مدارک لازم برای ازدواج دوم زن و مرد

عقد نکاح یا ازدواج ، بر اساس قانون ، می بایست طبق تشریفات خاصی صورت گیرد که عبارت است از خواندن صیغه عقد نکاح ( چه دائم و چه موقت ) . البته امروزه ، صرف خواندن صیغه عقد نکاح توسط طرفین ، کافی نیست ؛ بلکه باید این عقد ، در دفترخانه یا محضر نیز به ثبت برسد و از همین رو ، برای آقایانی که بدون ثبت در دفترخانه ، اقدام به ازدواج می کنند ، مجازات هایی نیز پیش بینی شده است. اما برای اینکه بتوان ازدواج را در محضر ثبت نمود ، نیاز است که زوجین ، از قبل ، مدارکی را فراهم نموده و آن را به دفترخانه ارائه نمایند تا محضر دار ، ازدواج آنان را ثبت کرده و سند ازدواج برای آنها صادر شود . لذا گاهی این سوال مطرح می شود که مدارک لازم برای ازدواج دوم زن و مرد چیست و علاوه بر مدارک ذکر شده ، در ازدواج مجدد زن و مرد ، چه نکات حقوقی باید مد نظر قرار گیرد ؟ به همین مناسبت ، در ادامه این محتوا قصد داریم، به بررسی مدارک لازم برای ازدواج دوم زن و همچنین ، مدارک لازم برای ازدواج دوم مرد پرداخته و سپس ، نکات مربوط به مدارک لازم برای ازدواج دوم زن و مرد را توضیح دهیم.

مدارک برای ازدواج دوم زن

برخی مواقع ، ممکن است زن و مردی ، در ازدواج اول خود با ناکامی مواجه شده باشند و پس از اینکه با طی کردن تشریفات قانونی ، از همسر خود طلاق گرفتند ، قصد ازدواج مجدد یا ازدواج دوم داشته باشند . سوالی که ممکن است مطرح شود ، آن است که مدارک لازم برای ثبت ازدواج دائم و موقت در نوبت دوم چیست و در صورتی که زن ، قصد داشته باشد مجددا ازدواج کند ، برای ثبت ازدواج دوم در محضر ، چه مدارکی را باید فراهم نماید ؟

قبل از اینکه به این سوال پاسخ دهیم ، باید به یک نکته اشاره نماییم و آن هم اینکه ، اصولا زنان ، بعد از طلاق از همسر قبلی خود و یا فوت کردن همسر اول ، می بایست مدت زمانی را به عنوان عده طلاق یا عده وفات شوهر نگه دارند و سپس ، با مرد دیگری ازدواج کنند . البته ، خانم هایی که دوشیزه هستند ، نیازی به نگه داشتن عده طلاق ندارند . مدت زمان عده وفات شوهر ، 4 ماه و ده روز است و مدت زمان عده طلاق ، معمولا سه طُهر است که جزییات مربوط به آن را می توانید در مقاله عده طلاق رجعی ملاحظه نمایید. البته ، اگر طلاق قبلی زن ، از نوع طلاق رجعی باشد ، از آن جهت که زن ، در طول مدت عده طلاق رجعی ، در حکم زوجه است ، شوهر سابق ، موظف است به لحاظ قانونی ، نفقه وی را بپردازد و همچنین ، این حق را دارد که در طول مدت عده ، به همسر خود رجوع نماید . به همین دلیل ، حتی خواستگاری از زن در طول مدت عده طلاق رجعی ، امکان پذیر نیست. در هر حال ، پس از سپری شدن عده ، زن می تواند مجددا ازدواج کند ؛ چه از نوع دائم و چه از نوع موقت . به همین منظور ، لازم است که مدارک لازم برای ازدواج دوم زن را مورد بررسی قرار داد ؛ چرا که با مدارک لازم برای ازدواج اول زن ، تفاوت هایی دارد. یکی از مهم ترین مدارک لازم برای ازدواج مجدد ، طلاق نامه است و بدون ارائه نمودن آن ، نمی توان مجددا ازدواج کرد . از روی برگه طلاق نامه ، سپری شدن مدت عده طلاق نیز قابل تشخیص است . البته در صورتی که همسر قبلی زن فوت کرده باشد ، ارائه نمودن گواهی فوت وی ، به عنوان مدرک ، الزامی است. علاوه بر این ، یکی دیگر از مدارک لازم برای ازدواج دختران ، اجازه پدر یا جد پدری ایشان است . اما در صورتی که زن ، در ازدواج قبلی خود ، رابطه زناشویی داشته است ، نیازی به کسب اجازه پدر یا جد پدری خود نخواهد داشت . اما گاهی ، در ازدواج اول ، زن ، با همسر خود رابطه زناشویی برقرار نکرده است و با فوت یا طلاق ، از همسر خود جدا می شود . در این صورت ، از آن جهت که زوجه هنوز باکره یا دوشیزه است ، می بایست پدر ، به صورت حضوری در محضر ، رضایت یا اجازه داده و یا اینکه به دختر خود، وکالت برای ازدواج داده باشد. همچنین ، ارائه نمودن مدارک هویتی ، از قبیل شناسنامه و کارت ملی ، به همراه فتوکپی های آن ، از دیگر مدارک لازم برای ازدواج دوم زنان می باشد . ارائه برگه آزمایش های پیش از ازدواج نیز ، به عنوان یکی از مدارک لازم برای ازدواج مجدد ، ضرورت دارد .

