معرفی کتاب کتاب دیباچه‌ای بر دین زردشتی اثر جنی رز

درباره کتاب دیباچه‌ای بر دین زردشتی

گرچه زردشتیان نیز مانند اغلب پیروان دیگر ادیان، به گروه‌هایی تقسیم می‌شوند، اما عموماً در حفظ برگزاری آیین‌های جشن‌های فصلی، مراسم کُستی‌بستن، و برخی آداب از جمله نمازهای روزانه، وحدت رویه دارند. جنی رز (Jenny Rose) در کتاب دیباچه‌ای بر دین زردشتی (Zoroastrianism: An Introduction) به این نکته اشاره می‌کند که معمولاً کاوش در «دین زردشتی»، با توجه به صورت‌های گوناگون از این دین آغاز می‌شود. امروزه نیز پیروان اندک‌شمار آن با پیش‌زمینه‌های بسیار متفاوت نظراتی را ارائه می‌کنند و از همین‌رو، نویسنده کاوش خود را تنها در یک پرسش خلاصه می‌کند که «زردشتی کیست؟» بنابراین او ابتدا به سراغ ترسیم نقشه‌ی زمانی سِیر این دین از دوره‌ی پیش از تاریخ، و کوچ ایرانیان به فلات ایران می‌رود؛ نقشه‌ای که با ظهور ایرانیان و هند و آریاییان، به منزله‌ی اقوامی جدا ولی مرتبط با هم که روزگاری زبان و اسطوره‌های مشترکی داشتند، آغاز می‌شود. به گفته‌ی جنی رز در کتاب دیباچه‌ای بر دین زردشتی، کهن‌ترین شواهد عینی از نمود عقاید ایرانی را در یادمان‌های هنری، معماری و کتیبه‌های فارسی باستان یا شاهنشاهی هخامنشی، همراه با یافته‌هایی کوچک‌تر، شامل مُهرهای شخصی و گِل‌نوشته‌های مالی، می‌توان دید. او همچنین معتقد است همچنان که خودِ ایرانیان بیش‌تر تثبیت می‌شدند، دین‌شان نیز سازمان‌یافته‌تر می‌شد و این موضوع از گسترش عبادت در پرستشگاه و ایجاد یک سازمان روحانیت ملازم آن پیداست. او سپس سیر تاریخی حضور دین زردشتی در دوره‌های پادشاهی پس از هخامنشی را بررسی می‌کند و با اشاره به مرگ واپسین شاه ساسانی، یزدگرد سوم، تسلیم مَرو به مسلمانان عرب را نشانه‌ی پایان حاکمیت زردشتی بر ایران می‌داند. هرچند که معتقد است که زردشتیان تا چند نسل مناصب دیوانی خود را حفظ کردند، و میراث فرهنگی و دینی ایرانی تأثیری دیرپا در پیشرفت اسلام در این ناحیه و فراتر از آن داشت. جنی رز در ادامه به مهاجرت فزاینده‌ی زردشتیان به غرب هند از راه دریا و خشکی در پایان سده‌ی دهم میلادی می‌پردازد و در فصل بعدی کتاب، از زردشت می‌نویسد. به باور او، تصور زردشتی از زردشت دربرگیرنده‌ی چندین شخصیت است و مناقشه نه‌تنها بر سر شخصیت وی، بلکه بر سر معنای نامش نیز ادامه دارد. نویسنده‌ی کتاب دیباچه‌ای بر دین زردشتی در اثر خود تلاش می‌کند نگاهی جامع به این دین و پیروانش داشته باشد و در این مسیر هم به زردشتیان گذشته و اکنون می‌پردازد و هم مضامین مشترک هند و ایرانی را بررسی می‌کند. او در این کتاب تاریخی دینی، با توضیح باورهای دین زردشت و جهان‌بینی اوستایی، به معرفی و بررسی مکان‌ها، نام‌ها، آئین‌ها، آداب‌ورسوم، شمایل‌پردازی، مفاهیم، مضامین و استعاره‌های موجود در دین زردشتی نیز می‌پردازد. کتاب دیباچه‌ای بر دین زردشتی را انتشارات چشمه با ترجمه‌ی عسکر بهرامی منتشر کرده است.

