خرید و فروش املاک ، اعم از مسکونی یا تجاری ، حتی با وجود تورم کنونی ، رواج نسبتا وسیعی در جامعه داشته و حجم بالایی از معاملات مربوط به اموال غیر منقول را به خود اختصاص داده است . خرید و فروش ، همان عقد بیع است که بر اساس آن ، یکی از طرفین ، مالکیت مالی را در ازای پرداخت بهای مشخص ، به شخص دیگری ، واگذار می نماید . احکام مربوط به عقد بیع و فروش املاک را می توان در قانون مدنی ، مورد بررسی قرار داد . در حال حاضر ، فروش املاک ، از طریق تنظیم سندی ، تحت عنوان مبایعه نامه ، انجام می گیرد که معمولا ، در دفاتر املاک ، میان طرفین منعقد می شود و به موجب آن ، ملکی ، به شخص دیگری ، فروخته می شود . نظر به اهمیت معاملات ملکی و مبلغ نسبتا زیادی که برای خرید و فروش املاک ، هزینه می شود ، آشنایی با مبایعه نامه املاک و قوانین مربوط به آن ، امری ضروری است ؛ چرا که هر یک از طرفین ، می توانند در مبایعه نامه املاک ، شرایط مد نظر خود را ، تعیین نموده ، به نحوی که از اختلافات بعدی ، پیشگیری شود. به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم به بررسی این موضوعات بپردازیم که مبایعه نامه املاک چیست و چه احکامی دارد . سپس ، قوانین مربوط به تنظیم این نوع از مبایعه نامه را مورد بررسی قرار داده میشود.
مبایعه نامه املاک چیست؟
در قانون مدنی ، انواع مختلف عقود و قراردادها ، مورد پیش بینی قرار گرفته است ؛ اعم از عقد اجاره ، عقد صلح ، عقد هبه ، عقد قرض ، عقد رهن و غیره ، که هر کدام از قراردادهای مذکور ، احکام و قوانین مربوط به خود را دارند . در میان این قراردادها ، عقد بیع یا خرید و فروش ، یکی از مهم ترین و پرکاربردترین عقود و قراردادهایی است که در قانون مدنی ، بیان شده است .
عقد بیع ، همان عقد خرید و فروش است و به طور کلی ، در توضیح اینکه بیع یعنی چه ، باید گفت که در این قرارداد ، شخصی ، در ازای دریافت کردن مبلغ مشخصی ، مالکیت مالی را به دیگری ، انتقال می دهد . با این تعریف از عقد بیع ، مشخص می شود که این عقد ، در خرید و فروش هر نوع وسیله و کالایی ، می تواند مورد استفاده قرار گیرد و تفاوتی هم ندارد که عقد بیع ، مربوط به اموال منقول و یا اموال غیر منقول باشد .
با این حال ، در این مقاله ، قصد داریم به بررسی عقد بیع در مورد یکی از اموال غیر منقول ، یعنی املاک پرداخته و به این سوال پاسخ دهیم که مبایعه نامه املاک چیست . در توضیح این مطلب که مبایعه نامه املاک چیست ، باید گفت که مبایعه نامه املاک ، همان سند و قراردادی است که مفاد عقد بیع املاک ، بر روی آن نوشته می شود و به موجب آن ، مالی فروخته می شود . البته ، مبایعه نامه یا سند بیع ، برای هر نوع خرید و فروشی می تواند مورد استفاده قرار بگیرد ؛ اما تنظیم مبایعه نامه برای فروش املاک ، کاربرد وسیعی دارد .
تنظیم مبایعه نامه برای املاک ، به این معنا است که طرفین عقد بیع ، ضمن در نظر گرفتن قانون ، شرایط مد نظر خود برای خرید و فروش املاکی را بر روی سند مشخصی ، درج می کنند تا آثار عقد بیع ، از آن ناشی شود و خریدار ، متعهد به پرداخت بهای ملک به فروشنده شده و فروشنده نیز ، مالکیت ملک را به خریدار انتقال بدهد . البته ، گاهی ، مبایعه نامه و قولنامه ، با هم اشتباه گرفته می شوند و به جای هم به کار می روند ؛ در صورتی که مبایعه نامه و قولنامه املاک ، یکی نیستند .