مدارک لازم برای ازدواج دوم مرد

بر اساس قانون حمایت خانواده ، یکی از مهم ترین تکالیفی که هنگام عقد ازدواج ، به عهده مردان قرار می گیرد، ثبت ازدواج دائم و موقت ، در محضر است و به همین دلیل است که برای عدم ثبت ازدواج در محضر توسط مردان ، ضمانت اجرا نیز پیش بینی شده است . اما سوال این است که اگر مردی بخواهد برای بار دوم ، به صورت مجدد ، ازدواج کند ، باید چه مدارکی را ارائه نماید و چه نکاتی را مد نظر قرار دهد؟ پاسخ به این سوال را می توان در دو فرض بیان کرد . گاهی ازدواج دوم ، پس از طلاق یا فوت همسر اول است ؛ اما گاهی ازدواج دوم مرد ، در حالتی است که به لحاظ قانونی ، با زن دیگری ، پیوند زوجیت دارد که در هر یک از این حالات ، مدارک لازم ، ممکن است متفاوت باشند . در فرض اول ، ارائه گواهی فوت یا برگه طلاق نامه ، یکی از مدارک لازم برای ثبت کردن ازدواج در محضر است. اما در حالت دوم ، باید گفت که بر اساس قانون حمایت خانواده ، مردان نمی توانند بدون اجازه و رضایت همسر خود ، اقدام به ازدواج مجدد نمایند . البته ، گاهی ، به دلیل عدم ایفای وظایف زناشویی از سوی زن ، دادگاه به جای زن ، این اجازه را به مرد می دهد که برای مرتبه دوم، ازدواج نماید . بنابراین ، مردان برای ازدواج دوم خود ، با داشتن همسر اول ، یا باید رضایت ازدواج دوم را از همسر خود گرفته باشند و یا اینکه دادگاه ، اجازه ازدواج مجدد را به مرد داده باشد. لازم به ذکر است که اگر مردی ، بدون رضایت همسر خود یا اجازه دادگاه ، اقدام به ازدواج دوم نموده باشد ، همسر اول وی ، می تواند به استناد شروط ضمن عقد نکاح ، تقاضای طلاق نماید و کلیه حقوق قانونی خود از جمله مهریه را نیز مطالبه نماید. از دیگر مدارک لازم برای ازدواج دوم مردان ، شناسنامه و کارت ملی آنها ، به همراه جوابیه آزمایش های قبل از ازدواج است که می تواند بر حسب مورد ، شامل آزمایش اعتیاد ، آزمایش بیماری های مقاربتی ، آزمایش خون و غیره شود .

نکات مربوط به مدارک لازم برای ازدواج دوم زن و مرد

در قسمت های قبل ، به برخی از مهم ترین نکات مربوط به مدارک لازم برای ثبت ازدواج دوم زن و مرد ، پرداخته شد و همانطور که ذکر گردید ، مدارک لازم برای عقد نکاح مجدد ، با مدارک لازم برای ازدواج اول ، کم و بیش متفاوت است . اما در خصوص این مدارک ، چند نکته حایز اهمیت است :

