در ایران، تصفیه امور ورشکسته، با استفاده از دو قانون مختلف انجام می شود که یکی از آن ها قانون تجارت و دیگری قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی می باشد. در این قوانین، وظایف و مسئولیت های اداره تصفیه مشخص شده و آمده است که برای تصفیه، باید مدیر تصفیه و عضو ناظر تعیین شود. به طور کلی، تصفیه، زیر نظر دادگاه صادر کننده حکم ورشکستگی تاجر یا شرکت تجارتی صورت می گیرد و این دادگاه است که می تواند، مدیر تصفیه و عضو ناظر را تعیین کند؛ اما، تعیین مدیر تصفیه قواعد به خصوصی داشته و هر کسی را نمی توان به عنوان مدیر تصفیه، انتخاب کرد و این شخص، حتما باید از ویژگی ها و شرایط بخصوصی برخوردار باشد.
قبل از توضیح در این خصوص که مسئولیت ها و وظایف مدیر تصفیه چیست، ابتدا باید، اندکی در خصوص مدیر تصفیه و وظایف او، صحبت کرده و بگوییم که مدیر تصفیه، کیست؛ سپس، به این پرسش که وظایف مدیر تصفیه چیست و اعتراض به او، چگونه می باشد؟ پاسخ دهیم. به طور کلی، هنگامی که شخص تاجر، با ورشکستگی روبرو می گردد یا شرکت تجاری ، به دلیل امری نظیر ورشکستگی یا سایر موارد انحلال شرکت، منحل می شود، باید، شخصی باشد که امور مربوط به جمع آوری و تعیین میزان اموال، طلب ها و بدهی ها را انجام دهد و بدهی های تاجر ورشکسته یا شرکت منحل شده را تصفیه کند؛ به چنین شخصی، مدیر تصفیه می گویند. در مواردی نظیر ورشکستگی، تعیین مدیر تصفیه، الزامی است و انجام این امر، توسط دادگاه صادر کننده حکم ورشکستگی، صورت می گیرد و این مدیر، نمی تواند، با تاجر ورشکسته قرابت نسبی یا قرابت سببی تا درجه چهارم داشته باشد یا جزو طلبکاران ورشکسته به حساب آید.
همانطور که توضیح دادیم، در موارد انحلال شرکت یا ورشکستگی تاجر یا شرکت تجارتی، مدیر تصفیه، تعیین می گردد تا با مراجعه به اداره تصفیه، به امور مربوط به انحلال و ورشکستگی، رسیدگی کند. از آنجا که در قانون تجارت، تعیین مدیر تصفیه، برای تاجر ورشکسته، الزامی می باشد، در این بخش از مقاله، قصد داریم درباره مدیر تصفیه تاجر ورشکسته صحبت کنیم. ماده 418 و 440 قانون تجارت، به ترتیب، مقرر می دارند:
"تاجر ورشکسته، از تاریخ صدور حکم، از مداخله در تمام اموال خود، حتی آنچه که ممکن است در مدت ورشکستگی عاید او گردد، ممنوع است. در کلیه اختیارات و حقوق مالی ورشکسته که استفاده از آن، موثر در تادیه دیون او باشد، مدیر تصفیه، قائم مقام قانونی ورشکسته بوده و حق دارد به جای او از اختیارات و حقوق مزبوره استفاده کند." و "محکمه در ضمن حکم ورشکستگی یا منتهی در ظرف پنج روز پس از صدور حکم، یک نفر را به سمت مدیریت تصفیه، معین می کند."
بر اساس این دو ماده، مدیر تصفیه تاجر ورشکسته کسی است که توسط دادگاه صادر کننده حکم ورشکستگی، برای قائم مقامی تاجر ورشکسته، در تادیه دیون و مداخله در اموال منقول و غیر منقول و دارایی های او، جهت تصفیه بدهی ها، تعیین می گردد.
پس از توضیح در این خصوص که مدیر تصفیه کیست، در این بخش، قصد داریم، درباره وظایف و مسئولیت های او، توضیح داده و به این پرسش که وظایف مدیر تصفیه چیست؟ پاسخ دهیم. مسئولیت ها و وظایف مدیر تصفیه، در فصل ششم قانون تجارت، مشخص شده است و در صورتی که مدیر تصفیه در اجرای وظایف و مسئولیت هایش با مشکلی مواجه شود می تواند به مقررات قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی مراجعه کند. وظایف مدیر تصفیه، از قرار زیر است:
تقاضای مهر و موم اموال ورشکسته، از عضو ناظر ورشکستگی
فروش اشیایی که ممکن است در زمان کمی، ضایع شود یا کسر قیمت پیدا کند و اشیایی که نگه داشتن آن ها مفید نیست.
