معرفی فیلم مارمولک

مارمولک فیلمی کمدی-درام به کارگردانی کمال تبریزی، تهیه‌کنندگی منوچهر محمدی، نویسندگی پیمان قاسم‌خانی و با بازی پرویز پرستویی است. این فیلم محصول سال ۱۳۸۲ ایران است.

خلاصه داستان فیلم مارمولک

رضا مثقالی معروف به رضا مارمولک دزد سابقه داری است که بارها دستگیر و زندانی شده، اما در آخرین دستگیری، اتهام او سرقت مسلحانه است. رضا را به زندانی تحویل می دهند که رئیس آن آقای مجاور (احتمالاً برگرفته از نام و شخصیت ژاور در داستان بینوایان)، مردی بسیار سختگیر و انعطاف ناپذیر است. شخصیت وی را می توان با «آقای نورمن» که در فیلم رستگاری در شاوشنک رئیس زندان بود نیز مقایسه کرد. او عقیده دارد باید آنقدر نسبت به مجرمان - با روش هایی خاص - سخت گیری کند که حتی فکر اعمال خلاف به مغزشان نرسد؛ و معتقد است زندانیان را به زور هم که شده باید وادار به درستکاری کرد تا به بهشت بروند. رضا در حادثه ای مجروح می شود و به بیمارستان خارج از زندان منتقل می شود. در آنجا لباس یک روحانی بیمار را می رباید و در لباس روحانیت موفق به فرار از بیمارستان می شود. او با مصونیتی که در لباس تازه پیدا کرده به یک شهرک مرزی می رود تا از این طریق و با گذرنامه جعلی از کشور خارج شود؛ اما با روحانی ای که قرار بوده به عنوان امام جماعت به آن روستا اعزام شود اشتباه گرفته می شود و امامت جماعت مسجد روستا را برعهده اش می گذارند. او با شیوه های خودش مردم را موعظه و راهنمایی می کند و چندین بار اعمال خلافکارانه اش به سوءتعبیر نیکوکاری قلمداد می شود. به هر حال در روستا مریدهای زیادی پیدا می کند و خود او نیز کم کم تحت تأثیر لباس و موقعیت جدید قرار گرفته و شخصیتش عوض می شود و در روستا نامش بر سر زبان ها می افتد و به اعمال مثبتی روی می آورد تا اینکه آقای مجاور رئیس زندان که همه جا به دنبال او می گردد، به سراغش می آید؛ اما او هم دیگر مایل نیست رضا را با دستبند دستگیر کند.