• نخست اینکه ، به لحاظ شرعی ، ثبت ازدواج دوم مردان ، حتی بدون رضایت همسر اول ، یا گرفتن حکم دادگاه ، اشکال و ایرادی ندارد . با این حال ، از آن جهت که به لحاظ قانونی ، دفترخانه های ثبت ازدواج ، بدون ارائه مدارکی همچون حکم دادگاه یا رضایت نامه زوجه اول ، نمی توانند ازدواج دوم مرد را ثبت کنند ، در صورت خودداری از ارائه این مدارک و عدم ثبت ازدواج دوم، ممکن است مردان ، با مجازات عدم ثبت ازدواج دائم مواجه شوند .
• دوم اینکه ، برای ثبت ازدواج ، می بایست شهودی نیز به دفترخانه معرفی شوند . این شهود ، شامل سه نفر مرد عاقل و بالغ و عادل هستند که معمولا ، از میان خویشاوندان و بستگان زن و مرد ، معرفی می شوند ؛ اما گاهی ، در ازدواج دوم ، این تعداد شهود ، حضور ندارند . در چنین شرایطی ، دفترخانه ، می تواند به زن و مرد ، شهودی را معرفی نماید . در خصوص ثبت الکترونیکی ازدواج نیز ، این حکم جاری است .
• سوم اینکه ، علاوه بر توجه به نکات مذکور ، باید توجه داشت که پرداخت هزینه های مربوط به ثبت ازدواج دوم در محضر ، اصولا با مرد است ؛ مگر اینکه بین طرفین ، توافق دیگری وجود داشته باشد و به عنوان مثال ، زن و مرد ، توافق کرده باشند که به صورت مشترک ، هزینه های مربوط به ثبت ازدواج را متقبل شوند .

شرایط ازدواج دوم در قوانین فعلی

اگرچه در فقه اسلامی محدودیتی بجز شرط عدالت برای ازدواج مجدد تا چهار همسر، برای مردان دیده نشده است اما در سال 53 و با تصویب ماده 16 قانون حمایت از خانواده، این موضوع به کلی دگرگون شد به طوریکه قانون، اصل را بر ممنوعیت ازدواج مجدد مردان قرار داده و مقرر کرده است که «مرد نمیتواند با داشتن زن، همسر دوم اختیار کند مگر در موارد زیر: 1 - رضایت همسر اول. 2 - عدم قدرت همسر اول به ایفای وظایف زناشویی. 3 - عدم تمکین زن از شوهر. 4 - ابتلاء زن به جنون یا امراض صعبالعلاج. 5 - محکومیت زن به حبس بیش از شش ماه. 6 - ابتلاء زن به هر گونه اعتیاد مضر. 7 - ترک زندگی خانوادگی از طرف زن. 8 - عقیم بودن زن. 9 - غایب مفقودالاثر شدن زن» در بندهای دوم تا نهم این ماده قانونی، موضوعاتی مطرح شده که ازدواج مجدد مرد به واسطه آن طبیعی به نظر میرسد اما اگر زوجه مشکلی نداشته باشد، بیمار نباشد، محبوس و مجنون هم نباشد، بچهدار هم شده باشد، در این صورت، تنها راه مرد برای ازدواج مجدد اخذ رضایت همسر اول و کسب اجازه از دادگاه است. البته احراز تحقق بندهای دوم تا نهم هم با دادگاه است و اگر دادگاه آن را احراز نکند، اجازه ازدواج مجدد را به مرد نخواهد داد.

ازدواج مخفیانه ممنوع است

مردی که میخواهد مجدد ازدواج کند باید برای تجدید فراش، دادخواستی به طرفیت همسر اول خود تنظیم و در آن خطاب به دادگاه دلایل و علل تقاضای خود را بیان کند. دادگاه نیز با تعیین وقت رسیدگی، یک نسخه از دادخواست را برای همسر اول ارسال میکند تا به آن پاسخ دهد یا برای جلسه دادگاه خود را آماده کند، پس از آن دادگاه با انجام اقدامات ضروری و تحقیق از زن اول و پس از احراز توانایی مالی مرد و اجرای عدالت بین همسران، به شوهر اجازه ازدواج مجدد میدهد و چنانچه مرد شرایط و اوضاع مالی مساعدی نداشته باشد و زن نیز حاضر به تمکین و ایفای وظایف زناشویی باشد با درخواست او مخالفت خواهد کرد.
بر اساس ماده 56 قانون حمایت از خانواده، سردفتران ازدواج حق ندارند بدون اجازه دادگاه اقدام به ثبت ازدواج مجدد مرد کنند و بر این اساس«هر سردفتر رسمی که بدون اخذ گواهی، بدون اخذ اجازه نامه یا حکم صادرشده درمورد تجویز ازدواج مجدد یا برخلاف مقررات به ثبت ازدواج اقدام کند، به محرومیت و مجازات اسلامی از اشتغال به سردفتری محکوم میشود.»
از آنجاییکه ثبت رسمی ازدواج مجدد مردان، نیاز به اخذ مجوز دادگاه دارد، بسیاری از مردان ترجیح میدهند تا در خفا و دور از چشم همسر اول خود، همسر دوم را تنها عقد شرعی کنند. در واقع مردان بدون ثبت رسمی ازدواج، تنها صیغه شرعی نکاح دائم را جاری میکنند تا از عواقب ثبت رسمی آن در امان باشند.
اگرچه مطابق با ماده 49 قانون حمایت از خانواده، ثبت واقعه ازدواج الزامی است و چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی مبادرت به ازدواج دائم کند، به جزای نقدی بین 80 تا 180 میلیون ریال یا حبس بین 91 روز تا شش ماه محکوم خواهد شد، اما بسیاری از مردان هم هستند که یا ازدواج خود را ثبت نمیکنند یا اقدام به ازدواج موقت میکنند تا دیگر مجبور به ثبت رسمی آن نباشند.

