معرفی کتاب تبصره 22 اثر جوزف هلر

  پنجشنبه، 30 تیر 1401   زمان مطالعه 8 دقیقه
معرفی کتاب تبصره 22 اثر جوزف هلر
در قلب داستان تبصره ی 22، شخصیتی بی همتا به نام یوساریان قرار دارد. او که در نیروی ارتش، توپچی است و همیشه از زیر کارها در می رود، قهرمانی زیرک است که برای نجات جانش از خطرات بی پایان جنگ، به هوشمندانه ترین شکل ممکن از خلاقیت خود استفاده می کند. مشکل او، سرهنگی است که مدام، تعداد مأموریت های موردنیاز برای تکمیل دوره ی خدمت سربازان را افزایش می دهد.

درباره جوزف هلر

جوزف هلر(به انگلیسی: Joseph Heller) (زاده ۱ می ۱۹۲۳ - درگذشته ۱۲ دسامبر ۱۹۹۹) طنز پرداز و رمان نویس آمریکایی است که همچنین دارای داستان های کوتاه بسیار زیادی می باشد . مهمترین و تأثیرگذارترین رمان او کتاب کچ ۲۲ است که دربارهٔ سربازان آمریکایی در جریان جنگ جهانی دوم می باشد. نام این کتاب در ادبیات انگلیسی راه یافته است و قرین معنای بیهوده و بی سرانجام شده است. هلر به عنوان یکی از بهترین طنز پردازان بعد از جنگ جهانی دوم شناخته می شود.

پوستر جوزف هلر

درباره کتاب تبصره ۲۲

رمان ضد جنگ تبصره ۲۲ شاهکار رمان نویس و نمایش نامه نویس آمریکایی، جوزف هلر است که در ژانر کمدی سیاه از خشونت جنگ و بیزاری از آن می گوید. این کتاب با ترجمهٔ احسان نوروزی در نشر چشمه چاپ شده است. این رمان که اولین بار در اکتبر ۱۹۶۰ منتشر شد، تفکرات جوزف هلر درباره جنگ را به خوبی بازتاب می دهد. تفکراتی که با عقاید نسل دهه ۶۰ که می خواستند در برابر قدرت، قد علم کنند، همراه و حرف دل آنها شد. «تبصره ۲۲» امروزه در زبان انگلیسی به موقعیت هایی گفته می شود که از آن ها راه گریزی نیست و باخت در آنها قطعی است. هلر در جبهه های جنگ جهانی دوم حضور داشت، ماموریت هایی انجام داد و مرگ را با گوشت و پوست خود احساس کرد. او فهمید که مرگ ابدا مفهومی انتزاعی نیست و اگر در مقابل دشمن قرار بگیری در کشتنت لحظه ای تردید نخواهند کرد. «تبصره ۲۲» نام قانونی در کتاب هلر است که می گوید: اگر کسی با میل خود در ماموریت های مرگبار جنگی شرکت کند، دیوانه است، پس می تواند تقاضای معاف شدن بدهد، اما همین درخواست معافیت نشان می دهد که او سالم و عاقل است پس شرایط لازم برای معاف شدن را ندارد. یوساریان، افسر نیروی هوایی و از شخصیت های کلیدی اثر که زیرک است و همیشه به دنبال راه فراری از جنگ و ماموریت می گردد، در این داستان، در چنگال تبصره ۲۲ گرفتار می شود. افسر مافوق او کسی است که مدام تعداد ماموریت های سربازانش را افزایش می دهد تا آنها را بیشتر در خدمت ارتش نگه دارد، شخصیت های دیگری هم در این داستان وجود دارند که هرکدام به نوعی با هیولای جنگ درگیر ند و داستان را روایت می کنند. میلو میندر بندر که کلاهبردار است نیازهای دو طرف جنگ را تامین می کند، سروان شایسکف که آرزوی ترتیب دادن یک رژه بی نقص را دارد، و وینترگرین، سرباز سابق و مسئول دفتر پست که گرداننده واقعی جنگ است. یوساریان در پروسه معیوب جنگی که آن را بیهوده، پوچ و بیگانه می داند گرفتار شده است، او نمی تواند مطیع نباشد و ارتش را هم نمی تواند ترک کند. او هرچه بیشتر تلاش می کند، بیشتر در دام تبصره ۲۲ گرفتار می شود. این داستان واکنش های متفاوتی از تحقیر تا تحسین را میان منتقدان برانگیخت، حتی به هلر تهمت سرقت ادبی از رمانی دیگر زده شد، اما این رمان بدیع توانست پس از مدتی به لیست صد رمان برتر جهان و پرفروش ترین ها راه پیدا کند و بیش از همه صدای نسل جوانی شود که دیگر ارزشی برای ساختار قدرت قائل نبودند و می خواستند خودشان برای خودشان فکر کنند. «تبصره ۲۲» را باید خواند و پس از خواندش نگاهی دوباره به جایگاه سیاستمداران و قدرتمندان امروز انداخت، چون انگار همین دیروز نوشته شده و روی سخنش دقیقا با انسان قدرت طلب دنیای مدرن است. هلر با توسل به پارادوکس تبصره معروفش در رمان خود، پوچی جنگ و سلطه طلبی را به تصویر کشیده و لبخندی تلخ به نادانی بشر زده است. این کتاب به علاقه مندان به داستان های ضدجنگ و کمدی سیاه پیشنهاد می شود.

