معرفی فیلم دریاچه ماهی

سینمای جنگ مهم ترین بخش سینمایی یک کشور محسوب می شود پرداختن به سینمای جنگ و نوآوری در قصه پردازی و خلق قهرمان مهم ترین عنصر ساخت یک فیلم جنگی محسوب می شود، اما ایده پردازی در این ژانر باعث جذابیت در کلیت موضوع می شود به طوری که هدف فیلمساز در بهره گیری از سینمای جنگ تنها نشان دادن خاکریز و اسلحه و شهادت و قهرمان سازی نباشد از آن جایی که فیلم های جنگی در سینمای ایران همیشه با یک الگوی مشخص و با پیش فرض های خط کشی شده ساخته شده، زمانی که یک فیلمساز بخواهد دست به نوآوری و خلاقیت در به وجود آوری جذابیت در یک ژانرِ حساس بزند باید ریسک کند، زیرا تماشاگر در این برهه ی زمانی فیلم اجتماعی یا آپارتمانی را بیشتر می پسندد، پرداختن به سینمای جنگ شاید از سوی مخاطب قابل قبول نباشد اما این فیلمسازست که باید با متر و معیار مشخصی قصۀ فیلمش را طوری ترسیم کند که انگار تماشاگر با یک فیلم اجتماعی مواجه است، دغدغه و نگرش اجتماعی فیلمساز با بهره گیری از مناسبات محتوایی و جسارت در ساختار دراماتیک می تواند تاثیر بسزایی در خلق یک فیلم جنگی داشته باشد حالا باید جنگ در این قصه ی اجتماعی نهفته باشد تا تماشاگر بتواند آن را بپذیرد در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر زنان فیلمساز در اولین تجربه ی سینمایی شان به جنگ پرداخته بودند، و این نشان دهنده ی دغدغه ی فکری ست فیلمساز به عنوان کار اول این ریسک را می پذیرد که به سینمای جنگ بپردازد، دریاچه ماهی اگر چه در بحث ساختار سینمایی با ضعف های چشمگیری مواجه است اما یک نکته ی بسیار مهم در مفهوم و مضمون اثر دیده می شود که آن جسارت در موضوع فیلم است. مریم دوستی پیش از اینکه اولین فیلم سینمایی اش یعنی دریاچه ماهی را بسازد در عرصه ی کارگردانی فیلم کوتاه، نزدیک به سی اثر ساخته است، دریاچه ماهی نگاهی به وقایع پس از جنگ دارد فیلم در مضمون توانسته به آن هدف نهایی فیلمساز نزدیک شود اما آنچه که در فیلم دریاچه ماهی به عنوان ضعف دیده می شود پرداخت سطحی در ساختار روایی و شخصیت پردازی ها و بی کشش بودن درام است، به طوری که فیلمساز سعی داشته در مسیر اصلی درام حرکت کند و به کرامت و بصیرت رضا روشن بپردازد اما بعضی از خرده روایت هایی که در فیلم وجود دارد در خط روایی فیلم بی تاثیر است و موجب آسیب های ساختاری شده است به طوری که انگار فیلمساز با طرح کلی به سراغ ساخت دریاچه ماهی رفته است، به همین دلیل دوستی به شدت تحت تاثیر خلق شخصیت اولش بوده و نتوانسته به روایت و نوع لحن بپردازد در چنین شرایطی فیلم فاقد عمق لازم در پرداخت می شود، از همین جهت دنیای ذهنی رضاروشن از دقیقه ی پنجاه به بعد خسته کننده می شود چرا که دوستی فیلمش را از جای درستی شروع می کند اما در میانه های فیلم کمی شعاری می شود، از طرفی دیگر فیلمساز در طراحی شخصیت رضاروشن کمی کوتاهی کرده است به طوری که در شروع فیلم ما او را در جنگ می بینیم که دارای