شروط ضمن عقد ازدواج
شروط ضمن عقد ازدواج تعهداتی است که در حین ازدواج با توافق زن و شوهر وارد مفاد قرارداد ازدواج آن ها می شود. این شروط را می توان در سند رسمی ازدواج ذکر کرده و با امضای دو طرف رسمیت داد. این شروط در قانون ذکر نشده اند و به انتخاب طرفین چه در هنگام ازدواج و چه پس از آن انتخاب می شوند. بر اساس فقه اسلامی و قانون مدنی ایران، ازدواج قراردادی است که در آن حقوق و تکالیف متفاوتی به زن و مرد داده می شود. با امضای سند ازدواج، زن برخی از حقوق مدنی و معنوی خود همچون حق سفر، داشتن شغل، انتخاب محل زندگی و مسکن، ولایت بر فرزندان و جدایی از همسر (طلاق) را از دست می دهد و حقوق مادی همچون مهریه و نفقه را به دست می آورد. معمولاً از شروط ضمن عقد برای تغییر این آثار حقوقی ازدواج استفاده می شود. برای مثال شوهر متعهد می شود که جلوی سفر یا شغل زن را نگیرد یا به او برای طلاق وکالت می دهد. این گونه شروط در صورتی که مغایر با قوانین تفسیری مخالف باشند بر قانون برتری دارند و در صورت بروز اختلاف باید به شرط ضمن عقد عمل شود نه قانون، اما اگر خلاف قوانین امری باشند اعتباری ندارند. وجود شروط ضمن عقد می تواند چهرهٔ ازدواج را تغییر قابل ملاحظه ای داده و نوع خاصی از ازدواج پدیدآورد. برای مثال ازدواج مسیار که در دوران معاصر در کشورهای عربی حاشیهٔ خلیج فارس رایج شده با شروط ضمن عقدی مانند صرف نظر کردن زن از حق نفقه و سهم مساوی در هم بستری [در هنگام چندهمسری]، اختیار زن در تعیین محل سکونت خود، پرداخت اجارهٔ منزل زن توسط شوهر و عدم ثبت رسمی ازدواج از ازدواج عادی متمایز می شود. در سند ازدواج امروزی در ایران، تعدادی شرط اضافی برای رفع برخی از این نابرابری ها چاپ شده است که شروط ضمن عقد خوانده می شوند و باید امضای دو طرف پای آن ها باشد تا بعداً قابل اجرا باشند. اما شرط های کنونی در مواردی کافی دانسته نشده اند. و شروط ضمن عقد بیشتری نیز قابل درج در سند هستند که باید با عبارات دقیق قانونی نوشته شوند (در صورت ذکر نشدن برخی عبارات خاص حقوقی از حیث اعتبار خارج است و نمی توان به آن ها استناد کرد). البته بعضی از سردفترها گاه شروط ضمن عقد را نمی پذیرند و از ثبت آن ها خودداری می کنند. اما این کار آن ها مطابق قانون نیست و به گفته کارشناس کارگاه آموزشی قوه قضائیه «طبق قانون اساسی هر نوع شرطی که مورد قبول متقاضی عقد باشد، ذکرش در عقدنامه ازدواج، بلامانع است.»