جملاتی از متن کتاب

  • عشق در نگاه اول بود. اولین باری که یورسایان کشیش ارتش را دید، دیوانه وار عاشقش شد. یوساریان در بیمارستان بود، با مرض کبدی که هنوز یرقان نشده بود. دکترها از این که یرقان درست و حسابی نبود گیج شده بودند. اگر یرقان می شد می توانستند درمانش کنند. اگر یرقان نمی شد و رفع می شد می توانستند یورسایان را مرخص کنند. اما این در آستانه یرقان بودن، مدام گیج شان می کرد. هر روز صبح سر و کله شان پیدا می شد، سه مرد جدی و چابک با دهان های کارآمد و چشم های ناکارآمد، همراه پرستار داکت، چابک و جدی، یکی از پرستاران بخش که از یوساریان خوشش نمی آمد. جدول پایین تختش را می خواندند و بی صبرانه در مورد دردش می پرسیدند. وقتی بهشان می گفت که دقیقا مثل قبل است به نظر دمغ می شدند.
  • سرتاسر دنیا، پسران تمام طرف های درگیر بر سر چیزی جان می دادند که به آن ها گفته شده بود، وطن شان است و به نظر نمی رسید برای کسی هم مهم باشد، دست کم برای خود این پسرانی که جان جوان شان را از کف می دادند.

