مجازات کمک نکردن به اشخاصی که نیاز به کمک فوری دارند، در حقوق ایران چه می باشد؟

انسان به دلیل اینکه موجودی اجتماعی است، نیاز به کمک دیگران دارد، بخصوص زمانی که ناتوان می شود و در معرض آسیب قرار می گیرد. پاسخ به این نیاز طبق اخلاق یک وظیفه و در اعتقادات دینی ما مسلمانان توصیه شرعی است. همچنین از نظر حقوقی تحت پوشش یک نظام قانونی قرار دارد.

به عبارتی وقتی یک شهروند متوجه نیاز به کمک همنوع خود می شود و استمداد شخصی را می بیند، اگر به کمک او نرود، بداخلاقی اجتماعی کرده است.

جرم کمک نکردن به افراد در معرض خطر در قانون

قانون مجازات خودداری از کمک به مصدومین و رفع مخاطرات جانی، صرفا یک ماده دارد که در آن مقرر داشته است:

ماده واحده

1. هرکس شخص یا اشخاصی را در معرض خطر جانی مشاهده کند و بتواند با اقدام فوری خود یا کمک طلبیدن از دیگران یا اعلام فوری به مراجع یا مقامات صلاحیتدار از وقوع خطر یا تشدید نتیجه آن جلوگیری کند بدون اینکه با این اقدام خطری متوجه خود خود او یا دیگران شود و با وجود استمداد یا دلالت اوضاع و احوال بر ضرورت کمک از اقدام به این امر خودداری نماید. به حبس جنحه ای تا یک سال و یا جزای نقدی تا پنجاه هزار ریال محکوم خواهد شد. در این مورد اگر مرتکب از کسانی باشد که به اقتضای حرفه خود می توانسته کمک موثری بنماید به حبس جنحه ای از سه ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده هزار ریال تا یکصد هزار ریال محکوم خواهد شد.
2. مسئولان مراکز درمانی اعم از دولتی یا خصوصی که از پذیرفتن شخص آسیب دیده و اقدام به درمان او یا کمکهای اولیه امتناع نمایند به حداکثر مجازات ذکر شده محکوم می شوند. نحوه تامین هزینه درمان این قبیل بیماران و سایر مسائل مربوط به موجب آیین نامه ای است که به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
3. هرگاه کسانی که حسب وظیفه یا قانون مکلفند به اشخاص آسیب دیده یا اشخاصی که در معرض خطر جانی قرار دارند کمک نمایند از اقدام لازم و کمک به آنها خودداری کنند، به حبس جنحه ای از شش ماه تا سه سال محکوم خواهند شد.
4. دولت مکلف است در شهرها و راهها به تناسب احتیاج مراکز درمان فوری (اورژانس ) و وسایل انتقال مصدومین و بیماران که احتیاج به کمک فوری دارند ایجاد و فراهم نماید. مامورین انتظامی نباید متعرض کسانی که خود متهم نبوده و اشخاص آسیب دیده را به مراجع انتظامی یا مراکز درمانی می رسانند بشوند.

قانون فوق مشتمل بر یک ماده پس از تصویب مجلس شورای ملی در جلسه روز سه شنبه 16 اردیبهشت ماه 1354 در جلسه روز دوشنبه پنجم خرداد ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و چهار شمسی به تصویب مجلس سنا رسید.

علی دایی: احمدی نژاد را به رختکن راه ندادم، در نامه‌ای محرمانه از تیم ملی اخراجم کرد!

مشاهده

طبق این قانون اگر شخصی، دیگری را در معرض خطر جانی مشاهده کند به گونه ای که وضعیت او اورژانسی باشد، موظف است به او کمک نماید یا اینکه از دیگران برای کمک رساندن به او طلب کمک کند.

لازم به ذکر است که در خصوص تنظیم آیین نامه مذکور در بند 1 این ماده واحده در همان سال آیین نامه اجرایی آن طی 7 ماده به تصویب هیأت وزیران رسید. در خصوص عدم تعرض به اشخاصی که اقدام به کمک می نمایند علیرغم صراحت بند 1 ماده واحده، قانونگذار به جهت عدم اجرای دقیق آن ناگزیر در سال 1380 قانونی را تحت عنوان قانون ممنوعیت بازداشت کسانی که مصدومین را به مراکز درمان منتقل می نمایند به تصویب رساند. در این ماده واحده آمده است:

«از تاریخ تصویب این قانون، نگهداری و بازداشت کسانی که مصدومین را به مراکز درمان یا نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و غیره منتقل می نمایند توسط مراجع مذکور ممنوع است مگر اینکه خود فرد یا مصدوم یا افراد دیگری او را مقصر قلمداد نمایند و یا دلایل دلالت بر انتساب اتهام به وی نماید.»
همچنین دربند ج ماده 21 قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح این جرم برای مرتکبین نظامی پیش بینی شده است.

