در تاریخ معاصر ایران خانه های تاریخی و قدیمی بسیاری وجود دارد که اغلب این ها متعلق به بزرگ مردان تاریخ سرزمین ایران است.از جمله ی این خانه های قدیمی که اغلب علاقه مندان زیادی هم برای بازدید از آن وجود دارد، خانه ی دکتر مصدق در روستای احمدآباد است. در بخش مرکزی شهرستان نظرآباد در استان البرز، بنایی وجود دارد که سالها خانه‌ی دکتر محمد مصدق بوده است. خانه‌ای که اگر دقیق بخواهیم به موقعیت آن بپردازیم، در روستای احمدآباد و در مجاورت روستاهای قارپوز‌آباد، حسن بکول و حسین‌آباد قرار گرفته است و با شهر آبیک به طول هفت و نیم کیلومتر از سمت جنوب غربی فاصله دارد. نکته‌ی جالبی این است که روستای احمد آباد توسط خود دکتر محمد مصدق نام‌گذاری شده است و اشاره به نام پسر او یعنی احمد مصدق دارد.
خانه های تاریخی در ایران از اهمیت ویژه ای به لحاظ فرهنگی و هنرمعماری برخوردار هستند که داستان ها و اسرار فراوانی را در سینه خود پنهان کرده اند. روستای احمدآباد با قلعه ای به همین نام، توسط دکتر مصدق تاسیس گردید، که منزل شخصی و باغ و اراضی شخصی وی به شمار می رود.
روستای احمدآباد از توابع شهرستان نظرآباد در استان البرزمیزبان پیکر مردی فرهیخته، سیاستمدار و داناست که امروزه به عنوان مکانی برای بازدید گردشگران و علاقه مندان به تاریخ جذابیت خاصی دارد.
دوستداران سفر می توانند با مراجعه به سایت های معتبری همچون مستربلیط برای خرید اینترنتی بلیط اقدام نموده و با خیالی آسوده به گشت و گذار در سراسر ایران عزیز بپردازند.
خانه دکتر مصدق واقع در روستای احمدآباد یکی از قلعه های خشتی با معماری قاجاری است. دکتر دهه پایانی عمر خود را دراین عمارت گذراند. خانه در حال حاضر علاوه بر ثبت در فهرست آثار ملی در لیست موقوفات اداره اوقاف نیز مکتوب گردیده است.
روستای احمد آباد در زمره املاک و مستقلات عضدالسلطان فرزند ارشد مظفرالدین شاه و داماد دکتر مصدق بود، که بعدها مصدق آن را با املاک خود در اراک معاوضه نمود.
جالب است بدانید، نام احمدآباد از نام پسردکتر به اسم احمد، گرفته شده و طبق خواست مصدق تمام اراضی و مایملک او را احمدآباد نامیدند. محمد مصدق با خلع رضاخان و شروع حکومت پهلوی دوم بیشتر عمر خود را در زندان، تبعید و حصرخانگی گذراند و در 10 سال پایانی عمرش به احمدآباد تبعید و در همان جا چشم از جهان فروبست.
مصدق وصیت کرده بود او را در جوار کشته شدگان واقعه 30 تیر و در قبرستان ابن بابویه به خاک بسپارند، اما بنا بر دستور اکید محمدرضا پهلوی مبنی بر ممنوعیت برگزاری مراسم بزرگداشت، وی را در ملک شخصیش و باغ قلعه احمدآباد دفن کردند.
نمای ظاهری خانه دکتر مصدق یادآور کوشک ساده‌ای از دور قاجاریه است. مشخصه‌هایی چون مصالح آجری، تزیینات محدود و مختصر، ایوان‌ها و ستون‌های چهارگوش، اتاق‌های ساده، درها و پنجره‌های چوبی و بام شیروانی دلیلی بر این ادعا هستند. در ضلع شرقی آن بعدها ساختمان جدیدی ساخته شد که به‌عنوان موزه و کتابخانه دکتر محمد مصدق مورد استفاده قرار گرفت.