کرامت و بصیرت الهی ست و می تواند با یک شهید حرف بزند اما بعد از چند سکانس قصه به دهه ی نود می رسد حالا رضا روشن خواب های آشفته می بیند در خلسه زندگی می کند و خواب همرزم های خودش را می بیند که در دریاچه ماهی در زمان جنگ کشته شده اند اما پیکرشان پیدا نشده، فیلمساز بیست و هشت سال از زندگی رضا را نشان نمی دهد و تماشاگر هم نمی تواند این موقعیت و فضای بوجود آمده را درک کند، یعنی رضا روشن این همه سال چگونه زندگی کرده است؟ بهتر می بود که این کرامت و بصیرت در قالب متقاعد کننده یی به تصویر تبدیل می شد، دریاچه ماهی شاید روی کاغذ بتواند خواننده را جذب کند اما این فیلم در پرده سینما حتی نمی تواند تاثیربرانگیز باشد، زیرا که قصه پتانسیل لازم را در سینما ندارد اگر این فیلم در قالب یک مینی سریال در هفته ی دفاع مقدس پخش می شد می توانست کمبودهای لازم را در قصه پردازی جبران کند و یا فضاپردازی ها را گسترده کند. مختصات روایتی دریاچه ماهی به فیلم پاداش سکوت مازیار میری شباهت دارد سیر و سلوک شخصیت رضا ما را یاد یحیی پاداش سکوت می اندازد، ضعف فیلمسازهایی که فیلم اول می سازند از فیلمنامه می آید چرا که سعی به پرداخت مناسبی در بوجود آوردن کشش دراماتیک نمی کنند به همین دلیل فیلمساز با ذوق فیلمش را شروع می کند اما در میانه های فیلم آنقدر درگیر فرم می شود که محتوا و شخصیت ها از بین می روند. از سوی دیگر فیلمساز اولی در فرم گرایی نبوغ بیشتری به خرج می دهد، دریاچه ماهی میزانسن و پرداخت نسبتا خوبی در اجرا دارد(البته در بعضی از سکانس ها) که این مسئله به دلیل سابقه ی فیلمسازی دوستی در کارگردانی فیلم کوتاه است. دوستی به عنوان یک فیلمساز زن توانسته به جنگ بپردازد در این برهه ی زمانی که مسئله ی جنگ برای فیلمسازان اهمیتی ندارد دوستی با یک جسارت خاصی به مقوله ی جنگ پرداخته اما بهتر می بود در نگارش فیلمنامه کمی تمرکز بیشتری می شد قضیه ی آن باغ گل و کلاهبرداری یا جریان اسما همسر رضاروشن برای فیلم اضافی است، بازی نادر فلاح در نقش رضا روشن اتفاق جذابی است گریم و بازی فلاح باعث شده این شخصیت به آن هدف نهایی نزدیک شود رضا روشن تمام قابلیت های یک قهرمان را دارد اما دوستی سعی کرده از این شخصیت قهرمان نسازد. اما بازی غلو شده ی علی دهکردی با کلیت و ریتم فیلم هیچ سنخیتی ندارد. این فیلم در اکران عمومی می تواند مخاطب های خاص خودش را داشته باشد اگر کُند بودن ریتم فیلم مخاطب را آزرده نکند به هیچ وجه دریاچه ماهی سورئال نیست المان های بصری این فیلم مناسب با محتوایش شکل گرفته است. فیلم ساختن با موضوع جنگ از یک فیلمساز زن آن هم در تجربه ی اولش به نوعی دغدغه به حساب می آید مریم دوستی با دغدغه و جسارت توانسته دریاچه ماهی را بسازد و اساسا زمانی که یک زن به موضوع جنگ می پردازد فضاپردازی ها لطیف و احساسی تر می شود؛ دوستی در ساخت فیلم دومش باید بیشتر به محتوا و تماشاگر توجه کند.

کارگردان فیلم دریاچه ماهی