در میان همه جاذبه های دیدنی چابهار شاید روستای تیس چابهار یکی از ناشناخته ترین دیدنی های این شهر باشد. روستایی که زمانی از مهم ترین بنادر هخامنیشان بوده است. بندر تیس با همه جاذبه های دیدنی و طبیعی اش یکی از بهترین مکان هایی است که می توانیم در سفرمان به چابهار سری هم به آن بزنیم.روستای تیس در چابهار، روستایی 2500 ساله که زمانی تحت سلطه پرتغالی ها بوده و اما حالا تبدیل به یکی از جذاب ترین دیدنی های چابهار تبدیل شده است.اگر کنجکاو هستید تا درباره تاریخچه تیس و دیدنی های آن بیشتر بدانین در این مقاله با ساعد نیوز همراه باشید.
روستای تیس یکی از روستاهای دیدنی چابهار است که در قسمت شمال غربی شهر چابهار قرار گرفته و چند کیلومتری با شهر فاصله دارد. بندر تیس یکی از قدیمی ترین روستاهای ایران به حساب می آید و قدمت آن به 2500 سال پیش برمی گردد.روستای تیس در زمان هخامنشیان از پررونق ترین بنادر ایرانی بوده که اسم قدیمی آن “تیز” می باشد. البته درباره معنی تیس و علت نامگذاری این روستا به تیس اطلاعاتی در دسترس وجود ندارد. روستای تیس در چابهار در گذشته به عنوان شاهراهی برای مبادله کالا بوده و از آسیای شرقی و هند کالاهای لوکسی را به این روستا می آوردند و این کالاها را از آنجا به آسیای میانه، قفقاز و مناطق مختلف خاورمیانه ارسال می کردند.حتی اسم این روستای تیس (تیز) در شاهنامه فردوسی هم آمده که خود به خوبی نشان از اهمیت بالای این بندر در ایام گذشته دارد.
نام روستای تیس هم مثل تاریخچهاش از آمدوشد حکومتها و عواقب جنگ و صلحهای خاورمیانه بینصیب نمانده است. تا جایی که نام این روستا در برخی منابع، طیس یا تیز هم ذکر شده است. همانطور که گفتیم نقش اصلی این روستا در گذشته، بندری تجاری در سواحل وسیع مکران بوده و تاجران از آن بهعنوان گذرگاهی برای جابهجایی کالاهای خود از منطقه آسیای شرقی و هند به خاورمیانه، آسیای میانه و قفقاز بهره میبردهاند؛ اما در حال حاضر وظایف تجاری-ترانزیتی این روستا، جای خود را به معرفی جاذبههای گردشگری چابهار داده است.
اگر بگوییم نام روستای تیس در کتابهای مربوط به کشورگشاییهای اسکندر مقدونی هم آمده حتماً تعجب میکنید. این یعنی به روستایی سفر میکنید که حداقل 2500 سال قدمت دارد. زمان ورود اسلام به این منطقه را نیز همزمان با لشگرکشی اعراب در سال 360 قمری تخمین زدهاند. حکایت هجوم بیگانههای پرتغالی به این روستا نیز به سده 10 قمری باز میگردد. با وجود اینکه سرداران شجاع مکرانی در برابر حملههای بیگانگان به خلیج فارس و دریای عمان، رشادتها نشان دادند؛ ولی سرانجام پرتغالیها با احداث کوشکهای نظامی مانند قلعه پرتغالیهای تیس، جای پای خود را در سواحل جنوب محکم کردند.
در دوران تجاری باشکوه روستای تیس، مردم روستا هم با کشت و صنعت نیشکر و پانیذ، در رشد و توسعه اقتصادی روستایشان سهیم بودند. چنانچه از محصولات اصلی که از طریق این بندر منتقل میشد، صادرات نیشکر و پانیذ به کشورهای دیگر بود. توقف کشت این محصولات را میتوان از دیگر دلایل عقبنشینی مردمان سواحل مکران از فعالیتهای تجاری دانست.
