بدون شک عجیب ترین روستای ایران روستای زرگر است. روستایی در ۱۰۰ کیلومتری غرب تهران، در شهرستان آبیک استان قزوین. روستایی عجیب که قصه خیلی جالبی دارد و آن اینکه، اهالی این روستا، به زبان لاتین می نویسند و به رومانو (زرگری) صحبت می کنند …
زبان زرگری یا زبان رومانی نام یکی از شاخه های زبان هندواروپایی در ایران است که در روستای زرگر واقع در شهرستان آبیک استان قزوین و روستای قشلاق زرگرها واقع در شهریار استان تهران بدان تکلم می شود.
زرگری ها از از کجا وارد ایران شدند ؟
روایات متفاوت و زیادی درباره زادگاه زرگری ها و ساکن شدنشان در ایران وجود دارد. عده ای می گویند آن ها عشایری بودند که سال های بسیار دور به ایران مهاجرت کردند و در بخش های مختلفی از جمله روستای زرگر امروزی ساکن شده اند. همچنین این عشایر رومانی زبان در روستای وسمق استان مرکزی نیز دیده می شوند که به به دلیل نزدیکی با اقوام دیگر، گویش و زبانشان به فارسی تغییر یافته. طبق این نظریه این عشایر کولی هایی بودند که به طور پراکنده به کشورهای مختلف کوچ کردند و به یکجانشینی روی آورده اند، از این جهت متعلق به کشور بخصوصی نمی شوند. در داستانی دیگر گفته می شود در جنگ های ایران و روم، تعدادی اسیر جنگی بخشوده شده و به آن ها اجازه داده شد تا در خاک ایران اقامت داشته باشند و این چنین این افراد خارجی برای نخستین بار در ایران ساکن شدند. در یک فرضیه هم گفته می شود اسکندر مقدونی پس از جنگ با ایران و در حین برگشت، فرمان صادر کرد که هر کس از سپاهایان تمایل دارد می تواند در اینجا بماند. عده ای نیز حوالی قزوین روستایی ساختند.
موقعیت روستای زرگر
در ۱۰۰ کیلومتری غرب تهران، در مسیر تهران به آبیک قزوین روستایی به نام زرگر وجود دارد. اگر صفت عجیب ترین را به آن ندهیم اما قطعا یکی از عجیب ترین روستاهای ایران است. مردم این روستا همان قدر که به نظر عجیب و غریب می آیند، همان قدر هم شبیه مردم عادی هستند. شکل ظاهری مردمان روستای زرگر هم به ایرانی ها شباهت دارد و هم به اروپایی ها و غالبا مردمانی قدبلند و چهارشانه هستند. دین آن ها اسلام و مذهبشان شیعه است. مردم روستای زرگر به سنت ها پایبند هستند. زنان این روستا اغلب همان کاری را می کنند که زن های دیگر روستاها انجام می دهند، شیر می دوشند، ماست و دوغ و پنیرشان را خودشان درست می کنند، خودشان نان می پزند و…مردها نیز اکثرا به دامداری و کشاورزی مشغول هستند. مردان و زنان جوان هم مانند سایر جوان ها تحصیل کرده اند و بعضا شغل های دیگری برای خودشان دارند. تا اینجای کار همه چیز عادی است و می توان گفت تصویری از یک زندگی سنتی و روستایی. اما چیزی که روستای زرگر را برای ما عجیب و مرموز می کند زبان و خط مردمان آن است.
فرهنگ مردمان روستای زرگر
- حیاط آنها هیچگونه حصار و دیواری ندارد و حصارکشی را نوعی بی احترامی به خود و دیگران می دانند. جالب است بدانید که اروپایی ها نیز دور حیاط خود دیوار نمی کشند.
- جوانان زرگری به علت جلوگیری از بیماری های وراثتی و ژنتیکی، معمولا همسران خود را از داخل آبادی انتخاب نمی کنند.
- یکی دیگر از ویژگی های فرهنگی آنها که شاید برایتان جالب باشد، این است که زرگری ها برخلاف فرهنگ معمول ما اهل تعارف نیستند و افرادی رک و صریح هستند.
- زمانی که ازدواج می کنند، چه زن و چه شوهر هرگز به هم خیانت نمی کنند.
- بعد از ازدواج هرگز از هم جدا نمی شوند.
- زمانی که زنی همسرش فوت کند هرگز ازدواج نمی کند.
- اگر شخصی خلاف کند مجازات او این است که از روستا طرد می شود.
- اگر در روستا قدم بزنید اهالی را با تیپ و لباس امروزی خواهید دید، ولی همچنان در این پوشش نیز به عقاید و زبان خود پایبند هستن.
زبان زرگری
زرگری نام یکی از شاخه های زبان رومانیا آریائی در ایران است که در منطقه ی زرگر واقع در شهرستان آبیک قزوین و شهریار به کار برده می شود. وقتی زرگرها به زبان رومانو با هم حرف می زنند حتی تشخیص کلمات هم ممکن نیست چه برسد به معنی شان. رومانو زبان کاملی است و دارای دستور زبان می باشد.
زبان های رومانی، رومایی، جیپسی، چیپ، زرگری یا چگنی زبانی است که مردم کولی به آن سخن می گویند و در زمره زبان های هندو آریائی قرار دارد.
روایات و افسانه های روستای زرگر
به گفته ی افراد کهنسال، در قدیم الایام پیرمردی در زرگر بود که تمام حساب و کتاب هایشان را به زبان روسی انجام می داد اما پس از مرگ وی کاربرد زبان روسی از میان رفت. برخی نیز می گویند رومانوها قبیله ای هستند که قرن ها پیش از مرزهای شمالی ایران وارد کشور شده اند و به این علت که از عشایر بودند، رفته رفته به قسمت های مختلف ایران پراکنده شدند و نهایتاً در استان قزوین و زرگر مستقر گردیدند. اما به روایتی دیگر، گفته می شود که رومانوها در حقیقت ایرانی الاصل هستند و به خاطر زبانزد بودن شجاعتشان در گذشته جزو سربازان قزلباش شاه عباس صفوی بوده اند.
مردم روستای زرگر خود را اهل رومانی می دانند. اما بعضی دیگر می گویند که اصالت یونانی دارند و بعضی دیگر هم ادعا دارند اهل ایتالیا می باشند به این علت که زبان آن ها رومانو است. آن ها می گویند در جنگی که سالیان قبل بین ایران و روم رخ داد، پادشاه ایران 400 نفر از رومانوها را به اسارت گرفت، اما چون آن ها از اندام های ورزیده و قوی برخوردار بودند مورد عفو پادشاه قرار گرفتند و در نزدیکی قزوین سکونت یافتند.
اگرچه زرگر ها به زبان رومانیایی سخن می گویند، اما خود را ایرانی می دانند. بر اساس افسانه ها مردم روستای رومانو از بقایای کولی های اروپا هستند، لیکن ماهیت این افسانه ها روشن نیست و نمی توان به آن ها استناد کرد.