به کار انداختن سرمایه تاجر ورشکسته با اجازه عضو ناظر.
بررسی و تنظیم صورت دارایی به وسیله دفاتر و اسناد تاجر و سایر اطلاعاتی که به دست آورده است.
تهیه و تنظیم صورت دارایی تاجر بعد از تقاضای رفع توقیف.
وصول مطالبات، با نظارت عضو ناظر و فروش اثاث خانه و مال التجاره تاجر، با اجازه دادستان و نظارت عضو ناظر.
اقدامات تامینی، برای حفظ حقوق تاجر ورشکسته نسبت به مدیونین.
تشخیص مطالبات طلبکار ها.
طبق قانون تجارت، می توان از عملیات مدیر تصفیه، به عضو ناظر شکایت کرد. عضو ناظر، شخصی است که از سوی دادگاه، برای نظارت بر فعالیت مدیر تصفیه، تعیین می گردد. عضو ناظر، باید ظرف سه روز، به شکایت رسیدگی کرده و تکلیف آن را معلوم کند. قانون گذار، در قانون تجارت، امکان شکایت از تصمیم عضو ناظر را نیز پیش بینی نموده است. بدین صورت که از تصمیم عضو ناظر نیز، می توان به دادگاه شکایت کرد. عضو ناظر می تواند به موجب شکایت موجه تاجر ورشکسته یا طلبکاران او یا با نظر خودش، تغییر مدیر تصفیه را از دادگاه بخواهد. در صورتی که عضو ناظر، در ظرف ده روز به شکایات رسیدگی نکند، شاکی می تواند، به دادگاه مراجعه کند. دادگاه، در جلسه اداری، گزارش عضو ناظر و توضیحات مدیر تصفیه را استماع می کند و درباره موضوع رای می دهد و این رای، قابل شکایت نیست؛ بنابراین، با توضیحات داده شده، می توان نتیجه گرفت که دادگاه، نمی تواند راسا مدیر تصفیه را تعویض کند.
قبل از اینکه بگوییم تفاوت اداره تصفیه و مدیر تصفیه چیست، لازم است تا اندکی در خصوص اداره تصفیه توضیح دهیم. اداره تصفیه امور ورشکستگی، یک نهاد وابسته به دادگستری بوده که به تشخیص وزارت دادگستری، در هر حوزه قضایی ای که این وزارت لازم بداند، برای رسیدگی به امور ناشی از ورشکستگی تاجر یا شرکت تجارتی، همچنین، تصفیه بدهی ها و مدیریت اموال آن ها در این زمینه، تاسیس می گردد. تفاوت این اداره، با مدیر تصفیه، از قرار زیر است:
در مواردی که در استان یا شهرستان، اداره تصفیه امور ورشکستگی وجود داشته باشد، به جای مدیر تصفیه و عضو ناظر، این اداره تصفیه است که با کمک کارمندان خود، تصفیه امور مربوط به ورشکسته، اعم از شرکت تجارتی یا تاجر ورشکسته را انجام می دهد.
مدیر تصفیه، هم می تواند در مواردی که شرکت به علت سایر موارد و به غیر از ورشکستگی منحل شده، تعیین گردد و هم در مواردی که شرکت، ورشکسته شده؛ ولی، اداره امور ورشکستگی، صرفا به مسائل مربوط به شرکت یا تاجر ورشکستگی، رسیدگی می کند و در این زمینه نیز، نیاز به عضو ناظری به همراه خود ندارد.
مرجع شکایت از مدیر تصفیه، عضو ناظری است که دادگاه تعیین کرده و در صورت اعتراض به تصمیم این عضو یا عدم رسیدگی او، شاکی می تواند به دادگاه صادر کننده حکم ورشکستگی مراجعه نماید؛ اما، مرجع شکایت از اداره تصفیه، از همان ابتدا، دادگاه صادر کننده حکم ورشکستگی است.
بنابراین مدیر تصفیه، شخصی است که امور مالی تاجر یا شرکت ورشکسته یا منحل شده را مدیریت کرده و اقدامات لازم را جهت تصفیه بدهی ها انجام می دهد. دعوت طلبکاران و تهیه صورت دارایی ها، از جمله وظایف و مسئولیت های مدیر تصفیه تاجر ورشکسته یا شرکت تجارتی منحل شده بوده و در شهرستان هایی که اداره تصفیه تشکیل شده، کارمندان این اداره، به جای مدیر تصفیه، به امور ورشکستگی تاجر یا شرکت، رسیدگی می کنند. امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب مرتبط دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
