نحوه داوری مقالات در ژورنالهای معتبر
مقالاتی که به هر ژورنال سابمیت می شود توسط سردبیر ژورنال تحویل گرفته می شود و سردبیر باید فرآیند چاپ را پیش ببرد نخستین گام داوری می باشد و هر ژورنال چنیدن نفر را به عنوان داور برمی گذیند که داوران وظیفه بررسی و تشخیص کیفیت مقالات را دارند باید مقالاتی که ارسال می شوند توسط تک تک داوران بررسی شود و نتیجه نهایی نتیجه حاصل از نظریه کل داوران می باشد که توسط سردبیر به نویسنده اطلاع داده می شود. اما سوال اکثر نویسندگان این است که روند داوری چگونه است داوران چگونه مقاله را بررسی می کنند؟
سردبیر مقاله ای که از نویسنده دریافت کرده است را بررسی می کند و در واقع داوری اولیه توسط خود سردبیر انجام می شود 4 مورد زیر توسط سردبیر کنترل می شود و سپس در صورت تایید توسط سردبیر به داوران ارسال می شود:
- آیا مقاله متناسب با اسکوپ و هدف مجله و حیطه های مورد علاقه آن هست یا خیر؟
- آیا مقاله کمترین میزان مورد قبول برای پذیرش را دارد یا خیر؟ آیا محتوا و نحوه نگارش آن و سبک نوشتاری آن به حد کافی خوب است؟
- آیا مقاله دستورالعمل ذکر شده برای مولفان را رعایت نموده است؟ (مانند سبک رفرنس نویسی، مباحث مربوط به ویرایش مقاله و …)
- با دقت به سوالات فوق، مشخص می گردد که اهمیت نگارش کاورلتر در چه حدی است و چرا باید به مساله فرمت بندی و ادیت مقاله توجه خاص داشت. منظور از فرمت بندی مقاله نیز همان محل قرارگیری جداول، نمودارها، دوستونه یا تک ستونه بودن مقاله، فونت مقاله، فاصله خطوط و موارد اینچنینی است.
و اما داوران همانطور که گفته شد بعد از بررسی توسط سردبیر مقاله به بخش داوری ارسال خواهد شد و داوران باید تصمیمات نهایی را اتخاذ کنند.
داوری در تمامی ژونال ها 3 حالت دارد:
- داوری یکسو کور: در این نوع داوری همتا اسامی داوران به مولفان گفته نمی شود.
- داوری دو سو کور: اسامی داوران و مولفان برای یکدیگر پنهان می ماند.
- داوری دو سو آشکار: اسامی مولفان و داوران به یکدیگر معرفی می شوند.
- عموماً، ۲ تا ۶ داور برای داوری همتا برگزیده می شوند. داوران در حیطه تخصصی که مقاله مربوط به آن است متخصص هستند. مجلات معمولاً گروه متخصصینی از داوران را در حیطه علاقمندی ها و اسکوپ مجله گردآوری نموده اند.
- ادیتورها برحسب محتوای مقاله، در انتخاب مجلات حساسیت به خرج می دهند تا بتوانند عدالت را در حق مولفین مقاله رعایت کنند. برای مثال، اگر یک مقاله از نظر فنی در سطح بالایی باشد یا مربوط به چند حیطه مختلف باشد، فرآیند داوری چنین مقالاتی طولانی تر می گردد تا داوران مختلفی آن را بررسی کنند.
- برخی مجلات به نویسندگان خود این گزینه را نیز ارایه می دهند که آنها برای داوری مقاله خود، داور معرفی کنند. چنین کاری می تواند زمان جستجوی داور را برای ارزیابی مقاله کمتر کند و فرآیند تصمیم گیری درباره مجله را کوتاه تر کند.
- فرآیند داوری زمانی به اتمام می رسد که تمامی داوران گزارش خود را به ادیتور مجله ارسال نمایند. ادیتور مجله معمولاً از داوران درخواست می کند کار داوری را در مدت زمان ۱ ماه به اتمام برسانند. با این حال، برخی از مجلات مکانیسم هایی دارند که بتوانند با استفاده از آنها، زمان فرآیند داوری را کوتاه کنند و یا اینکه زمان تقریبی آن را دقیقتر مشخص کنند.
چرا زمان داوری مقاله طولانی است؟
به طور کلی در فرایند بررسی مقاله، ابتدا باید ادیتور مناسبترین داورها را برای بررسی مقاله پیدا کند. پیدا کردن داوری که مورد تایید مجله باشد و از طرفی بر موضوع مقاله تسلط داشته باشد کاری دشوار و زمان بر است. هر چند در بسیاری از مجلات، از نویسنده می خواهند که تعدادی داور برای بررسی پیشنهاد دهند، با این حال احتمال اینکه همه داورهای پیشنهادی را به عنوان داور مقاله استفاده کنند خیلی کم است.