نکاتی درباره فیلم مارمولک

در دورانی که اصلاح طلبی گفتمان رایج فضای رسانه ای را شکل میدهد، کمال تبریزی با ساخت فیلم "مارمولک" (1382) به گونه ای نقادانه به تابوهای جامعه می نگرد.(مطالعه این نقد پیش از تماشای فیلم توصیه نمیشود.)رضا مثقالی(پرویز پرستویی) سارقی مسلح و سابقه دار است که به دلیل استعدادش در بالا رفتن از دیوار و خالکوبی بازویش به "رضا مارمولک" مشهور است. سکانس آغازین فیلم دستگیری اش حین سرقت را نشان میدهد و در ادامه به حبس ابد محکوم میشود. تلاش او برای فرار از زندان با پوشیدن لباس یک روحانی هسته اصلی داستان را شکل میدهد و خرده داستانهای پیرامون آن با شوخ طبعی به نقد افکار سنتی جامعه میپردازد.عمادالدین مجاور (بهرام ابراهیمی) رئیس زندان ماموری وظیفه شناس است که از نگاه جامعه همواره خوب و درستکار بوده است. در گفتگویش با رضا مارمولک اظهار میکند که زندان یک "کلینیک امراض روحی" است و زندانی بیماری است که به درمان نیاز دارد اما با اصرار بر اینکه "انسانها را با زور به بهشت میفرستد" نشان میدهد که درک لازم برای اصلاح و بازپروری مجرمین را ندارد.رضا مارمولک در زندان به پوچی رسیده و اقدام به خودکشی میکند اما این تلاش نافرجام به بستری شدنش در بیمارستان منجر میشود. در بیمارستان با یک روحانی به نام رضا احمدی (شاهرخ فروتنیان) آشنا میشود که کتاب شازده کوچولو میخواند و از طریق گچبری امرار معاش میکند. رضا مارمولک تحت تاثیر کلام نافذ و عامه پسند او قرار میگیرد و ایندو با هم دوست میشوند اما در ادامه با پوشیدن لباسهای حاج آقا احمدی موفق به فرار از بیمارستان میشود!رضا مارمولک در لباس یک روحانی برای فرار از کشور به شهری مرزی سفر میکند و ناخواسته امام جماعت مسجد آن شهر میشود. در حالیکه معلوماتی در زمینه مذهب ندارد با سخنرانی و ایراد خطبه گفتمان نافذ حاج آقا احمدی را به جامعه منتقل میکند و منبر و مسجدی که پیش از این با ریزش مخاطب مواجه بوده تحت تاثیر این کلام احیا میشود و با اقشار مختلف مردم ارتباط برقرار میکند.رضا مارمولک که حالا امام جماعت مسجد امیر است به شخصیتی متنفذ و قابل احترام تبدیل میشود و در این در حالی است که مخفیانه زمینه فرار خود از مرز را فراهم میکند: در حالیکه برای جعل مدارک شناسایی به هر دری میزند هر بار به مشکلی بر میخورد تا بفهمد که به سادگی نمی تواند از هویت واقعی اش فرار کند! به موازات آن آوازه اش در شهر تا جایی رفته که حتی نسبت شفابخشی به او میدهند! ازینرو با مقبولیتی که در میان اقشار مختلف مردم پیدا کرده تلاش میکند تا به حل مسایل و مشکلات پیرامون خود بپردازد: جواد دل انگیز که از اراذل و اوباش محل است پس از آنکه کتک مفصلی از حاج آقا میخورد سر به راه میشود و نه تنها از آزار و اذیت همسرش فائزه دست بر میدارد به مسجد هم میرود! آقای فضلی که در جامعه سنتی به دلیل "پدر بودن" بایستی مورد حرف شنوی قرار گیرد با خشکه مقدسی و افکار کهنه اش از نسل جدید فاصله گرفته و از درک فرزندش غلامعلی عاجز است. مجتبی دیگر جوان فیلم هم به دلیل تاثیر گفتمان های متحجر در سطح دین مانده و به عمق نمیرود! حاج آقا برای حل این مسایل سبک و سیاق خاص خود را دارد!!کارگردان با بازتاب کارزار انتخاباتی مهندس شجاعی عوامفریبی عرصه سیاست را به مخاطب نشان میدهد. مهندس شجاعی(مهران رجبی) که کاندید نمایندگی مجلس است با پرداخت بدهی زندانیان طیفی از جامعه را نشان میدهد که همواره به دلیل خدمت به مردم و انجام امور خیریه مورد احترام بوده است اما ریا و تزویر در رفتارش موج میزند و انجام کار خیر را نردبانی برای رسیدن به قدرت کرده است.در انتهای فیلم تعقیب و گریز به پایان میرسد و در اثر سماجت جناب مجاور در انجام وظیفه رضا مارمولک شناسایی و دستگیر میشود. به این ترتیب مخاطب با مشاهده دگردیسی درونی او به این کلام حاج آقا احمدی میرسد که "به عدد انسانهای دنیا راه رسیدن به خدا وجود دارد!"در جریان فیلم عبا و عمامه به موتیف پرمعنایی مبدل میشود که به درک بهتر تم داستان کمک میکند. رضا مارمولک با کمک این لباس در چند مقطع از دست پلیس میگریزد اما به تدریج پایبندی ظاهری اش به دین و اخلاقیات و اندرز سایرین به تحول درونش می انجامد‍، به گونه ای که شخصیتش نیز شبیه حاج آقا احمدی میشود! در پایان رضا مارمولک این لباس را به کودکی میدهد که در جریان فیلم زیر نظرش داشت و بازتابی از وجدان و کودک درونش بود!انتخاب لوکیشن های مناسب و میزانسن منطبق با مضمون داستان از نقاط قوت فیلم است. فیلمنامه در بکارگیری مضامین طنز راه درستی را می پیماید و از هرگونه لودگی و ابتذال فاصله میگیرد. "مارمولک" طنزی انتقادی دارد و با پختگی و مهارت مخاطب را بارها به خنده می اندازد. فیلم دارای یک پلان اضافی یا کسالت بار نیست و سکانسها با دکوپاژ مناسب مضمون داستان را به مخاطب منتقل میکنند."مارمولک" در مجموع فیلمی موفق است که سعه صدر جامعه را به چالش میگیرد

کارگردان فیلم مارمولک

کمال مصفای تبریزی کارگردان ایرانی است.تبریزی فارغ التحصیل رشتهٔ سینما و تلویزیون از دانشگاه هنر است. او تا به حال در رشته های تدوین، تهیه و تولید، صحنه و لباس، فیلم برداری، فیلمنامه و کارگردانی فعالیت کرده است. او کارگردانی فیلم های سینمایی همچون طبقه حساس، یک تکه نان، مارمولک، فرش باد، لیلی با من است و چندین اثر موفق دیگر را در کارنامه هنری خود دارد.

کمال تبریزی

بازیگران فیلم مارمولک

پرویز پرستویی، بهرام ابراهیمی، شاهرخ فروتنیان، فریده سپاه منصور، سهیلا رضوی، مائده طهماسبی، رعنا آزادی ور، مهران رجبی، رضا سعیدی، سیروس همتی، حسین سلیمانی، مهرداد ضیایی، حسین کسری، محمود قبه زرین، بهنام وطن، سپهر رضانور، سپهر آزادی، حسین عابدینی، شیرین زنگنه، نقی سیف جمالی، محمد حمزه زاده، داوود طائی نژاد، حسین توکلی، ابوالفضل شاه کرم، مزدک رستمی، ابراهیم عمادی، مهدی توکلی، امیرحسین حداد، علی عابدینی، پیمان مقدمی

ساير عوامل فیلم مارمولک

مدير فيلمبرداري: حميد خضوعي ابيانه، صدا بردار: محمود سماك باشي، طراح صحنه: فرهاد ويلكجي، طراح گريم: مجيد اسكندري، تدوين:حسين زندباف، موسيقي متن: محمد رضا علي قلي، صداگذاري: محسن روشن، مدير توليد: جواد نوروزبيگي، عكاس: مجيد خمسه و انتخاب بازيگر و بازيگردان: حبيب رضايي.