آبوهوای روستای تیس چابهار مانند اغلب شهرهای جنوب شرق ایران، گرم و خشک است. به همین خاطر بهتر است خیال سفر به این روستا در هوای گرم تابستان را از سرتان بیرون کنید و در عوض فصلهای خنک سال در این روستا میهمان شوید. عبور رودخانه لاوری از وسط روستا مانند یک خنککننده طبیعی عمل میکند. خلیج چابهار هم در غرب روستا قرار گرفته و دورتادور روستا را نیز کوههای قدافراشته شهبازبند، پیلبند و لاوری در آغوش کشیدهاند. صخرههای شیبدار این کوهستانها، آب باران را به سمت رودخانه لاوری جاری میسازد تا خاک روستا را از نعمت الهی سیراب کند.
روستای تیس بهخاطر قدمت چندهزارسالهای که دارد، آثار تاریخی باستانی و طبیعی زیادی را در خود نگهداری میکند. چنانچه چابهار و این روستای تاریخی زیبا را برای سفر انتخاب کنید، شک نداشته باشید که با کولهباری از خاطره و غرور و افتخار درباره تمدن غنی و پربار شهرهای ایران به وطن خود باز میگردید.
در این قسمت از معرفی روستای تیس، قرار است سراغ قبرستانی مرموز برویم که شنیدن حرفوحدیثهای پشت سرش، حسابی آدرنالین خونتان را بالا میبرد. قبرستان جن تیس چابهار، در واقع قبرهایی حفرشده بر روی صخرههای سنگی بزرگ است که قدمتشان را تا 2300 سال پیش هم برآورد کردهاند. اهالی روستا هنوز هم نتوانستهاند راز ساخت این قبرستان را کشف کنند.
من، شما یا هر گردشگر دیگری با بازدید از این قبرستان از خود میپرسیم چرا کسانی باید رنج کندن سنگهای به این بزرگی را به جان بخرند تا مردگان خود را در آن دفن کنند؟ آن هم در روزگاری که خبری از ابزارآلات حفاری نبوده و تمام کار را باید با دست به سرانجام میرساندند. اهالی روستا با جوابی مختصر و مفید اما هولانگیز، پاسخ این سوال را دادهاند. آنها معتقدند این کار خارقالعاده فقط از عهده جنها بر میآید. جنهایی که سالها پیش مردگان خود را روی صخرههای سخت، پنهان کردهاند تا از گزند روزگار محفوظ بمانند، حالا هرشب در مزار آنها حاضر میشوند و با آه و نالههای سوزناک برایشان عزاداری میکنند. برای همین هم هست که اینجا در لیست ترسناک ترین جاهای دیدنی ایران جا گرفته.
قلعه پرتغالی های تیس یادگاری از دوران تسلط پرتغالیها بر سواحل خلیجفارس است. با وجود اینکه از آن روزگار استعمار تا امروز حدود 4 قرن گذشته است؛ اما ما که نباید تاریخ پرفرازونشیب ایران و دشمنی بیگانگان را با این سرای امید از یاد ببریم. بازدید از قلعه پرتغالی ها آن هم با آن برج و باروهای مستحکم یعنی زمانی بیگانگان آمده بودند تا برای همیشه خاک ایران را زیر چکمههای ظالمانه خود، سرکوب کنند؛ اما امروز خبری از آن سلطه و استعمار نیست. وقتی برای بازدید از قلعه پرتغالیها به بالای تپهای در روستای تیس رفتید و از فراز برج آن به شکوه دریای عمان و سواحل آن نظر انداختید، یادتان باشد که نباید بگذاریم تاریخ دوباره تکرار شود.
غارهای سه گانه بان مسیتی از دیگر عجایب گردشگری روستای تیس هستند. این سه غار در واقع یک غار طبیعی و دو غار دستکند در دامنه کورهای شهبازند هستند که زمانی برای پرستش خدایان، قربانیکردن و دفن مردگان استفاده میشدند. جالب است بدانید برخی از این غارها راه ارتباطی به سمت دریا هم دارند. مردم ایران باستان برای اینکه حق نمکگیرشدن خود و خانوادهشان را از دسترنج دریا ادا کنند، قربانیان خود را از طریق این غارها به سمت دریا روانه میکردند. برای بازدید از این غارها باید حدود 5 کیلومتر از روستای تیس بیرون بروید.
