند که مصرف گوشت و غذاهای دریایی خطر ابتلا به نقرس را افزایش می دهند، در حالی که مصرف لبنیات این خطر این را کاهش می دهد. مصرف پروتئین یا سبزیجات غنی از پورین باعث افزایش خطر ابتلا به نقرس نمی شوند. لازم به ذکر است که حتی بهترین رژیم غذایی که غذاها و نوشیدنی های پورین دار را ممنوع می کند تنها سطح اسید اوریک خون را ۱ میلی گرم در دسیلیتر کاهش می دهد.

استرس را از زندگی خود حذف کنید

ممکن است استرس موجب حمله نقرس شود، و یا علائم حمله نقرس را تشدید کند. اگر چه حذف استرس به طور کامل از زندگی امری غیرممکن است اما راه های متعددی برای کاهش آن وجود دارد. اگر شما در معرض حمله نقرس هستید، کاهش استرس به شما کمک می کند بر روی چیزهایی غیر از درد تمرکز کنید.

بیماری مونونوکلئوز عفونی چیست؟