بر اساس قانون مدنی ، زمانی که شخصی فوت می شود ، ابتدا باید دیون و بدهی های مالی او پرداخت شود و سپس اگر چیزی باقی ماند ، بر اساس قواعد ارث میان ورثه او تقسیم می شود . بنابراین ، در صورتی که مردی فوت کند در حالی که مهریه همسرش را نپرداخته باشد ، زن می تواند با ارائه دادخواست به دادگاه خانواده ، مهریه اش را مطالبه نماید ؛ حتی در صورتی که تقسیم ترکه متوفی انجام شده باشد .در این صورت ، دادخواست مطالبه مهریه باید به طرفیت ورثه متوفی اقامه شود . در مواردی هم که مهریه زن وجه رایج یا پول نقد باشد ، تاریخ فوت مبنای محاسبه قرار می گیرد و زن بر اساس شاخص سال فوت شوهر مهریه را دریافت می کند .البته نکته مهمی که در رابطه با مهریه زن پس از فوت شوهر وجود دارد ، آن است که مهریه زن غیر از ارثی است که به وی تعلق می گیرد . به این معنا که در صورت فوت مرد ، زوجه هم قادر به مطالبه ارث بر طبق قانون مدنی خواهد بود و هم می تواند مهریه اش را مطالبه نماید .
طبق ماده ۹۴۰ قانون مدنی: هر یک از زن و شوهر پس از فوت دیگری از همدیگر ارث می برند و مهریه زن پس از فوت قابل بررسی است. توارث بین زن و شوهر هنگامی برقرار می شود که رابطه زوجیت آنان دائمی باشد و در ازدواج موقت رابطه توارث برقرار نمی شود اگر شوهر در زمان فوت دارای فرزند یا نوه باشد سهم زن یک هشتم و اگر فرزند یا نوه نداشته باشد، سهم زن یک چهارم از اموال شوهر است و اگر زن فرزند یا نوه داشته باشد شوهر یک چهارم و اگر فرزند یا نوه نداشته باشد یک دوم اموال زن را به ارث می برد و بقیه اموال مابین سایر وراث تقسیم می شود اگر زن ورثه ای جز شوهر نداشته باشد، تمام اموال به او خواهد رسید اما اگر شوهر غیر از زن ورثه دیگری نداشته باشد، در صورت نبودن هیچ وارث دیگری زن فقط یک چهارم از اموال به جا مانده از شوهر را به ارث خواهد برد و بقیه اموال در حکم اموال بلا وارث است و به ولی امر مسلمین رسیده تا برابر مقررات شرع با آن رفتار شود. اگر متوفی دارای چند زن باشد، یک چهارم یا یک هشتم اموال به جا مانده از متوفی به همسران او می رسد که به طور مساوی بین آنان تقسیم می شود.نکته بسیار با اهمیت اینکه وراث شوهر فقط و فقط تا میزان ماترک متوفی (شوهر) یعنی اموالی که از او به جای مانده مسئولیت پرداخت دارند. اگر مردی فوت کند و فاقد مال باشد. وراث مسئولیتی در قبال پرداخت مهریه همسر او ندارند.
-
اگر اموال به جای مانده از شوهر کم باشد و چند نفر طلبکار باشد هر کدام که زودتر مالی از متوفی را توقیف کند در گرفتن طلب خود در آن مال توقیف شده اولویت دارد. در شرایط مساوی، مهریه زوجه متوفی دین ممتاز محسوب می شود و نسبت به سایر طلبکاران زوجه دارای اولویت است. بنابراین زوجه با به اجرا گذاشتن مهریه نسبت به سایر طلبکاران شوهر اولویت دارد.
-
اگر زنی که مهریه خود را وصول نکرده و شوهرش فوت کرده است اگر مجدد ازدواج کندمی تواند مهریه همسر قبلی را از وراث او مطالبه کند.
آیا پدر شوهر زوجه نسبت به مهریه وی مسئولیتی دارد؟
از نقطه نظر قانونی مهریه تکلیفی است که شوهر زوجه تعهد کرده و طبعا پدرشوهر زوجه مسئولیت قانونی نسبت به پرداخت آن ندارد. پس حتی در مواردی که همسر زوجه از تمکن مالی برخوردار نبوده و در مقابل پدر شوهر دارای سرمایه زیادی باشد، هیچ مسئولیت قانونی متوجه حال پدر شوهر نیست. اما در بسیاری از موارد به دلیل مسائل عاطفی و خانوادگی برقرار در نظام خانواده ایران، پدر شوهر زوجه نسبت به پرداخت بخشی از مهریه زوجه و کمک به تسهیل مشکلات اقدام کند.
شرایط گرفتن مهریه از پدر شوهر از منظر قانونی :
همانطور که در بالا بیان نمودیم؛ پدر شوهر از منظر قانونی مسئولیتی در خصوص پرداخت مهریه زوجه ندارد ولی در مواردی، پدر شوهر موضوع پرداخت مهریه از جانب پسرش را در عقد نامه ضمانت یا تعهد کرده است؛ که در این شرایط، زوجه می تواند از پدر شوهر خود مطالبه مهریه نماید. توجه داشته باشید که؛ پدر شوهر بایستی تعهد و ضمانت پرداخت مهریه را به صورت قانونی به امضاء رسانده باشد و استناد به گفتار شفاهی پدر شوهر در خصوص پرداخت یا ضمانت پرداخت مهریه زوجه؛ آنچنان از جایگاه قانونی برخوردار نمی باشد.بنابراین به خوبی مشخص می شود که؛ تعهد و ضمانت پدر شوهر در خصوص پرداخت مهریه زوجه، دارای بار حقوقی می باشد و در صورت عدم پرداخت مهریه از جانب شوهر به دلایلی همچون؛ عدم تمکن مالی، سرباز زدن از پرداخت ، فوت و… تعهدات شوهر را بر دوش پدر شوهر منتقل می نماید.