تفاوت مبایعه نامه و قولنامه ، آن است که در قولنامه ، صرفا طرفین ، با همدیگر قول و قرار می گذارند که در شرایط خاصی ، با هم عقد بیع منعقد نمایند ؛ در صورتی که هنوز عقد بیع ، میان آنها بسته نشده است . در حالی که بیع نامه یا مبایعه نامه ، همان عقد بیع است که به موجب آن ، مالی به دیگری فروخته شده و در ازای پرداخت بها ، به ملکیت وی در می آید .
تنظیم مبایعه نامه برای املاک ، این حسن را دارد که طرفین ، در موقع تنظیم نمونه مبایعه نامه ، کلیه شرایط مورد نظر خود را در آن درج کرده و در خصوص جزئیات مربوط به خرید و فروش ملک ، به توافق می رسند . این مبایعه نامه ، معمولا در دفتر املاک ، توسط طرفین ، به تنظیم می رسد و در صورتی که قوانین مربوط به مبایعه نامه در تنظیم آن مورد توجه قرار گیرد ، می تواند منشاء آثار حقوقی مهمی برای طرفین شده و از اختلافات بعدی ، جلوگیری کند .
قوانین مبایعه نامه املاک
در قسمت قبل ، به بررسی این موضوع پرداخته شد که مبایعه نامه املاک چیست . همانطور که گفته شد ، مبایعه نامه ، با قولنامه ، تفاوت داشته و در صورتی که برای خرید و فروش ملک ، مبایعه نامه منعقد شود ، به معنای آن است که طرفین ، با هم ، عقد بیع منعقد نموده اند و مالکیت ملک مورد نظر ، در مقابل عوض مال ، به خریدار انتقال می یابد .
بر این اساس ، می توان گفت انعقاد مبایعه نامه ، تابع قوانین عقد بیع است که در قانون مدنی ، به صورت مفصل ، شرایط عقد بیع و نیز اوصاف عقد بیع ، بیان شده است . در این قسمت ، برخی از مهم ترین قوانین مبایعه نامه املاک را مورد بررسی قرار می دهیم .
- یکی از مهم ترین قوانین مبایعه نامه املاک ، آن است که طرفین قرارداد ، به صورت دقیق ، در قرارداد ، تعیین شوند و موقع تنظیم مبایعه نامه املاک در بنگاه املاک ، حتما هویت خریدار یا فروشنده ، احراز گردد تا از مشکلات حقوقی همچون کلاهبرداری ، فروش مال غیر و مواردی از این قبیل ، جلوگیری شود .
- یکی دیگر از قوانین مبایعه نامه املاک ، تعیین دقیق مشخصات ملکی است که قرار است خریداری شود . به این معنا که تمام جزئیات مربوط به املاک ، اعم از مشخصات ملک ، امکانات آن ، وام دار بودن یا نبودن و کلیه موارد پر اهمیت ، حین سند مبایعه نامه ، درج شود . به این دلیل که گاهی به علت مشخص شدن وجود عیب و نقص در ملک ، ممکن است خریدار ، حق فسخ قرارداد را داشته باشد .
- از دیگر قوانین مبایعه نامه املاک ، تعیین کردن بها یا عوض قرارداد می باشد که باید در تنظیم مبایعه نامه املاک ، به آن توجه داشت . در صورتی که از پرداخت های غیر نقدی ، همچون چک برای پرداخت عوض معامله استفاده می شود ، می بایست مشخصات چک به صورت دقیق ، ذکر شود . همچنین ، لازم است که شرایط مربوط به تحویل ملک نیز به صورت روشن ، در مبایعه نامه درج گردد .
- از دیگر قوانین مربوط به تنظیم مبایعه نامه املاک ، آن است که مبایعه نامه ، نوعی عقد لازم است ؛ به این معنا که طرفین ، صرفا در صورتی می توانند از عمل کردن به آن خودداری کنند که یکی از شرایط فسخ قرارداد وجود داشته باشد یا اینکه هر دوی طرفین ، بر فسخ قرارداد ، رضایت داشته باشند .
- البته ، در صورتی که فروشنده ، تعهدات خود را در خصوص تنظیم سند رسمی و انتقال مالکیت به خریدار انجام نداد ، می توان در دادگاه ، به استناد مبایعه نامه ، دعوای الزام به تنظیم سند رسمی را اقامه نمود . در صورتی هم که خریدار ، وجه تعیین شده در مبایعه نامه را پرداخت نکند ، می توان ضمانت اجرایی تعیین نمود که بر اساس آن ، ملزم باشد به ازای هر روز تاخیر در پرداخت ، مبلغی را به عنوان جریمه ، پرداخت کند که به آن وجه التزام گفته می شود و یا اینکه فروشنده در دادگاه ، دعوای مطالبه ثمن قرارداد را اقامه کند .
