مجازات کودک آزاری در قانون مجازات اسلامی

تعریف کودک آزاری

سازمان بهداشت جهانی در تعریف کودک آزاری آورده است: آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان و یا سعادت و رفاه و بهزیستی کودک به دست والدین یا افراد دیگر که نسبت به او مسئول هستند. به عبارت دیگر هرگونه رفتار یا نارسایی از طرف والدین یا هر کسی که سرپرستی کودک را به عهده دارد که منجر به مرگ کودک، صدمات و آسیب های روحی، آزارهای جنسی و یا استثمار کودک شود، کودک آزاری تلقی می شود. اگرچه کودک آزاری می تواند در محیط خانه یا خارج از آن اتفاق افتد اما اکثر مطالعات نشان می دهد حدود۷۰ درصد کودک آزاری ها در محیط خانواده صورت می گیرد.

• مصادیق کودک آزاری

وادار کردن کودکان به انجام کارهای سخت و طاقت فرسا، ، تنبیه و آزار بدنی، سوءاستفاده و آزار جنسی و مواردی از این قبیل.

انواع کودک آزاری

غالبا کودک آزاری در قالب آزار جنسی به ذهن متبادر می شود، درحالی که کودک آزاری انواع مختلفی دارد و امور گسترده ای وجود دارند که می توانند به سلامت جسمی و روانی کودک آسیب وارد کنند. کودک آزاری به چهار دسته تقسیم می شود:

1. کودک آزاری جسمی: کودک آزاری جسمی می تواند طیف گسترده ای از اعمال را، از تنبیه ساده گرفته تا آسیب های جسمی شدیدِ منجر به مرگ، دربرگیرد.
2. کودک آزاری روانی (عاطفی): کودک آزاری روانی، علائم مشهودی روی بدن باقی نمی گذارد اما ممکن است که تأثیراتی حتی آسیب زاتر از کودک آزاری جسمی بر سلامت کودک باقی بگذارد؛ مواردی ازقبیل سرزنش، تحقیر، طرد کردن، ایجاد ترس و نگهداری دور از خانواده، همگی جزو کودک آزاری عاطفی به حساب می آیند.
3. غفلت (مسامحه): بی توجهی و نادیده گرفتن نیازهای اساسی کودک؛ مثل بی توجهی به ظاهر، بی توجهی به نیازهای روانی یا عدم توجه به کودکانی که نیازهای خاص دارند، موجب می شود تا این آزارها در آینده بر شخصیت کودک تأثیرگذار باشند.
4. کودک آزاری جنسی: درنهایت کودک آزاری جنسی که مهم ترین نوع کودک آزاری محسوب می شود، تقریبا می تواند بخش هایی از همه ی آسیب ها را دربر گیرد. دقت داشته باشید که در کودک آزاری جنسی، لزوما نیازی به لمس بدن کودک توسط بزرگسال نیست؛ بلکه کودکان از مسائلی آسیب می بینند که شاید برای بزرگسالان آسیب محسوب نشوند، به طور مثال، دیدن صحنه ای مستهجن می تواند برای کودک آزاردهنده باشد و نوعی آزار جنسی به حساب بیاید، درحالی که برای بزرگسال چنین تأثیری ندارد.

علائم کودک آزاری

• اضطراب
• کودک کمتر بازی می کند یا اکنون کمتر می خندد.
• اشکال در خوابیدن
• ناخن جویدن، انگشت مکیدن
• افت تحصیلی
• کابوس شبانه
• رفتارهای غیرعادی
• ترس از لمس
• خشم بی دلیل نسبت به والدین
• ترس هایی که تاکنون نبوده است.

با توجه به اینکه امکان آسیب جنسی برای کودکان وجود دارد و خیلی اوقات آسیب جنسی توسط افراد نزدیک به کودک اتفاق می افتد نیاز است والدین در این خصوص حتما اطلاعات کافی داشته باشند.

پیشگیری و مداخله مقدم بر اقدام قانونی

در پدیده کودک آزاری نیز همانند هر امر دیگری ابتدا پیشگیری بهترین کارکرد می باشد. والدین و افراد درگیر در محیط های مختلف باید با حقوق کودکان آشنا شده تا از بروز پدیده کودک آزاری جلوگیری شود و همچنین تسهیل اقامه دعوا در مراجع قضایی برای افراد درگیر با این امر می تواند نتیجه مثبتی در پی داشته باشد.

مجازات های کودک آزاری

مجازات های کودک آزاری حسب مورد متفاوت است اما بر طبق قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، مجازات های کودک آزاری را این گونه بیان شده است :
هرگونه خرید، فروش، بهره کشی و به کارگیری کودکان به منظور ارتکاب اعمال خلاف از قبیل قاچاق، ممنوع و مرتکب حسب مورد علاوه بر جبران خسارات وارده به شش ماه تا یک سال زندان و یا به جزای نقدی از ده میلیون ریال تا بیست میلیون ریال محکوم خواهد شد و طبق ماده 4 قانون فوق: هرگونه صدمه و اذیت و آزار و شکنجه جسمی و روحی کودکان و نادیده گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی و ممانعت از تحصیل آنان ممنوع و مرتکب به سه ماه و یک روز تا شش ماه حبس و یا تا ده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می گردد. همچنین کلیه افراد و مؤسسات و مراکزی که به نحوی مسئولیت نگاهداری و سرپرستی کودکان را بر عهده دارند مکلفند به محض مشاهده موارد کودک آزاری مراتب را جهت پیگرد قانونی مرتکب و اتخاذ تصمیم مقتضی به مقامات صالح قضائی اعلام نمایند، تخلف از این تکلیف موجب حبس تا شش ماه یا جزای نقدی تا پنج میلیون ریال خواهد بود.

نکته قابل توجه این است که اگر پدر یا جد پدر فرزند خود را بکشد قصاص نمی شوند و فقط مجازات های تعزیری از قبیل حبس و غیره و مجازات دیه بر وی اعمال خواهد شد ولی اگر مادر فرزند خود را بکشد قصاص می شود. ( براساس قانون مجازات اسلامی )

مروری کوتاه بر قانون جدید حمایت از کودکان و نوجوانان