در مرحله دوم گاهی اوقات داورها به دلیل مشغله کاری فرصت لازم را برای بررسی مقاله ندارند در نتیجه گاهی چندین ماه طول می کشد که یک داور در زمان کافی، فرصت بررسی مقاله و ارایه نظراتش را داشته باشد.
آیا زمان داوری مقاله در بعضی مجلات کوتاه است؟
می توان گفت برخی مجلات سیاست هایی را پیاده کرده اند که زمان داوری مقاله کوتاه تر شود. در برخی مجلات، داورها را به طور کامل دسته بندی کرده اند و یک دیتابیس کامل از داورها با فیلد تخصصی به همراه مدت زمانی که پاسخ مقاله را داده اند در اختیار دارند. در نتیجه ادیتور راحت تر داور مورد نظر خود را پیدا می کند و گاهی اوقات داورهایی را انتخاب می کنند که در بررسی و پاسخ گویی سریع باشند.
همچنین گاهی اوقات برخی مجلات یک زمان محدود را برای داوری در نظر می گیرند و در صورتی که داور پاسخگو نبود، به سرعت داور دیگری را انتخاب می کنند. از طرف دیگر، پنل مربوط به نظرات داوران در برخی مجلات آنچنان از محیط کاربری ساده و جذابی برخوردار است که داور به راحتی و بدون پیچیدگی مربوط به پر کردن فرم می تواند نظر خود را بیان کند، که به نوعی داور را ترغیب به پاسخگویی می کند. مجلات RSC و ACS و برخی از مجلات Elsevier از سرعت پاسخگویی سریعی برخوردارند، با این حال گزارش شده است که مدت زمانی که مجلات Springer برای داوری در نظر می گیرند بسیار طولانی است. یک مجله ممکن است فرایند داوری را یک هفته و برخی دیگر از مجلات ۹ ماه در نظر گیرند.
فرایند پاسخ به سوال داوران (Response) چقدر طول می کشد؟
در صورتی که مقاله توسط داورها بررسی شد و با توجه به نظرشان، نیاز به تکمیل مقاله بود یا نویسنده بایستی به سوالات زیادی پاسخ دهد که به اصطلاح Major Revision گفته می شود، پس از پاسخگویی و اصلاحات توسط نویسنده، چند حالت وجود خواهد داشت:
- ممکن است ادیتور جواب ها را به تمامی داورها ارسال کند تا نظر نهایی همه داوران را داشته باشد که به طور معمول این فرایند طولانی خواهد شد.
- در حالت دوم که مرسوم ترین حالت است، ادیتور جواب ها را تنها به داوری ارسال می کند که بیشترین چالش را برای نویسنده ایجاد کرده است و تنها نظر نهایی این داور مهم است.
- در حالت سوم پاسخ ها برای داورها ارسال نمی شوند و خود ادیتور جواب ها را بررسی می کند که آیا پاسخ ها قانع کننده هستند یا خیر. خیلی اوقات هم داورها پس از اینکه سوالات خود را پرسیدند، از ادیتور می خواهند که پاسخ ها را برایشان ارسال نکند و تصمیم نهایی را بر عهده خود ادیتور می گذارند که سریع ترین حالت ممکن است.
تعیین درصد پذیرش و مدت زمان تقریبی داوری مجلات
ابتدا وارد سایت journalfinder.elsevier.com شوید. سپس عنوان مقاله و چکیده مقاله خود را در مکانهای مشخص شده وارد نمایید.
در این مثال ما عنوان و چکیده یک مقاله را وارد کرده ایم. این مقاله در فیلد روانشناسی بوده و بر این اساس ما گزینه life and health science را انتخاب کرده ایم. برحسب رشته خودتان حتما می بایست یکی از گزینه هایی که در زیر چکیده مقاله آمده را انتخاب کنید. بعد از آن بر روی گزینه find journal کلیک کنید.
با توجه به این آمار، پژوهشگران می توانند مجله مورد نظر خود را بسیار ساده تر استفاده کنند. همانطور که مشاهده می شود، مجله اول در مقایسه با مجله دوم ریسک پایین ریجکت شدن را دارد. پژوهشگر باید تخمین بزند که مجله دوم ظاهراً سختگیری زیاد علمی در باره مقالاتی که دریافت می کند اعمال میدارد. این اطلاعات بسیار عالی و ایده آل هستند تا پژوهشگران با چشم بازتری اقدام به انتخاب و ارسال مقاله خود نمایند.