بخشی از کتاب دیباچه‌ای بر دین زردشتی

دین‌ها به دنیا می‌آیند و در زمینه‌های اجتماعی سیاسی و فرهنگیِ سیال و پیوسته در تغییر می‌بالند. بنابراین هر‌گونه تحلیل علمی می‌بایستی تأثیر متقابل میان چنین موقعیت‌ها و نیز عقاید پدیدآمده را در نظر داشته باشد. به علت قدمت این دین، دشوار است به‌اجمال بگوییم که دین زردشتی در گذشته چه بوده است. شیوه‌ای که با آن مؤلفی امروزی این دین را تعریف می‌کند ناچار تحت‌تأثیر مواد شناخت آن خواهد بود. معضل من این است: این رشته‌تفسیرهای مختلف تاریخی و فرهنگیِ پدیدآمده دین زردشتی را چگونه نشان می‌دهند؟ و در همان حال، آیا تداوم برخی مضامین شاخص را، که از قدیم‌ترین ایام تا امروز وجود دارند، بازمی‌شناسانند؟ وظیفه‌ی تعیین آن‌چه «دین زردشتی» را در هر نقطه‌ی معین از زمان تشکیل می‌دهد، با ارائه‌ی کشفیات باستان‌شناسی و زبان‌شناسی پُربارتر و درعین‌حال مشکل‌تر می‌شود و این‌که چشم‌اندازهای تازه‌ای به دست می‌آید که ما را به بازنگری این اصطلاح برمی‌انگیزاند. برای نمونه، تا این اواخر پذیرفته بودند که دین زردشتی دوره‌ی ساسانی (حدود 224 تا میانه‌ی سده‌ی هفتم میلادی) آشکارا بیش‌تر در «راست‌کیشی» نوشته‌های موبدانه‌ی فارسی میانه نمود داشت. این فرض را تا اندازه‌ای از آن‌رو می‌گرفتند که هیچ تصور واقعی از دیگر اشکال نمودیافته‌ی این دین، در درون مرزهای ایران یا ورای آن، وجود نداشت. اما تنها در همین چند دهه‌ی اخیر، نمونه‌هایی قطعی از بازمانده‌ی آیین‌های هم‌ بدعتی و هم محلی زردشتی، در مواضعی از ارمنستان، گرجستان، و آسیای مرکزی، و نیز در خودِ ایران پیدا شده است. بررسی دقیق‌تر متن‌های فارسی میانه نیز آشکار ساخته است که این متن‌ها بسی متنوع‌تر و متناقض‌تر از آن‌اند که پیش‌تر فهمیده می‌شدند.

فهرست مطالب کتاب

• یادداشت مترجم

• سپاس گزاری

• دیباچه ای بر دین زردشتی

• بخش اول: در این «ایسم» چه چیزی هست؟

• بخش دوم: وضعیت

• نقشه ی دین زردشتی

• زردشت

• پی نوشت

• فصل یکم: زردشتیان اکنون و گذشته

• زردشتیان امروز: دینی زنده

• «دین زردشتی» و آن گاه

• یک کهن زادبوم

• پیدایش نظم

• الف. اندیشه ی نیک

• ب. مضامین مشترک هندوایرانی

• پ. آیینی یا غیرآیینی؟

• ت. مضامین اصیل گاهانی

• 1. نخستین چیزها: گیهان‌شناسی

• 2. اخلاق

• 3. اَمشاسپَندان

• 4. واپسین چیزها

• فرجام آدمی

• پایان جهان

• سوشیانت‌ها

• 5. برآمدن اَشَه در اوستای متأخر

• ث. میثرَه

• ج. وندیداد

• چ. فرجام‌ها در اوستای متأخر

• 1. پایان راه

• 2. سوشیانت

• 3. یْمَه (جَم)

