ممنوع الخروجی
ممنوع الخروجی به این معناست که فردی به دلیل وجود مانع قانونی، قادر به خروج از کشور خود و سفر به کشوری دیگر نیست. البته معمولا افراد از ممنوع الخروجی خود مطلع نیستند. چرا که اگر کسی بداند امکان سفر کردن به خارج از مرزها را ندارد، قطعا برای رزرو بلیت و محل اقامت هزینه ای نمی کند.
ممنوع الخروجی چه از طریق دادگاه باشد چه از طریق اداره اجرای ثبت، به فرد ابلاغ نمی شود.
آیا زوج می تواند زوجه را ممنوع الخروج نماید؟
با توجه به قانون، نکته ای که در مورد زنان متاهل وجود دارد این است که زن متاهل بدون اذن شوهر نمی تواند گذرنامه دریافت کند و برای خروج از کشور نیاز به اذن شوهر دارد.
در واقع یکی از آثار ازدواج برای زن این است که شوهر می تواند اجازه اخذ پاسپورت به او ندهد و یا در صورتی که پاسپورت داشته باشد، او را ممنوع الخروج کند.
تنها در شرایطی زن می تواند از کشور خارج شود که رضایت محضری همسرش برای خروج از کشور را داشته باشد.
همچنین ممکن است شوهر ضمن وکالت نامه ای اجازه ی خروج از کشور را به همسرش بدهد.
مراحل ممنوع الخروج کردن زن چگونه است؟
همان طور که در بند قبل توضیح دادیم، زن شوهر دار در واقع ممنوع الخروج است و برای دریافت گذرنامه نیاز به اذن شوهر دارد.
حال اگر زنی در دوران مجردی گذرنامه گرفته بود یا پس از ازدواج با اذن شوهر گذرنامه گرفت، اما شوهر به دلایلی تصمیم به ممنوع الخروج کردن همسر خود بگیرد، می تواند به اداره ی گذرنامه مراجعه نماید.
البته باید سند ازدواج یا رونوشت آن را همراه داشته باشد و به این ترتیب می تواند از خروج زن از کشور جلوگیری نماید. مراحل این کار عبارت است از:
- مراجعه به اداره کل گذرنامه و اتباع نیروی انتظامی در تهران و یا دفاتر گذرنامه در شهرستان ها.
- همراه داشتن اصل شناسنامه و کارت ملی و سند ازدواج.
- ارائه درخواست ممنوع الخروجی زن توسط شوهر به اداره گذرنامه.
- بررسی مدارک و صدور دستور ممنوع الخروجی.
- تایید ممنوع الخروجی و پرونده توسط رئیس اداره گذرنامه و ثبت در سیستم های رایانه ای.
زنی که قبل از ازدواج گذرنامه بگیرد
همانطور که در مطالب بالا بیان شد، اگر اجازه صدور گذرنامه توسط شوهر به زن داده شده باشد، شوهر می تواند از این اجازه عدول کند، حال اگر زن قبل از ازدواج گذرنامه گرفته باشد، تکلیف ماده ۱۹ قانون گذرنامه و عدول از اجازه توسط مرد چه می شود؟
قانون صراحتاً بیان کرده که اگر اجازه صدور گذرنامه برای زنان متأهل توسط مرد داده شده باشد، می توانند از ماده ۱۹ استفاده کرده و اجازه خود را پس گرفته و مانع خروج از کشور زن شوند اما اگر زن قبل از ازدواج گذرنامه گرفته باشد، مرد دیگر نمی تواند از مفاد ماده ۱۹ قانون گذرنامه بهره مند شود بلکه باید با طرح دعوا مبنی بر ممنوع الخروج کردن علیه همسرش در مرجع قضایی صالح، دلایل ممنوع الخروجی خود را ارائه و در صورت اقناع مرجع قضایی به حکم دادگاه زن ممنوع الخروج شود.
چه مردانی نمی توانند همسر خود را ممنوع الخروج کنند؟
مردانی که خود در خارج از ایران اقامت داشته باشند، نمی توانند همسر خود را ممنوع الخروج کنند.
مردانی که اصل شناسنامه خود را ندارند.
ممنوع الخروج کردن زوج بابت مهریه از طریق دادگاه
به استناد ماده ۲۳ قانون محکومیت های مالی در دعوای مطالبه مهریه، پس از صدور رای محکومیت مهریه و نپرداختن مهریه و یا تقسیط نشدن مهریه توسط زوج، زوجه می تواند از دادگاه صادر کننده رای تقاضای صدور قرار ممنوع الخروج کردن زوج را بخواهد. دادگاه تکلیف به پذیرش آن دارد مگر اینکه مهریه پرداخت شود یا اعسار زوج برای پرداخت مهریه پذیرفته شود. همچنین اگر زوج تامینی مناسب به تشخیص دادگاه بسپارد، رفع ممنوع الخروجی صادر می شود.
