اسفدن شهری است در استان خراسان جنوبی. این شهر از توابع بخش مرکزی و در فاصله 57 کیلومتری شرق قاین قرار دارد. اسفدن در منابع تاریخی به نامهای اسندی، اسپیدان و اسفیدان یاد شده است. اطراف شهر قدیمی اسفدن را برجهایی از جمله برجمراد، یوسف، برجصدق وجود داشته است. کوچههایش تنگ و سر پوشیده با معابر پر پیچ و خم ، این شهر دارای دو دروازه بود که نگهبانان ورود و خروج مردم را کنترل میکردند. این قلعه اگرچه در برابر حملات ترکمنها تا حدودی پایداری میکرد اما از نام خندق خونین، چنین برمیآید که اطراف قلعه را خندقی محاصره نموده و هجوم ترکمنها و قتل عام مردم و خاطرات تلخ آن هنوز در اذهان مردم باقی است. حوضهای درون قلعه محل انباشت آب بوده است. امروزه از این شهر قدیمی تنها بقایای مسجدی قدیمی برجای مانده است. اسفندن روستایی است در بلوک پشتکوه منطقه قاین خراسان که در پای کوه آهنگران قرار گرفته است این آبادی در فاصله 27 مایلی شهر قاین در کنار جاده هرات واقع شده است. دشت اسفدن در فاصله میان کوهستان شاسکوه در شرق و رشته کوههای شرقی قاین در غرب منطقه قاینات واقع است که شامل دو دق بالا و شکافته در مرکز آن میباشد. منطقه شکار ممنوع شاسکوه اسفدن در سال 1380 با وسعت 114650 هکتار از طرف محیط زیست قاین به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی و مورد حفاظت قرار گرفت.
به دلیل هوای نسبتاً خنک، نزدیکی به ارتفاعات مرتفع شاسکوه، نزدیک چندین مخروط افکنه بزرگ خاک حاصلخیز دارای پوشش گیاهی و جانوری بسیار غنی و مستعد میباشد که به عنوان یکی از مناطق حفاظت شده سازمان محیط زیست ثبت شده است. منطقه شاسکوه و دشت اسفدن مورد علاقه مارگیران است. موسسه سرمسازی حصارک کرج جهت تهیه داروهای مهم ، مارهای سمی را خریداری میکند . فصل مارگیری اواخر پاییز تا اوایل زمستان و دیگری اول بهار تا آخر تابستان است. انواع مارهای منطقه عبارتند از : جعفریکبری شتری عینکی شاخدار و مار سیاه میباشند.
منطقه خراسان جنوبی، کوهها و برآمدگیهای عمده منطقه شاسکوه مربوط به دوران دوم و سوم زمینشناسی است که جنس کانیها و سنگهای آن بیشتر از آهک، دولومیت، شیست رسوبی، فیلیت، کنگلومرا، ماسه سنگ، چرت، ژیپس، شیل، مرمریت و بعضی کانیهای آذرین مثل گرانیت، کانیهای دگرگون شده و آزبست نیز در بین سایر رسوبات منطقه قابل رؤیت است. قابلیتهای زیستی این منطقه در سالهای گذشته مورد بیمهری بوده و پوشش گیاهی و حیات جانوری به سرعت نابود شده است. در بین سنگهای رسوبی منطقه فسیلهای متنوعی از نرمتنان و دوکفهایها مربوط به دورانهای قبل زمینشناسی نیز به چشم میخورد که از لحاظ زمینشناسی و مطالعات علمی بسیار با ارزش محسوب میشوند. شناسایی فسیلها و تشخیص سن دقیق آن نیازمند مطالعات دقیق دیرینهشناسی در منطقه است. بخش کوهستانی، بیشترین مساحت منطقه را به خود اختصاص داده است. رشته کوه شاسکوه به طول 33 کیلومتر در جهت شمال غربی- جنوب شرقی و در سمت شرق منطقه کشیده شده و مهمترین بخش منطقه از نظر تنوع زیستی است.
وجود یالهای ستیغ و درههای عمیق، حفرهها و فرو رفتگیها در محیط کوهستان، زیستگاه خوبی برای انواع گونههای جانوری فراهم کرده است. قسمت تپه ماهوری زیستگاه قوچ و میش بوده و در قسمت دشتی میتوان گونههای با ارزش جانوری از قبیل هوبره و زاغ کویری را مشاهده کرد. وجود جنگلهای تنک بنه و بادام وحشی به عنوان ذخیرهگاهی است که از تنوع ژنی قابل ملاحظهای برخوردار است. پستانداران مختلف از جمله کل و بز، قوچ و میش، گربه پالاس، کفتار، زرده بر و پرندگان مختلفی از جمله هوبره، زاغ بور، انواع عقاب و پرندگان گوشتخوار و انواع گنجشکسانان در این منطقه زیست میکنند. وجود صخرههای بزرگ مکان خوبی برای زادآوری پرندگان شکاری بزرگ از جمله عقاب کوهستان، کرکس، عقاب طلایی و دیگر پرندگان شکاری است. سوسمارها که از جمعیت بالایی برخوردار و در سطح وسیعی از ایران پخش شدهاند، در منطقه شکل ممنوع شاسکوه و دشت اسفدن انواع آنها را میتوان دید. تنوع و تراکم مارمولکها نسبت به ارتفاع منطقه متفاوت است، تعدادی از سوسمارها در مناطق دشتی و لابهلای بوتهزارهای صخرهای و پرشیب ارتفاعات منطقه زیست میکنند.
تنوع در پستی و بلندی منطقه باعث نوسان حرارتی و طبعا شرایط اقلیمی متفاوتی را به خصوص از نظر نوع بارش در منطقه ایجاد کرده است که به دنبال آن تنوع گیاهی کم نظیر از نوع خشکیزی، آبدوست، مقاوم به شوری، گیاهان علوفهای، بوتهای، درختچهای و درختی قابل مشاهده است.
