معرفی فیلم یک روز طولانی

بیش از دو سال از آغاز به کار گروه سینمایی هنر و تجربه می گذرد. بخش مهم و انکار نشدنی از سینما ایران که بنا به ماهیت اش بر خلاف جریان اصلی سینما با هدف اصلی بازگشت سرمایه آغاز نشده و کماکان پس از گذشت بیش از دو سال به کارش ادامه می دهد. جریانی که متعلق به سینمای مستقل است و حمایت دولتی از آثار ساخته شده صورت نمی گیرد و همین موضوع دلیلی بر پایین بودن هزینه ساخت و در نهایت اثر گذاشتن بر کیفیت فیلم ها خواهد بود. چالشی که فیلمسازانِ این جریان در تلاش هستند تا با موضوعات و تکنیک های نابی که به سراغش می روند آن را جبران کنند. در این روزها پس از افت محسوسی که در آثار هنر و تجربه دیده شد فیلمهای «سینمانیمکت» ساخته محمد رحمانیان، کارگردان با سابقه تئاتر، و «وارونگی» ساخته بهنام بهزادی (همزمان با اکران در گروه اصلی) به جمع فیلمهای اکران شده پیوستند تا نفسی تازه به این گروه بدمند. همزمان با اکران این دو فیلم، «یک روز طولانی» اولین ساخته بابک بهرام بیگی اکران خود را آغاز کرده است.«یک روز طولانی» روایت ساده ای از یک نقاش ساکن آلمان، شاهین با بازی رضا بهبودی، است که پس از سال ها یک روز به زادگاه اش، قزوین، بازگشته تا گشتی در شهر بزند و خاطرات گذشته خود را زنده کند. او که همراه با برادرش وارد شهر شده ناخواسته و به درخواست برادر پای اش به ماجرای ساده و پیش پا افتاده ای باز می شود که او را به دو راهی انتخاب و تصمیم گیری می رساند. تصمیمی که ممکن است برای اغلب مخاطبان بی اهمیت باشد اما شاید این اتفاق ساده نقبی به تصمیم گیری های بی شمار آدم های امروز می زند و بررسی می کند که درست و غلط در هر تصمیم انسان در جهان اطرافش و در مقابله با انسان های دور و برش چگونه است؟شاهین شخصیت درون گرا و ساکتی دارد. این موضوع را از همان لحظات ابتدایی فیلم می توان فهمید. جایی که در حال شنیدن حرف های برادرش به خاطر دیدن لاشه یک سگِ در شرف مرگ می ایستد و نفس نفس زدن سگ را نگاه می کند اما کاری جز به خاک سپردن اش از دست اش برنمی آید. در همین اتفاق ساده ویژگی شخصیتی به خصوصی وجود دارد که شاهین را از همه آدم های دور و برش مستثنی می کند. او نسبت به جهان اطرافش نگران و مسئول است. از بین تمامی ماشین هایی که با سرعت در خیابان برای رسیدن به گذران زندگی خود می گذرند فقط شاهین می ایستد تا به جان از دست رفته یک سگ که نشان وفاداری است ادای احترام کند.در فیلم از گذشته شاهین به جز حرفهای اندکی که خودش به نیلوفر، با بازی شبنم مقدمی، می زند و معدود ویژگی های مختصری که دوست قدیمی اش در غذاخوری از او می گوید، که لات محل بوده است، چندان اطلاعاتی داده نمی شود. اما از همین رفتار شاهین (خاک کردن سگ) می توان حدس زد که او احساس گناهکار بودن دارد. کسی که برای بخشوده شدن خود سعی دارد تا خوبی کند اما در تشخیص خوبی دچار تردید می شود.اغلب انسان ها در گذشته خود اتفاقاتی را پشت سر گذاشته اند که آن ها را دچار عذاب وجدان کرده است. نحوه مواجه انسان ها با این حوادث به ویژگی های شخصیتی شان بازمی گردد. در این میان شاهین به دنبال انتخاب راهی شرافت مندانه است. اما یکی از مشکلاتی که در طرح فیلمنامه «یک روز طولانی» دیده می شود به مسئله اولویت در انتخاب های شخصیت بازمی گردد. آیا پرداخت قرض پدر سارا، دختر ۹ ساله ای که شاهین به او دروغ می گوید، آنقدری ارزش حیاتی دارد که به تنهایی بار قصه اصلی فیلم را به دوش بکشد؟ اصلاً چرا شاهین با ویژگی هایی که از درستکاری اش سراغ داریم قبول می کند که به بردارش کمک کند؟ موقعیت اصلی که شخصیت مرکزی در یک فیلمنامه با آن مواجه می شود باید در فضای قصه و برای شخصیت ارزشی حیاتی ایجاد کند تا همذات پنداری مخاطب را برانگیزد. حال این ارزش حیاتی لزوماً به مرگ یا زندگی افراد ارتباطی ندارد اما می بایست شخصیت را در فشار تصمیم گیری قرار دهد. در فیلم «یک روز طولانی» اگر شاهین در هر لحظه از داستان همه اتفاقات را نیمه کاره رها کند و برود چندان فرقی به حال خودش و دیگران ندارد. او یک عنصری خارجی است و موقعیت دراماتیک و مرکزی داستان آنقدری قوت ندارد که او را تبدیل به عنصری مهم در داستان تبدیل کند. همین عدم همذات پنداری در لحظاتی از داستان باعث شده که فیلم به سمت شعاری بودن برود.