ممنوع الخروج کردن زوج بابت مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت
در صورتی که زوجه مهریه خود را از طریق اجرای ثبت به اجرا بگذارد در اینصورت، او بایستی به دفتر ازدواجی که در شناسنامه و عقد نامه قید شده و نکاح را ثبت کرده مراجعه نماید و تقاضای صدور اجرائیه کند پس از صدور اجرائیه به اداره اجرای ثبت اسناد مراجعه می شود که آنجا هم میتوان اموال زوج را توقیف کرد و هم او را ممنوع الخروج کرد.
اگر حکم اعسار زوج از پرداخت مهریه صادر شده باشد و زوج پیش پرداخت مشخص شده در حکم و کمی از اقساط را پرداخته باشد با تقاضای مرد، ممنوع الخروجی او را رفع می کند. در رویه فعلی اداره اجرای ثبت تهران، رفع ممنوع الخروجی پس از تقسیط مهریه با درخواست زوج یا وکیل او صادر می شود. بنابراین حکم اعسار از پرداخت مهریه در رفع ممنوع الخروجی موثر است.
خدمات پزشک قانونی و مراحل پذیرش مراجعین در پزشک قانونیدر چه مواقعی ممنوع الخروجی مرد رفع می شود؟
ممنوع الخروجی مرد در مواردی که مرد نسبت بدهی خود اقدام نماید. یا زن از تقاضای ممنوع الخروجی همسرش منصرف شود، رفع می شود.
به استناد ماده ۲۳ قانون محکومیت های مالی در هر دعوی حقوقی از جمله مهریه، پس از صدور رای محکومیت مهریه و یا تقسیط نشدن مهریه توسطمرد، زن می تواند از دادگاه صادر کننده رای تقاضای صدور قرار ممنوع الخروجی شوهر را درخواست نماید. دادگاه تکلیف به پذیرش دارد، مگر اینکه مهریه پرداخت شود یا رفع اعسار مرد برای پرداخت مهریه پذیرفته شود. اگر شوهر تامین مناسبی به دادگاه بسپارد رفع ممنوع الخروجی صادر می شود.
آیا وکیل دادگستری هم می تواند همسر را ممنوع الخروج کند؟
برای ممنوع الخروج کردن مرد، وکیل دادگستری با وکالت نامه مخصوص وکلای دادگستری می تواند زن را ممنوع الخروج کند.
ولی برای ممنوع الخروج کردن زن، وکیل حتما وکالت نامه محضری نیاز دارد و با وکالت دادگستری نمی تواند این کار را انجام دهد.
نحوه ممنوع الخروج كردن فرزند
ممانعت از خروج کشور حق ولی قهری است و با درخواست امکان پذیر است همچنین وی می تواند در مورد خروج از کشور فرزند تصمیم گیری کند اما با شرایطی که ذکر خواهیم کرد چرا که اختیار ولی قهری در مورد فرزند به طور مطلق می باشد .
یکی از شرایطی که گفتیم این است که طبق قانون طرفین نباید در مورد ملاقات طفل بدون هماهنگی با طرف مقابل محل اقامت فرزند را تغییر دهد اگر ولی قهری قصد خارج کردن فرزند از کشور را داشته باشد اگر چه اختیار مطلق دارد اما بدون اطلاع نمی تواند فرزند را خارج کند چونکه موجب تضعییع حق کسی که حق ملاقات فرزند را دارد می شود در این مورد فرقی نمی کند که شخصی که حضانت فررزند را بر عهده می گیرد مادر ، پدر یا جد پدری یا ولی قیم او باشد .
مدارک لازم برای ممنوع الخروج فرزند
نکته : ولی فرزند ، امین و قیم او محسوب می شود و در امور مختلف مالی و غیر مالی می تواند تصمیماتی که به صلاح فرزند باشد را اتخاذ نماید یکی از این تصمیمات خروج از کشور است که بر خلاف سایر تصمیمات در این مورد خاص دارای محدودیت ها فراوانی است چونکه ممکن است پدر یا مادر که حق حضانت نسبت به فرزند انشان به هر دلیل از آنان سلب شده حقوق دیگری مثل حق ملاقات داشته و یا خروج فرزند از کشور ، باعث تضعییع حق این افراد شود در نتیجه نمی توان فرزند صغیر را بدون رضایت آنها از کشور خارج کرد البته استثنا هم وجود دارد و گاهی اوقات دادگاه حقوق این افراد را در شرایط خاص نادیده می گیرد آن هم زمانی است که خروج از کشور به نفع و مصلحت فرزند بوده و دادگاه این تشخیص را بدهد که این امر مطابق با مصلحت است که در این صورت طبق قاعده لاضرر و به دستور دادگاه حکم و مجوز خروج از کشور طفل داده می شود .