مشخص‌ترین تزیین نمای خانه دکتر مصدق، نواری از مقرنس آجری در حد فاصل طبقات اول و دوم است. باروهای قلعه را می‌توان به‌خوبی مشاهده کرد؛ دیوارهای بلندی که ساختمان دو طبقه آجری در وسط قلعه باغ را محصور کرده‌اند. حصار خانه، یک در اصلی در شمال و یک در فرعی کوچک در غرب دارد. در اصلی خانه نیز شامل دو لنگه فلزی بزرگ می‌شود.
منزل دکترمصدق با سابقه ای مرتبط به دوران قاجار و همچنین املاکی که از مادرش به او ارث رسیده بود، خانه و موزه ای که از وسایل وی در آن بنا گردیده، برای بسیاری از مردم به صورت ناشناخته باقی مانده است.
خانه به شیوه قلعه ای خشتی که به دو قسمت باغی و بخش قابل سکونت تقسیم شده و شامل ایوان، سرویس بهداشتی، انبار، کفش کنی و اتاق ها می شود. بافت خانه با خشت و آجر ساخته و تزئینات جزئی در بخش دیواره ها دارد.
چهار ستون مربعی در دو سوی بنا قرار گرفته، اتاق ها ساده و بدون تشریفات، پشت بام شیروانی و پنجره ها از چوب هستند. عمارت دو درب ورودی یکی چوبی و کوچک و درب اصلی بزرگ و از جنس آهن است، و ظاهری کوشک مانند را به نمایش می گذارد.
یکی از اتاق ها به عنوان محل نگهداری اتومبیل تشریفاتی مصدق در زمان وزارتش در نظر گرفته شده و دو ساختمان بعدها به عنوان موزه و کتابخانه شخصی دکتر به بنا الحاق گردید.
نوارهای مقرنس آجری با فاصله های نیم متری سراسر دیوار بیرونی را آذین بسته اند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، برای اولین بار مراسم یادبودی در شان مقام دکتر مصدق بر سر مزار آن بزرگوار برگزار گردید و آیت الله طالقانی به عنوان سخنران در وصف شخصیت و اقدامات بزرگ او صحبت فرمودند.
این یادبود باشکوه ترین مراسم در طول تاریخ، با حضور حدود یک میلیون نفر از مردم برای یکی از رجال سیاسی به شمار می رود. در اوایل دهه 60 بازدید از منزل تاریخی دکتر مصدق ممنوع بود، اما در سال 1373 یکی از نوادگان دکتر با وقف این بنا به اداره اوقاف، شرایط بازدید عموم را فراهم آوردند. ترددهای فراوان و برگزاری یادبودها در سال های اخیر، موجب آسیب دیدگی خانه و بخش های تاریخی آن گردیده است.در بخش موزه که اسناد و نوشته های دکتر نگهداری می شوند، نیز با فرسایش مکتوبات رو به رو بوده و به شدت نیازمند، تدابیری در جهت حفظ این آثار ارزشمند است.
از آن جا که بافت خانه دکتر مصدق دچار فرسایش شده و به شدت نیازمند ترمیم و تعمیر می باشد، به صورت موقت از بازدید عموم ممانعت به عمل می آید، تا اداره اوقاف با کمک اداره میراث فرهنگی اقدامات لازم را در جهت مرمت مبذول دارد. اداره میراث فرهنگی طی بیانیه ای از بازسازی بنا و تاسیس موزه دکتر مصدق خبر داده و امید است هرچه زودتر، این مکان تاریخی برای بازدید علاقه مندان مهیا گردد.
خانه دکتر مصدق یک بنای تاریخی ارزشمند و باشکوه در روستای نظرآباد استان البرز است. این خانه تاریخی در بخش مرکزی شهرستان نظرآباد استان البرز واقع شده است. این خانه تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و به دوران حصر خانگی دکتر مصدق پس از دوران زندان ایشان مربوط می شود. مصدق در زمان سلطنت محمدرضا شاه پهلوی پس از زندان، باقی عمر خود را در حصر خانگی به سر برد. امروزه میراث فرهنگی استان البرز، خانه ی دکتر مصدق را به دلیل دارا بودن اتومبیل و اسناد و وسایل شخصی ایشان، جزو میراث فرهنگی اعلام کرده است.