شاهین کسی است که سال ها در غربت بوده و توانسته از راه هنر زندگی اش را بگذراند اما احساس دینی به برادرش دارد که همین باعث می شود در کنارش احساس ضعف کند. تلاش فیلمنامه نویس برای روایت کردن داستان اش در کوتاه ترین زمان ممکن یعنی نزدیک به ۲۴ ساعت و محدود بودن موقعیت های داستانی برای شناخت تمامی شخصیت ها باعث شده تصویری که از سامان، برادر شاهین، به مخاطب داده می شود متظاهرانه و یک طرفه باشد. در واقع فیلمساز نتوانسته قضاوت اش نسبت به سامان را پنهان کند و از او یک شخصیت تیره ساخته است.روابط دو برادر در ادبیات ریشه ای طولانی دارد. هر چه به ادبیات مدرن نزدیک شویم این روابط تیره تر و پیچیده تر می شود. آرتور شنیستلر نویسنده و پزشک آلمانی هم دوره زیگموند فروید در داستان کوتاه «گریز به تاریکی» درباره این رابطه می نویسد: «رابطه برادر با برادر نه تنها بهترین و پاک ترین امتیاز زندگی به شمار می رود بلکه همچنین به طور کلی تنها رابطه ای است که طبیعت به آن استحکامی درخور بخشیده است. حتی پایدارتر از رابطه ی فرزند با والدین که دیر یا زود و مطمئناً از نظر خود فرزندان نیز روزی محکوم به فنا بوده است.» سرنوشتی که برای برادرها در انتهای فیلم اتفاق می افتد به نوعی هدف ناخودآگاه شخصیت شاهین را برملا می کند. مهمترین ضعفی که از شاهین در طول فیلم گفته می شود رابطه پیچیده در برابر برادرش است. نگاه انسان دوستانه شاهین را اگر کنار بگذاریم، شاید دلیلی که باعث می شود تا او بخواهد به پدر سارا کمک کند به مقابله با برادرش باز گردد. لحظه ای که هر دو کنار هم سیگار می کشند لحظه ای است که دو نیروی مخالف داستان که پنهانی با هم در افتاده اند در کنار یکدیگر آرام می گیرند. نبردی که رگه های ابتدایی آن از آغاز داستان شروع شده و با تصمیم نهایی شاهین که بر مخاطب پوشیده می ماند به پایان می رسد. هر چند می توان از نوع رابطه شاهین با سامان و نیلوفر حدس هایی درباره انتخاب شاهین زد.در فیلم «دور (اوزاک)» ساخته نوری بیلگه جیلان فیلمساز شناخته شده ترکیه شخصیتی وجود دارد که مسیر برعکس شاهین را طی می کند. او روستای خود را ترک می کند و با آرزوهای بسیار به شهر می آید و دوست دارد که به عنوان ملوان روی کشتی ها کار کند. او از دور شنیده که حقوق ملوان ها خوب است. اما در اولین مواجه اش با ساحل به یک کشتی بسیار بزرگ برمی خورد که به گل نشسته و عده ای تلاش می کنند تا به وسیله ماشین هایی صاف اش کنند. تمام آرزوهای مرد در اولین مواجه اش با هدفی که در سر داشته کاملاً نقش بر آب می شود. به طور مشابه شخصیت شاهین در فیلم «یک روز طولانی» با صحنه ای مواجه می شود که شکل کارگردانی و محل دوربین بر اساس آن انتخاب شده تا صحنه را هولناک نشان دهند. شاهین در گذرش به محله قدیمی اش به خانه قدیمی شان می رود و آن خانه کاملاً ویران شده و در حال از نو ساخته شدن است. این اتفاق تماماً مواجه شاهین با گذشته اش را تحت تأثیر قرار می دهد. زمان توانسته در محیط دگرگونی به وجود بیاورد همانطور که این دگرگونی در انسان ها نیز به چشم می آید. اما ای کاش نمود این ایده که گوشه ی کمی از فیلم را در برگرفته است، در تمام مدت فیلم نقش ایفا می کرد و سهم بیشتری نسبت به داستان قولِ شاهین به سارا پر می کرد. به اتفاق ابتدای فیلم بازگردیم. نفس نفس زدن سگی در بیابان و ناچاری شاهین از حقیقتی که با آن روبروست. سرنوشت و جبر عنصر مهمی است که گاهی حتی توانش از قدرت تصمیم گیری ما هم فراتر می رود. انسان معاصر به دلیل پیچیدگی های همنوعانش در شرایطی قرار گرفته که به سختی می تواند فرق خوب و بد را تشخیص دهد و اگر تشخیص دهد شاید فرصت کمی برای عمل کردن به تصمیم اش داشته باشد. «یک روز طولانی» یک فیلم ساده و بی ادعا درباره یک موضوع اخلاقی بسیار مهم است و فیلمساز تمام تلاش اش را کرده تا با حذف تمام زائدات، فقط و فقط به همین موضوع بپردازد و شاید همین اتفاق کمی به شاکله اصلی فیلم ضربه زده است اما کماکان موضوع قابل تأمل و حیاتی در فیلم عنوان می شود که شاید مدت هاست از ذهن همه ما رخت بر بسته است.