بخشی از کتاب تبصره ۲۲

آن روزی که تگزاسی را آوردند در بخش، یوساریان مشغول به هم ریختن آهنگ موجود در نامه ها بود. یکی دیگر از آن روزهای آرام، گرم و بی دغدغه بود. گرما مثل لحافی روی سقف افتاده بود و هر صدایی را خفه می کرد. دانبر دوباره بی حرکت به پشت دراز کشیده بود و چشمانش مثل چشمان عروسک خیره شده بودند به سقف. سخت تلاش می کرد طول عمرش را زیاد کند. به خاطر همین می کوشید ملالش را پروبال دهد. دانبر چنان سخت می کوشید طول عمرش را زیاد کند که یوساریان فکر کرد شاید مُرده. تگزاسی را روی تختی در وسط بخش گذاشتند، و چیزی نگذشت که عقایدش را پیشکش کرد. دانبر مثل گلوله جست زد و نشست. هیجان زده فریاد کشید «خودشه، یه چیزی کم بود ــ تمام مدت می دونستم که یه چیزی کمه ــ و حالا می دونم چیه.» مشتش را کوبید کف دستش. اعلام کرد «وطن پرستی.» یوساریان در جواب داد زد «راست می گی، راست می گی، راست می گی، راست می گی. هات داگ، بروکلین داجرز، پای سیب مامان جون. اینا چیزاییه که همه دارن براش می جنگن. ولی کی واسه مردم شریف می ره جنگ؟ کی واسه حق رأی بیشتر برای آدم های شریف می جنگه؟ دیگه خبری از میهن پرستی نیست، قضیه همینه. حتا خبری از مهین پرستی هم نیست دیگه.» افسر نیمه وظیفهٔ سمت چپ یوساریان محل شان نگذاشت. با حالتی خسته پرسید «کی عین خیالشه؟» و به پهلو غلت زد تا بخوابد. تگزاسی آدم خوش ذات بخشندهٔ دوست داشتنی ای از کار درآمد. هنوز سه روزنشده دیگر هیچ کس تحملش را نداشت. امواج مزاحمی می فرستاد که لرزه هایی ظریف به جان آدم می انداخت، و همه ازش گریزان بودند ــ همه جز سربازی سفیدپوش که چارهٔ دیگری نداشت. سرباز سفیدپوش سرتاپا باندپیچی و گچ گرفته شده بود. دو پای ازکارافتاده داشت و دو دست ازکارافتاده. او را یواشکی نصفه شب به این بخش آورده بودند، و هیچ کس از حضور او میان شان خبر نداشت تا این که صبحش بیدار شدند و دو پای عجیب دیدند از ماتحتْ بالاکشیده شده، دو دست عجیب قایم نگه داشته شده، در مجموع چهار دست وپا که به طرز غریبی در هوا معلق نگه داشته شده بود، به وسیلهٔ وزنه هایی سربی که به شکل حزن انگیزی بالای سر سرباز سفیدپوش آویزان بودند و به هیچ وجه تکان نمی خوردند. در میان باندپیچی دو آرنجش زیپی مثل لب دوخته شده بود که از میانش با ظرفی شفاف به او مایعی شفاف می خوراندند. لولهٔ بی صدایی از جنس روی از گچِ کشالهٔ رانش بیرون زده و وصل شده بود به شلنگ باریک لاستیکی ای که ضایعات کلیه هایش را حمل می کرد و به طرز کارآمدی می چکاند توی ظرف شفاف تشتک داری که روی زمین قرار داشت. وقتی ظرف کف زمین پُر بود، یا ظرف غذادهندهٔ روی بازوهایش خالی بود، بلافاصله جای این ظرف ها را عوض می کردند تا آن املاح بتوانند دوباره به داخل بدن برگردند. راستش کل آن چیزی که از این سرباز سفیدپوش می دیدند حفرهٔ سیاه ساییده شده ای جای دهانش بود.

خلاصه داستان تبصره 22

یوساریان، افسر نیروی هوایی و از شخصیت های کلیدی اثر که زیرک است و همیشه به دنبال راه فراری از جنگ و ماموریت می گردد، در این داستان، در چنگال تبصره ۲۲ گرفتار می شود. افسر مافوق او کسی است که مدام تعداد ماموریت های سربازانش را افزایش می دهد تا آنها را بیشتر در خدمت ارتش نگه دارد، شخصیت های دیگری هم در این داستان وجود دارند که هرکدام به نوعی با هیولای جنگ درگیر ند و داستان را روایت می کنند. میلو میندر بندر که کلاهبردار است نیازهای دو طرف جنگ را تامین می کند، سروان شایسکف که آرزوی ترتیب دادن یک رژه بی نقص را دارد، و وینترگرین، سرباز سابق و مسئول دفتر پست که گرداننده واقعی جنگ است. یوساریان در پروسه معیوب جنگی که آن را بیهوده، پوچ و بیگانه می داند گرفتار شده است، او نمی تواند مطیع نباشد و ارتش را هم نمی تواند ترک کند. او هرچه بیشتر تلاش می کند، بیشتر در دام تبصره ۲۲ گرفتار می شود.

شناسنامه کتاب تبصره 22

  • نویسنده: جوزف هلر
  • مترجم: احسان نوروزی
  • زبان: فارسی
  • ناشر چاپی: نشر سرچشمه
  • تعداد صفحات: 520
  • موضوع کتاب:کتاب های داستان و رمان خارجی
  • نسخه الکتریکی:دارد
  • نسخه صوتی : دارد

امیدوارم از محتوای معرفی کتاب نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که کتاب دوست هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش فرهنگ و هنر ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.


