مخراجکاری اصلی ترین مرحله نهایی ساخت زیورآلاتی است که از تلفیق سنگ و فلز ساخته میشوند. نحوه قرار گرفتن سنگ یا نگین بر روی زیورآلات و فلزات را مخراجکاری گویند. مخراجکاری, یکی از مراحل اساسی و نهایی ساخت زیورالات جواهرنشان هست, که دقت و ظرافت در اجرای این مرحله, تاثیر بسزایی در کیفیت و قیمت نهایی جواهر خواهد داشت.نحوه قرارگیری سنگ بر روی طلا یا فلزات دیگر, روشهای مختلفی دارد و به فراخور هر روش, سنگ یا جواهر خاص با تراش ویژه ای استفاده میگردد. حساسیت مرحله مخراجکاری در اینست که, اگر در حین مخراج کاری پایه های نگهدارنده سنگ, به خوبی سنگ را در محل خود نگه ندارد به مرور به سنگ آسیب وارد میشود و از کیفیت آن کاسته میشود. نکته دیگر اینکه, برای تثبیت بیشتر جواهرات بر پایه, استفاده از هیچگونه چسب و مواد شیمیایی مجاز نمیباشد و جواهر بدون هیچ واسطه ای و با مهارت مخراجکار باید بر پایه نگین فلزی سوار شود. به همین دلیل دقت و ظرافت در فشردن پایه های جواهر حسایت زیادی دارد, و در صورتیکه اندکی فشار بیشتر بر روی سنگ وارد شود, پریدگی یا ترک خوردگی در سنگ ایجاد شده و یا بر اثر استفاده نادرست از ابزار، روی پایه های نگه دارنده خط و خش ایجاد میگردد, که همه بر کیفیت و ارزش نهایی جواهر تاثیر داشته و در تعیین قیمت نهایی آن تاثیر چشمگیری دارد.
مراحل انجام مخراج کاری چیست؟
چنانچه از چسب برای نصب نگین روی انگشتری استفاده شود، نتیجه اصلا رضایت بخش نیست. از طرفی عملیات مرصع کاری هم بسیار ظریف و دقیق است. استفاده از ابزار مخصوص برای ثابت شدن پایه های نگهدارنده مرسوم است. خود این ابزار هم می تواند موجب آسیب به پایه یا جواهر شود. مخراج کار با تجربه و متخصص می تواند تنظیم ابزار را به گونه ای مناسب انجام دهد.در طی ساخت گوشواره، انگشتری، گردنبند و دستبند همیشه از ابزار مخصوص برای ثابت ماندن پایه نگهدارنده استفاده می شود.
چنانچه در هنگام عملیات مخراجکاری، پایه های نگهدارنده قادر به نگهداری ثابت سنگ در محل خود نباشند به سنگ سیب وارد می شود. در این صورت نتیجه زحمات هنرمند مخراجکار از بین رفته و جواهر دچار افت قیمت زیادی خواهد شد. با توجه به اینکه امکان استفاده از چسب یا دیگر مواد شیمیایی برای تثبیت سنگ، غیر ممکن است حساسیت کار بسیار بیشتر می شود. فشار بیش از حد ابزار نیز منجر به ایجاد خط و خراش روی پایه نگهدارنده شده و کیفیت نهایی کار را کاهش می دهد.
هنرمندان ایرانی از هزاران سال پیش در صنعت طلا و جواهرسازی صاحب سبک بوده اند. در کاوش های باستان شناسی انواع زیور آلات، کاسه ها و جام های جواهر نشان از دوران کهن به دست آمده است. آثار به جای مانده از دوره مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و دیگر دوران نشان می دهد که مخراجکاری و هنر قرار دادن جواهر بر روی فلزات گرانبها در ایران سابق ای طولانی دارد.
بدون تردید ابزار استفاده شده در ادوار گذشته دارای تفاوت هایی با تجهیزات مرصع کاری در این سالهاست ولی نتیجه کار همواره خلق اثری شگفت انگیز بوده است. امروزه ساخت ظروف جواهر نشان کمتر رواج دارد ولی زیورآلات جواهر نشان همچنان پر طرفدار است.
مخراجکاری
نصب سنگ بر روی پایه فلزات قیمتی یکی از حساس ترین مراحل ساخت جواهرات میباشد که نیاز به تبحر و دقت بالایی دارد.در حقیقت زیبایی یک محصول تمام شده دارای سنگ بستگی زیادی به نحوه نصب گوهر که به آن مخراجکاری یا گوهرنشانی میگویند دارد.
- آموزش توانایی سوار کردن انواع سنگ بر روی مصنوعات فلزات قیمتی و هم چنین روش های صحیح پیاده کردن سنگ از روی کار هدف این دوره می باشد که شامل :
- آشنایی وکار با انواع ابزار مخراج کاری
- آشنایی با انواع قلم ها و کاربرد صحیح آن ها
- آموزش انواع روش های سوار کردن سنگ های ریز به صورت قلم خور ،چنگی ، ریلی و کاسه ای
- آموزش انواع روش های سوارکردن سنگ های درشت به صورت دیواره ای، چنگی و نبشی
- روش های setting سنگ به صورت flower ،invisible ، pave
- آشنایی با روش Micro setting
- بررسی درجه سختی سنگ ها ، کالیبره کردن سنگ و اطلاعات مفید راجع به سنگ های قیمتی
- روش های پرداخت کاری