شروط ضمن عقد شامل چند مورد می باشد؟
- استنکاف شوهر از دادن نفقه زن به مدت شش ماه
- بدرفتاری غیرقابل تحمل مرد با زن و فرزندان
- بیماری خطرناک غیرقابل درمان مرد در حدی که سلامت زن را به خطر اندازد
- جنون مرد در مواردی که فسخ نکاح شرعاً ممکن نباشد. دیوانه بودن مرد در زمانی که امکان فسخ نباشد
- اشتغال مرد به کاری که به حیثیت و آبروی زن و مصالح خانوادگی او لطمه می زند
- محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات پنج سال حبس یا بیشتر
- اعتیادی که به اساس خانوادگی ضرر بزند مانند اعتیادی که منجر به بیکاری مرد، فروش اثاثیه منزل و وارد کردن ضرر به سلامت جسمی و روحی زن و فرزند شود
- ترک بدون علت خانواده یا غیبت یکسره شش ماهه بدون دلیل موجه
- محکومیت قطعی مرد در اثر ارتکاب به جرم و اجرای هرگونه مجازات اعم از حد و تعزیر در اثر ارتکاب به جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زن باشد
- در صورتی که پس از گذشت پنج سال مرد در خصوص فرزند دار شدن مشکل داشته باشد
- در صورتی که مرد مفقودالاثر شود و ظرف شش ماه پس از مراجعه زن به دادگاه پیدا نشود
- مرد، همسر دیگری بدون رضایت و اجازه زن اختیار کند
شروط غیر مشروط (شروط تکمیلی)
همانطور که مشاهده می شود موارد بالا که در آن زن می تواند به دادگاه مراجعه کرده و به وکالت از شوهر، خود را طلاق دهد، بسیار محدود و اندک اند، و همگی مشروط به مواردی شده اند که گاه اثبات آن برای زنان بسیار دشوار است . در بسیاری مواقع نظرات و سلایق شخصی قضات کار را بر زنان سخت می کند یا روند طولانی اثبات موارد عسر و حرج و … باعث اتلاف وقت زنان یا سواستفاده احتمالی شوهر می شود. مواردی حیاتی مثل خروج از کشور، حضانت فرزندان و اشتغال که از اولویت های زنان امروز است جایی در شروط موجود در عقدنامه ها ندارد. بنابراین از آنجاییکه طبق قانون زن و مرد می توانند هر شرط ضمن عقد ازدواجی را تعیین نمایند، توصیه می شود در سند ازدواج و یا سندی جداگانه (ترجیحن هر دو) شروط زیر را اضافه نمایید . توجه کنید که دقیقا همین عبارات در سند شما استفاده شود:
- شرط تحصیل
- شرط اشتغال
- شرط وکالت زوجه در صدور جواز خروج از کشور
- شرط تقسیم اموال موجود میان شوهر و زن پس از جدایی
- حضانت فرزندان پس از طلاق
- شرط وکالت مطلق زوجه در طلاق
شروط ضمن عقد اگر توسط وکیل تنظیم شود چه مزایایی دارد؟
- ضمانت اجرای هر یک از این شروط بالا می باشد.
- زن یا مرد نمیتوانند به دلیل تنظیم این شروط از آنها سرپیچی کنند.
- در صورت سرپیچی زن و یا مرد حق و حقوق آنها توسط وکیل به راحتی گرفته می شود.
- هر یک از زن و مرد که وکیل بگیرند دیگر نیازی به حضورشان در دادگاه نمی باشد.
- وکیل می تواند حقوقی مانند حق مسکن و اشتغال را هم برای زن در نظر بگیرد.
مراحل مراجعه به وکیل برای تنظیم و یا اجرای شروط ضمن عقد
- زوجین و یا یکی از آنها می توانند برای اطلاع از شروط ضمن عقد و توافق در خصوص تنظیم آن تصمیم خود را گرفته اند.
- خوب اکنون شما نیاز به وقت حضوری دارید تا با وکیل متخصص در امور خانواده مشورت کنید.
- شروطی که بهتر است در عقد نامه به نفع هر یک از زوجین تنظیم شود توسط وکیل به زوجین اطلاع داده خواهد شد.
- زوجه می تواند در ضمن عقد وکالت در طلاق را نیز برای خود در نظر بگیرد.
مدارک لازم برای تنظیم و یا اجرای شروط ضمن عقد توسط وکیل
- اصل شناسنامه و کارت ملی
- برای مشاوره با وکیل در این خصوص نیازی به عقد نامه نمی باشد.
قوانین و مقررات عقد نکاح چیست؟