حفظ و جمعآوری نعمت آب آن هم در مناطق خشک و گرمی مثل چابهار از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. به همین خاطر در دوران هخامنشیان با احداث سدهایی، آب باران و برف را در پاییز و زمستان برای فصلهای بهار و تابستان ذخیره میکردند. متأسفانه امروزه هیچ اثری از سدهای آبی آن زمان باقی نمانده است. برای بازدید از این سدها باید از راهنمایی مردم بومی کمک بگیرید.
به گفته مورخان و تاریخشناسان، با بازدید از مسجد جامع تیس چابهار در واقع چشمتان به جمال دومین مسجد ساختهشده در ایران روشن میشود. مردم محلی این مسجد را با نام مسجد تک مناره هم میشناسند؛ چراکه مثل اغلب مسجدهای اهالی سنت، یک مناره بیشتر ندارد. شیشههای رنگی کارشده در درب اصلی مسجد و رنگهای سرخ و سبز گنبد آن، روح هر بینندهای را سر ذوق میآورد. معماری مسجد جامع روستای تیس بیش از آنکه به معماری مساجد ایرانی نزدیک باشد، شبیه مساجد هندی و پاکستانی است.
وقتی به روستای پرطرفداری مثل روستای تیس سفر میکنید، احتمالاً سوغاتیهای جذابتری دستتان را میگیرد. سوغاتیهای این روستا اغلب با سوغات زاهدان اشتراک دارند. اگر به صنایع دستی مردم بلوچ علاقهمندید، فرصت تهیه حصیر و سوزندوزیهای نفیس مردم بومی را از دست ندهید. صدفها و گوشماهیهای زیبا و خوشرنگ از دیگر تزییناتی است که میتوانید برای رفقای دریادوستتان هدیه ببرید.
البته توصیه میکنیم از صدفها و گوشماهیهای تاکسیدرمیشده خریداری کنید و به زیستبوم سواحل تیس، دست نبرید. تهیه ادویهها و خوراکیهای محلی را هم از یاد نبرید. ادویههای جنوب، عطر و طعم یک غذای ایرانی را میهمان سفرههایتان میکند.
روستاگردی و گشتوگذار در مناطق مختلف ایران بدون تجربه غذاهای محلی کامل نمیشود. پس خوردن غذاهای تیس را فراموش نکنید. شیلات نقش مهمی در غذاهای این روستای ساحلی دارند. از جمله غذاهای خوشمزهای که باید در تیس امتحان کنید، قلیه ماهی، پکوره، شیلانچ، مربای خرما، حلوای خرما، میگو پلو و سبزی پلو با ماهی هستند.
اگر قصد دارید شب را در روستای تیس سپری کنید، دو گزینه پیش روی شما وجود دارد. گزینه ارزانتر، اقامتگاههای روستای تیس است. اگر اقامتی با کیفیت بالاتر را مدنظر دارید، چند کیلومتری طی کنید و به چابهار بروید. در چابهار هتلهای گوناگونی با خدمات مختلف وجود دارد که میتوانید شب را در آنها سپری کنید.
روستای تیس در استان سیستان و بلوچستان، پنج کیلومتری شمال غربی چابهار قرار دارد.
فاصله روستای تیس از زاهدان: 626 کیلومتر
فاصله روستای تیس از زابل: 836 کیلومتر
فاصله روستای تیس از ایرانشهر: 301 کیلومتر
فاصله روستای تیس از تهران: 1804 کیلومتر
روستای تیس در گذشتههای دور، یکی از بنادر مهم تجاری جنوب ایران بوده است. طوری که به قول اهالی تجارت، یکی از بنادر ترانزیتی اصلی منطقه به شمار میآمده و از آن بهعنوان پل ارتباطی میان آسیای شرق و آسیای میانه و آفریقا استفاده میکردهاند. حالا اما این روستای دیدنی به یکی از زیباترین جاهای دیدنی چابهار تبدیل شده و سالانه هوس سفر را به سر خیلی از هواداران ساحلگردی و دوستداران جاذبههای گردشگری میاندازد.