  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
تصویری از چهره درس خوان رهبر معظم انقلاب در کلاس ششم ابتدایی+عکس/ 12 سالگی رهبری در مدرسه (442 نظر) نگاهی به انواع لباس مدرسه دانش آموزان کشور های مختلف/ آمریکا، ژاپن، چین و... (256 نظر) الهام چرخنده امروز صبح به دیدار رهبر معظم انقلاب رفت+عکس/ چهره آرام خانم بازیگر در بیت رهبری (233 نظر) پری غفاری معشوقه شاه پهلوی: شاه آرام آرام مشروب می‌خورد و گاهی گیلاس مرا هم پر می‌کرد/ ازدواجی در کار نبود من دستمزدم را می گرفتم! (189 نظر) سحر زکریا: 6 سال همسر مهران مدیری بودم / او جوانی ام را گرفت !+فیلم (168 نظر) رهبر معظم انقلاب: ترویج موسیقی بر خلاف مذاق اسلام است/ اردوی مختلط دختر و پسر یعنی چه؟! دانشجو بره خارج از کشور که چه کنه؟+فیلم (149 نظر) مروری بر بازیگران مرد ایرانی که از گوشواره استفاده می‌کنند؛ امیر جعفری، ارسلان قاسمی، امین حیایی و...+عکس (139 نظر) نعیمه نظام دوست: عاشق احمدرضا عابدزاده بودم ، اون بلیزر داشت منم با یه رنو افتادم دنبالش اصلا به من محل نذاشت قلبم خیلی شکست و اومدم خونه عکسهاشو پاره کردم+ویدیو (93 نظر) روز اول مهر یادی کنیم از اخراج سجاد رضایی فرزند اکبر کلاس دوم ب با گرمکن ورزشی دهه شصتی +فیلم/ من برای لهجه اصفهانیش مُردم شما ادامه بدید (93 نظر) خانه پدری ساده رهبر معظم انقلاب به روایت تصویر +عکس/ از سقف چوبی و بوفه دکوری ساده تا چراغ نفتی و کابینت های فلزی (88 نظر) اکبر عبدی: 25 سال مصرف کننده تریاک بودم، اینجانب اکبر عبدی 4 سال و نیم یک معتاد+فیلم (82 نظر) دیدار احساسی علی پروین اسطوره فوتبال با رهبر انقلاب در بیمارستان +عکس / ارادت خاص علی آقا به رهبر معظم انقلاب (80 نظر) رضا عطاران : من و خانومم تو سینما بودیم همه اومدن برای عکس و امضا که اعلام شد رضا گلزار وارد شده دور و برمون حتی یه نفر هم نموند همه رفتن پیش رضا (80 نظر) علیرضا بیرانوند: پرتاب‌های بلندم به خاطر چوپانی کردنم هست؛ به عنوان یک چوپان در کنار خانواده ام همیشه مجبور بودم که با پرتاب سنگ مواظب گوسفندانم باشم (75 نظر) خلاقیت هوشمندانه یک مدرسه ایرانی برای استفاده از پله های سالن/ دست مریزاد به این همه نبوغ و ابتکار+عکس👌 (71 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
شوهر؛ مظنون اصلی زن جوان : دخترم هراسان به من زنگ زد و گفت مادرش کشته شده است...
(عکس) تولد همسر جوان و باکلاس احمدرضا عابدزاده، عقاب آسیا، در کنار دختر و دامادشان/ چه رستوران شیکی!👌
استایل کژوال و خوشرنگ سردار آزمون در جشن تولد 1 سالگی دخترش، نوا/ وااای چه بادکنک آرایی شیک و درجه یکی👌
(عکس) سند رد صلاحیت استاد شهید مرتضی مطهری برای تدریس در دانشگاه تهران توسط ساواک
