به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، در یک تعریف کلی به واحد های پولی که به جز کشور اصلی و در کشور های دیگر داد و ستد می شود ارز گفته می شود.
ارز نوعی پول پذیرفته شده توسط حکومت است که به صورت اسکناس و یا سکه معامله می شود و توسط دولت توزیع شده و در نظام اقتصادی کشور در حال گردش است.
ارز که به واسطه مبادله کالا و یا خدمات در سطح بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد ، به عنوان زیر بنا و پایه کسب و کار ها شناخته می شود.
تفاوتی که میان مبادلات مالی در داخل و خارج از کشور وجود دارد این است که در معاملات داخل کشور نیازبه پرداخت و دریافت مبلغ بر اساس پول رایج ملی کشور است اما در سطح بین المللی و خارجی این مبلغ به صورت پول های رایج و معتبر خارجی صورت می گیرد.
به طور مثال در ایران انواع مبادلات در داخل کشور با استفاده از پول ملی یعنی ریال انجام می شود و به همین صورت در آمریکا با دلار و در اروپا با یورو.
اما اگر یک فرد ایرانی بخواهد از اروپا چیزی خریداری کند باید در ازای آن یورو پرداخت کند.
بنابراین باید با استفاده از یک شیوه درست و مناسب نرخ ارز یا به عبارتی مبلغ مورد نیاز برای تبدیل دو واحد پول به یکدیگر مشخصص گردد.
نرخ ارز به چه معناست؟
نرخ ارز رقم و عددی است که ارزش پول یک کشور را نسبت به کشور های خارجی در یک زمان معین نشان می دهد.
در بیان نرخ ارز معمولا دو روش وجود دارد که در ادامه آنها را توضیح می دهیم.
در روش اول پول ملی کشور به عنوان پول پایه و پول واریز به عنوان پول متغیر معرفی و محاسبه می گردد.
این روش تعیین نرخ ارز معمولا در کشور های انگلیس و استرالیا مورد استفاده قرار می گیرد.
اما در روش دوم پول ملی کشور به عنوان پول متغیر و پول واریز به عنوان پول پایه در نظر گرفته می شود.
به دلیل اینکه دلار تسلط زیادی بر بازار های اقتصادی بین المللی دارد ، به غیر از کشور های انگلیس و استرالیا ، دلار به عنوان واحد پول پایه در سایر کشور ها در نظر گرفته می شود.
برابری قدرت خرید
اگر قیمت یکسانی را به مجموعه کالاها و خدمات و سبد مصرفی یک جامعه نسبت بدهیم به قاعده برابری قدرت خرید می رسیم.
با فرض برابری قدرت خرید همه کالا ها و همه خدمات از کشور های خارجی ، رابطه نرخ ارز به صورت زیر نوشته می شود :
قیمت سبد کالاهای خارجی/ قیمت سبد کالاهای داخلی = نرخ ارز.
عبارت بالا به این معنی است که تغییرات نرخ ارز عبارت است از تفاضل تغییرات تورم داخلی و خارجی.
با توجه به عبارت گفته شده می توان اینگونه استنباط کرد که اگر درصد تغییرات تورم داخل و خارج از کشور یکسان باشد ، نرخ ارز بدون تغییر باقی می ماند.
اما اگر درصد تغییرات تورم در داخل کشور بیشتر از خارج باشد نرخ ارز افزایش پیدا می کند و در صورتی درصدر تغییرات تورم خارجی بیشتر از تورم داخلی باشد نرخ ارز کاهش پیدا می کند.
انواع نرخ ارز
نرخ ارز حقیقی
نرخ ارز حقیقی عبارت است از نسبت قیمت های خارجی به قیمت های داخلی بر حسب یک پول واحد.
نرخ ارز موثر اسمی
نرخ ارز اسمی بیانگر ارزش پول یک کشور بر حسب یک میانگین وزنی از پول سایر کشور ها است که در این اندازه گیری وزن ها سهم هر کشور در تجارت بین المللی را نشان می دهند.
به همین علت به نرخ ارز موثر اسمی ، نرخ ارز با وزن تجاری هم گفته می شود.
نرخ ارز موثر حقیقی
نرخ ارز موثر حقیقی از تقسیم یک میانگین وزنی از سبد کالایی کشور های طرف تجاری بر حسب پول ملی نسبت به قیمت آن در کشور به دست می آید.
عوامل موثر بر تعیین نرخ ارز
در مدل اولیه ای که برای تعیین نرخ ارز بیان کردیم تنها برابری قدرت خرید دخیل بود و تنها نوسانات نرخ ارز موثر اسمی ناشی از تغییر قیمت کالا ها بود.
اما بدیهی است که عوامل زیادی در تعیین نرخ ارز نقش دارند که در ادامه برخی از آنها را بیان کرده ایم
• تراز پرداخت ها
می توان گفت که هر گونه تغییر و تحول در تراز پرداخت های یک کشور تاثیر مستقیمی بر روی نرخ ارز آن دارد.
اشخاصی که ارز کشوری که تراز پرداخت هایش رو به کاهش است را می فروشند و ارز معتبر دیگری خریداری می کنند باعث می شوند عرضه این ارز در بازار زیاد شود و نرخ آن ارز نسبت به سایر ارز ها کاهش پیدا کند.
• قرض داشتن به کشور های خارجی
مشخص است که اگر هر اندازه کشوری به کشور های خارجی بیشتر مقروض باشد ، نیاز آن به ارز خارجی برای پرداخت اصل و سود بدهی ها بیشتر می شود.
بنابراین فشار وارد شده بر ذخایر ارزی آن کشور بر روی نرخ ارز های آن کشور هم تاثیر گذار بوده آنها را تضعیف می کند.
• تورم
اگر فرض کتیم که نرخ تورم در دوکشور برابر باشد باید به شاخص های خرده فروشی و عمده فروشی کشور ها نیز توجه شود تا وضعیت هر کشور و نرخ ارز ها نسبت به یکدیگر تعیین شود.
• سیاست های اقتصادی
سیاست های اقتصادی یکی از مهم ترین عواملی است که به طور مستقیم بر روی مشخص نمودن نرخ ارز تاثیرگذار است.
این سیاست ها عبارت است از : رشد عاقلانه عرضه پول ، سیاست های درست مالی ، رفتار های دیپلماسی بین المللی ، سرمایه گذاری در مقایسه با نقدینگی و ...
تعیین نرخ ارز
در کشور های مختلف معمولا دو رش برای تعیین نرخ ارز وجود دارد
در کشور هایی که ورود و خروج ارز در آنها آزاد می باشد و بانک مرکزی دخالتی در بازار ارز ندارد ، در حقیقت یک نظام ارزی آزاد وجود دارد و نظام ارزی آن کشور ، نظام آزاد ارز نامیده می شود.
اما در کشور هایی ورود و خروج ارز در آنها آزاد نیست و به واسطه دولت و بانک مرکزی کنترل می شود ، نظام ارزی ، نظام کنترل ارز نامیده می شود.
در نظام آزاد ارز نرخ ارز به صورت شناور است و نواسانات عرضه و تقاضا نرخ ارز را تعیین می کند.
اما در نظام کنترل ارز ، دولت نرخ ارز را بر اساس فاکتور های مختلفی تعیین کرده و ابلاغ می کند.