نکته های ازدواج مجدد

منظور از ازدواج مجدد در قانون حمایت خانواده هم ازدواج دائم می باشد هم موقت زیرا قانون این شرایط را به نوع خاصی از ازدواج محدود نکرده استاگر مردی بخواهد ازدواج مجدد انجام بدهد و همسر او هیچ کدام از شرایط ماده را نداشت تنها کار ممکن اخذ اجازه همسر استازدواج دوم در صورت عدم رعایت شرایط بالا باطل نمیگردد بلکه زن اول می تواند با مراجعه به دادگاه خود را مطلقه سازد.حتی در صورت اجازه زن، این اجازه صرفا برای همسر دوم است و ازدواج های مجدد، اجازه های جداگانه ای میطلبد منظور از اعتیادی که مجوز ازدواج مجدد است اعتیادی است که به اساس زندگی خانوادگی خلل آورد و دوم اینکه ادامه زندگی زناشویی را ناممکن کندعقیم بودن زن نیز که یکی دیگر از شرایط ازدواج مجدد است در صورتی مصداق پیدا میکند که درمان آن غیر ممکن باش. زنی که یک بار بچه دار شده و اکنون توانایی فرزند آوری ندارد عقیم محسوب نخواهد شد.احراز موارد نه گانه تجویز ازدواج مجدد با دادگاه می باشد که در این میان از نظرات کارشناس و پزشکی قانونی نیزاستفاده میگردد.

مجازات ازدواج مجدد مرد

در قانون حمایت خانواده سابق ماده ۱۷ آورده شده بود: هرگاه مردی با داشتن همسر بدون تحصیل اجازه از دادگاه مبادرت به ازدواج نماید به حبس جنحه ای از شش ماه تا یک سال محکوم خواهد شد همین مجازات مقرر است برای عاقد و سردفتر ازدواج و زن جدید که عالم به ازدواج سابق مرد باشند. اما این مطلب در قانون جدید موضوعیت خود را از دست داد و حتی در قانون مجازات فقط عدم ثبت نکاح و طلاق جرم انگاری شده است. پس همسر دوم اختیار کردن جرم نیست و به تبع مشمول مجازات نمیگردد.

روندعملی ازدواج مجدد مرد

ازدواج مجدد یک دعوا محسوب می شود که باید با تقدیم دادخواست صورت پذیرد. دادخواست ازدواج مجدد به طرفیت زن (همسر خواهان) تقدیم و دادگاه به آن رسیدگی خواهد نمود. در این دعوا مرد خواهان و زن اول خوانده محسوب میشود.هزینه دادرسی این دعوا معادل هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی می باشد.مرجع صالح نیز دادگاه های خانواده میباشد.
آیا جعل اجازه همسر موجب بطلان عقد ازدواج دوم میگردد؟ با توجه به اهمیت نهاد خانواده و اهمیت عقد نکاح این عقود به راحتی قابل ابطال و فسخ نمی باشند و فسخ آن محدود به شرایط مقرر قانونی است که عدم اجازه همسر اول جز آن نمی باشد .همسر اول در این حالت فقط میتواند تقاضای طلاق به استناد عسر و حرج نمای. اما عقد ازدواج دوم کماکان سر جای خود است و در صورت اثبات جعل مرد به مجازات آن محکوم میگردد.

امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .

حقوق زن و مرد در صیغه ی موقت چیست؟