عکس معروف رضا شاه با لباس نظامی،کلا مستبد بودنش همه جا مشخصه/نگاهی به خانه ای که محمدرضا شاه در آن به دنیا آمده + ویدئو+ عکس
حقایق گفته نشده از زینب پاشا شیرزن تبریزی دوران قاجار +عکس/ درس بزرگ او برای محتکران غلات
(تصاویر) جذاب‌ترین بازیگران ایرانی و خارجی در نوجوانی چه شکلی بودن؟/ از هدیه تهرانی و پارسا پیروزفر ایرانی تا آنجلینا جولی و جانی دپ هالیوودی
(تصاویر) 7 ایده‌ی ایرانی‌پسند و اشتهاآور برای تزیین میز غذا با قورمه سبزی/ چه سفره‌غذای شیکی بشه با این تزئینها👌
اولین تیزر طوفانی فصل 3 جوکر 2 با اجرای احسان علیخانی و آقایان/ ببین کیا هستن از هیتلر و حمید لولایی تا امین زندگانی و شاهرخ استخری😂
(ویدئو) انواع پرسش و پاسخ شفاهی در مدرسه/ فقط جاااان گفتن رضا نیکخواه/ مدیری دیگه ادامه نداد😂😂😂
(ویدئو) لحظات جالب ریختن شاخ های گوزن ها را ببینید
پذیرش بدون آزمون دانشجو در 6 رشتۀ دانشگاه شهید بهشتی ویژۀ استعدادهای درخشان
عوامل مؤثر بر افت تحصیلی دانشجویان از دید رئیس دانشگاه امیرکبیر
یادی کنیم از چیدمان ایرانی‌پسند و شیک میز غذای مرحوم زهره حمیدی بعد از بهبود حالش و در آخرین دورهمی با دوستانش
ویدیو/ از «گاندی» تا «پطروس کبیر» اطلاعات مدرسۀ مهران غفوریان/ فقط خنده‌های جواد رضویان به جریان دهقان فداکار
منتخب روز   
برای اولین بار نماینده اسرائیل هنگام سخنرانی مسعود پزشکیان به سخنان رئیس‌جمهور ایران گوش داد و سالن را ترک نکرد+ویدیو از نخ بستن به انگشتر برای اندازه شدن تا دکمه‌های متفاوت قبا و نخ نما شدن عبا؛ در مروری بر ساده‌زیستی رهبر معظم انقلاب+عکس خبرنگار شبکه صهیونیستی ایران اینترنشنال در منهتن آمریکا: من دیدم که همسر مسعود پزشکیان از ساختمانی در اینجا خارج شد+ویدیو/ ای کاش به عنوان خبرنگار یک مقدار اطلاعات داشتی! ذوق‌زدگی و خوشحالی خبرنگار ترکیه از "ساغول" گفتن مسعود پزشکیان در نیویورک؛ خبرنگار ترکیه: این رئیس‌جمهور تُرک آذربایجانی است+ویدیو رهبر معظم انقلاب: بعضی‌ها فکر می‌کنند نشاط یعنی رقاصی؛ فلان برنامه موسیقی رو توی تلویزیون پخش کنیم مردم نشاط پیدا کنند، نشاط این نیست+ویدیو تصاویری جالب از مسعود پزشکیان پشت نیمکت کلاس درس در روز اول مهر/ ردیف دوم و چهارم نشینی رئیس جمهور توئیت جدید پزشکیان به زبان کُردی و عربی +عکس وزیر اسبق کشور: رهبر معظم انقلاب یک دوره تندخوانی شرکت کردند و یک کتاب 300 صفحه‌ای را در یک شب می‌خوانند+ویدیو نیکی کریمی از مهمترین اتقاق زندگی اش پرده برداشت ؛ خانم بازیگر : پدرم مرا به این سمت سوق داد تاج گل اعیانی با گل‌های سفید و سیاه محمدباقر قالیباف در مراسم ختم پدر خداداد عزیزی+عکس استاندار بصره راننده شخصی مسعود پزشکیان در سفر به این شهر شد+عکس/ چهره خندان رئیس جمهور سوار بر BMW