• 4. فْرَوَشی‌ها

• فصل دوم: ایرانیان باستان: راست گویان... و پردیس سازان

• منابع

• جهان‌بینی اوستایی؟

• 1. نام های اوستایی

• 2. گاه شماری اوستایی

• 3. گیهان شناسی ایرانی باستان

• 4. اخلاق فرمانروایان هخامنشی

• برداشت های بیرونی

• دریافت‌ها از خویشتن

• بر پا داشتن نظم

• نشان های فرمانروایی نیک

• آداب دینی ایرانیان باستان

• 1. مکان

• الف. جایگاه آتش

• ب. جایگاه آب‌ها

• پ. شمایل کده ها

• ت. دیوْدان: جایگاه خدایان دروغین

• 2. دین‌آگاهان

• الف. نثار

• ب. دیگر آداب نثار

• پ. مراسم هَئومَه

• ت. حکمت مُغان

• آگاهی از پردیس

• برخورد با دیگری

• فصل سوم: دین زردشتی از سلوکیه تا... سیستان: دوره ی اشکانی

• منابع

• حفظ جهان بینی اوستایی

• 1. نام ها و گاه شماری اوستایی

• 2. شمایل‌پردازی

• گیهان شناسی اشکانی

• زمانی برای فرمانروایی نیکی

• 1. پهلوانان اشکانی

• 2. برداشت یهودیان از حکومت اشکانیان

• 3. «فرمان نیک» در سنگ نگاره های فرمان‌های بودایی

• نشان‌های فرمانروایی نیک

• 1. خوَرِنَه

• 2. اعطای حلقه ی شاهی

• آداب دینی اشکانیان

• 1. آتشکده

• 2. نثار به آتش و آب

• آن گاه که مردمان شاد بُوَند

• موج های فرجام شناختی

• معراج، دهر، مکاشفه

• زردشت های بسیار: فرزانگانی از شرق

• فصل چهارم: ایرانشهر: کانون ساسانی جهان

• ایرانشهر: صحنه ی رویدادها

• پاسداشت اوستا

• ایرانشهر: کانون جهان مَزدَیَسنایی

• شکل جهان

• مفاهیم زمان

• جُددینان

• پشتیبانی از دینِ بِه

• دین آگاهان

• اندرزنامه

• بهدینان

• آتش های وقفی

• پرستش آب ها

• گاه شماری جشن ها

• مرگ و جهان دیگر

• واپسین شاهان

• فصل پنجم: زردشتیان آسیای مرکزی

• بگذار مُردگان سخن بگویند: دخمه‌ها و استخوان‌دان‌ها

• دین زردشتی سغدی

• 1. آتش

• 2. آیین های سوگواری

• 3. مضامین داستانی

• 4. نقش‌مایه‌های دینی

• تکثرگرایی دینی

• زردشتیان سغدی در شین جیان

• زردشتیان سغدی در چین

• فصل ششم: گَبرمحله: زردشتیان در ایران اسلامی

• نگاه داری آتش های فروزان: تا روزگار مغولان

• حفظ دین

• تداوم

• همانندی ها

• آیین های سوگواری و بازگشت

• شعله ای لرزان: از روزگار مغولان تا عصر حاضر

• فصل هفتم: پارسیپانو: دین زردشتی در هند

• یک قصه

• از جادی رانا تا مغولان

• ورود بریتانیا

• مبارزه برای باورها

• چالش های مبلّغان دینی

• «تئوسُفی زردشتی»: علم خشنوم

• ای دَهِشمَند نامت پارسی: ای پارسی نامت دَهِشمَند

• پارسیان در مهاجرنشین ها

• فصل هشتم: زردشتیان اینک: بازنگری

• فصل نُهم: زردشت: اکنون و گذشته

• اکنون زردشت

• زردشت و آن گاه

• برداشت های بیرونی

• پیوست ها

• پیوست یک: گاه‌نگاشت متن‌ها

• پیوست دو: پنج گاه

• پیوست سه: ساختار یسنا

• پیوست چهار: گاه نگاشت رویدادهای مهم

• فرهنگ نام ها و اصطلاحات

• پی نوشت ها

• منابع گزیده

• نمایه

شناسنامه کتاب از جوامع ابتدایی تا ذن: منبعی موضوعی در تاریخ ادیان

• نویسنده: جنی رز

• مترجم: عسکر بهرامی

• زبان: فارسی

• ناشر چاپی: نشر چشمه

• تعداد صفحات: 361

• موضوع کتاب: کتاب‌های ادیان، کتاب‌های تاریخ ایران

• نسخه الکترونیکی: دارد

• نسخه صوتی: ندارد