- یکی از قوانین مهم دیگر در خصوص مبایعه نامه املاک ، آن است که پس از مراجعه به دفترخانه و دادن وکالت فروش ملک به خریدار ، در صورت عدم تنظیم مبایعه نامه ملک ، هنوز هم خریدار ، مالک قطعی ملک مورد نظر محسوب نمی شود . یعنی ، تا قبل از اینکه سند رسمی تنظیم شده باشد ، سند ملکی ، به صورت رسمی بنام خریدار در نیامده و می بایست از طریق دفاتر اسناد رسمی ، سند رسمی برای ملک اخذ کرد . پس در این صورت ، مبایعه نامه املاک ، صرفا یک سند عادی است ؛ هرچند به استناد آن ، می توان دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی داد .
به یاد داشته باشید که در تنظیم نمونه مبایعه نامه ملک ، طرفین ، می توانند هرگونه شرایط دیگری را که می خواهند ، ذیل نمونه مبایعه نامه املاک ، درج نموده و به آن ، پایبند شوند ؛ البته به این شرط که موارد ذکر شده ، با قانون ، مغایرت نداشته باشد . در هر حال ، برای تنظیم قرارداد ، می بایست قوانین مبایعه نامه املاک را به صورت دقیق مورد توجه قرار داد تا از دعاوی احتمالی بعدی در این خصوص ، جلوگیری شود .
تفاوت مبایعه نامه و قولنامه
به جرأت می توانیم بگوییم که بسیاری از افراد فرق مبایعه نامه و قولنامه را نمی دانند و بیشتر از قولنامه استفاده می کنند. این دو قرارداد با هم تفاوت دارند. نکته مهم اینجا است که نکات و تبعات حقوقی و قضایی آن ها هم با یکدیگر تفاوت دارد. اگر بخواهیم خیلی ساده بگوییم، وقتی بیع (خرید کامل) و انتقال قطعی انجام می شود که تمام شرایط و جزئیات لازم برای عقد قرارداد آماده و مهیا باشد. درمقابل وقتی هنوز برخی موارد آماده نیست و فروشنده و خریدار می خواهند بین خودشان قول و قرار بگذارند، به آن قولنامه گفته می شود.
اجزای قرارداد
فرقی نمی کند قصد امضای قرارداد بیع ملک، خودرو یا هر مال دیگری را داشته باشید، مهم این است که دقت کنید باید تمام موارد در قرارداد قید شده باشد. اجزای اصلی و مهم مبایعه نامه شامل موارد زیر است:
- مشخصات فروشنده و خریدار
- موضوع معامله
- جزئیات مورد معامله
- قیمت مورد توافق
- شرایط انتقال مدارک و اسناد
- شرایط تسلیم و تحویل مورد معامله
- شرایط و آثار قرارداد
- تعهدات طرفین
- شروط ضمن عقد
- جرایم ناشی از انجام نشدن تعهدات طرفین
- امضای طرفین، ۲ شاهد و مسئول معاملات
شرایط و جزئیات مبایعه نامه می تواند متفاوت باشد. معمولا بیشتر موارد در حوزه ملک و خودرو اتفاق می افتد. به همین دلیل برای خرید و فروش ملک یا خرید و فروش خودرو، بعد از اینکه طرفین قرارداد توافق کامل کردند و همه جزئیات مشخص شد، دفتر املاک آن را در سامانه ثبت می کند و منتظر تاییدیه می مانید. بعد از ثبت در سامانه و در صورت تایید آن، برای فروشنده و خریدار پیامک حاوی کد رهگیری ارسال می شود. کد رهگیری یک کد ۱۳ رقمی است که با استعلام آن در سامانه می توانید جزئیات بیشتری از ملک را ببینید. در نهایت متن ارسال شده از طریق سامانه املاک به دست بنگاه می رسد که باید سه نسخه از آن چاپ و امضا شود. نکته مهم این است که برای جلوگیری از جعل اسناد، برگه های چاپ شده دارای کد رهگیری ۱۳ رقمی و هولوگرام مخصوص است. نکته مهم این است که پیش از امضا حتما مبایعه نامه را کامل بخوانید تا همه جزئیات توافق شده به درستی در آن درج شده باشد. بعد از امضای نهایی هم یک نسخه از آن را دریافت کنید.
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
مبایعه نامه خودرو چیست؟