مطابق این ماده: هر نظامی که حین انجام وظیفه مرتکب جرائم ذیل گردد، در هر مورد به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می شود:

الف- چنانچه نسبت به مجروح یا بیمار آزار روحی یا صدمه بدنی وارد کند؛

ب- چنانچه اموال مجروح یا بیمار یا مردهای را تصاحب نماید؛

ج- چنانچه نسبت به مجروحان یا اشخاصی که در معرض خطر جانی قرار دارند درحالی که کمک رسانی از وظایف اوست از کمک خودداری کند

تبصره- در موارد فوق الذکر، در صورتی که مورد از مصادیق قصاص یا دیه نیز باشد یا اموالی را تصاحب کرده باشد حسب مورد به قصاص، دیه یا استرداد اموال نیز محکوم می گردد.

مجازات کمک نکردن به دیگران

از دریچه قانون نیز بر اساس قانون مجازات اسلامی، خودداری از کمک به مصدومان و رفع مخاطرات جانی، چنانچه کسی شخص یا اشخاصی را در معرض خطر جانی مشاهده کند و بتواند با اقدام فوری خود یا کمک طلبیدن از دیگران یا اعلام فوری به مراجع یا مقامات دارای صلاحیت از وقوع خطر یا تشدید نتیجه آن جلوگیری کند و با وجود استمداد یا دلالت اوضاع و احوال بر ضرورت کمک از اقدام به این امر خودداری کند، به حبس تا یک سال یا جزای نقدی محکوم خواهد شد.

هر چند شاید یکی از دلایلی که امروزه مردم کمتر به آن توجه دارند و از روی غفلت یا عمداً از یاری و امداد به مصدومان خودداری می کنند، پایین آمدن سطح اخلاق عمومی باشد. بسیاری از مردم دلیل اصلی یاری نرساندن به دیگران را ترس و نگرانی ازمامورین یا ضابطین دادگستری و مشکلاتی می دانند که در اجرا، عمل و نحوه برخورد مأموران قانون پس از رساندن مصدوم توسط آن ها به مراکز درمانی صورت می گیرد؛ به ویژه هنگامی که عاملل اصلی حادثه متواری شده یا اصولا کسی به عنوان عامل وقوع حادثه، در صحنه وجود ندارد.

مصداق بارز این گونه حوادث، تصادفات رانندگی است که معمولاً پس از وقوع آن عده ای از رهگذران و دارندگان وسایل نقلیه گرد شخص مصدوم جمع شده و ضمن ضبط تصاویر از طریق تلفن همراه، هریک منتظر اقدام از سوی دیگری است و با نگاه های پرمعنی به یکدیگر می فهمانند که کمک به این شخص، در آینده آنان را در مقابل قانون پاسخگو خواهد کرد ودست کم، مدتی را باید در کلانتری بگذرانند و محترمانه در بازداشت باشند تا بی گناهی شان ثابت شود.

حسب قانون اشخاصی نیز که بتوانند به اقتضای شغل خود به مصدوم و شخص در معرض خطر کمک کنند ولی از این کار امتناع ورزند، میزان مجازات به حبس از سه ماه تا دو سال یا جزای برای آنها تعیین می شود؛ مثل مربی شنا یا غریق نجاتی که از کمک به شخص در حال غرق شدن در استخر خودداری کند. باید توجه داشت که بر طبق قانون، مأموران انتظامی نمی توانند متعرض کسانی شوند که خودشان متهم نیستند بلکه اشخاص آسیب دیده را به مراجع انتظامی یا مراکز درمانی می رساند و به هر حال همه ما در کمک به همنوع خود مسئول هستیم و نباید از کنار خطراتی که رخ می دهد، بی تفاوت عبور کنیم که این مهم جز با ارتقای سطح فرهنگ و آموزش همگانی میسر نخواهد بود.

منظور از وضعیت اورژانسی چیست؟ چه افرادی در این وضعیت قرار دارند؟

مجازات پخش عکس و فیلم خصوصی در اینترنت چه می باشد؟