هر یک از پدر و مادرکه دارای حق حضانت فرزند است نمی تواند فرزند را از کشور خارج کند مگر با رضایت طرف مقابل و یا اینکه فرزند را به شهر دیگری ببرد که ملاقات طرف دیگر تحت تاثیر قرار گرفته و دشوار یا غیر ممکن گردد و طبق ماده 42 قانون حمایت از خانواده : (( صغیر و مجنون را نمی توان بدون رضایت ولی ، قیم ، مادر یا شخص دیگری که حضانت و نگه داری آنان به او واگذر شده است از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق به محل دیگر یا خارج کشور فرستاد مگر اینکه دادگاه آن را به مصلحت صغیر و مجنون بداند و با در نظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی حق ، این امر را اجازه دهد . دادگاه در صورت موافقت با خارج کردن صغیر و مجنون از کشور بنا به درخواست ذی نفع برای تضمین باز گرداندن صغیر و مجنون تامین مناسبی اخذ می کند . ))
نکته : کسی که حضانت را بر عهده دارد می تواند نسبت به ممنوع الخروجی فرزند اقدام کند تا ولی قهری نتواند نسبت به خروج فرزند اقدام کند .
- در خصوص فرزندانی که به سن بلوغ شرعی رسیده اند ولی هنوز 18 سال تمام نشده اند مقررات قانون گذرنامه حاکمیت دارد .
نکته بسیار مهم دیگری که مطرح است : اگر حضانت فرزند با مادرش باشد مطابق با ماده 18 قانون گذرنامه ، برای زیر سن قانونی یعنی هجده سال تمام ، اجازه ولی قهری برای خارج شدن از کشور لازم است و صرف حضانت مادر بدین معنی نیست که وی می تواند مجوز خارج کردن فرزند را داشته باشد و در اینصورت اجازه پدر لازم است اما اگر حضانت با پدر باشد گر چه مجوز اخذ گذرنامه قانونا با اوست ولی مادر می تواند با درخواست از اداره گذرنامه مانع از خروج فرزندش از کشور بشود .
نکته : مدت اعتبار قرار یا دستور ممنوع الخروجی شش ماه است و اگر تمدید نگردد خود به خود از بین می رود .
- در صورتی که پدر یا مادر دارای حق ملاقات با فرزند باشند و دیگر که سرپرست یا ولی فرزند است مبادرت به خارج کردن طفل از کشور
نکته : اگر مصلحت و غبطه طفل صغیر یا مجنون در خارج از کشور برای دادگاه مشخص گردد می توان ضمن صدور مجوز برای خروج از کشور طفل اگر ، فرد دارای حق ملاقات درخواست نماید ، تضمین یا تامینی مناسب برای بازگشت فرزند صغیر یا مجنون به کشور از ولی یا سرپرست او اخذ شود .
رای وحدت رویه شماره ۷۲۳ هیات عمومی دیوان عالی کشور
مستفاد از مواد ۲۰، ۲۱ و ۳۷ قانون اعسار مصوب سال ۱۳۱۳ این است که چنانچه مـدیون سند لازم الاجرا که منتهی به صدور اجراییه از سوی اداره ثبت گردیده است به ادعای اعسار از پرداخت وجه آن، درخواست تقسیط بنماید درصورتی که دائن با آن موافق نباشد تقسیط وجه سند لازم الاجرا از سوی اداره ثبت منوط به اثبات اعسار مدیون از پرداخت دفعتاً واحده آن در دادگاه صالح است. بنابه مراتب رأی شعبه بیست و چهارم دیوان عالی کشور که موافق با این نظر است به اکثریت قریب به اتفاق آراء صحیح و منطبق با قانون تشخیص می شود. این رأی طبق ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری در موارد مشابه برای کلیه شعب دیوان عالی کشور و دادگاه ها لازم الاتباع است.
با عنایت رویه فعلی اداره اجرای ثبت تهران،رفع ممنوع الخروجی پس از تقسیط مهریه با درخواست زوج یا وکیل او صادر می شود.بنابراین حکم اعسار در رفع ممنوع الخروجی موثر است. آنچه اهمیت دارد نیم عشر دولتی است که معضلی است در اداره ثبت. برای رفع ممنوع الخروجی بایستی نیم عشر دولتی پرداخت شود که گاهی اوقات کم هم نیست. البته راهکارهای قانونی باتوجه به شرایط پرداختی زوج، برای کم کردن آن در صورت همکاری کارشناس حقوقی اداره ثبت و ریاست محترم اجرای ثبت وجود دارد. ولی در صورت نیم عشر مشخص شده و نهایی بایستی پرداخت شود تا زوج بتواند از کشور خارج شود.
متاسفانه مشکل اینجاست که در اغلب موارد زوج (شوهر) نمی داند که ممنوع الخروج است که قبل از آن تدابیری بیاندیشد.تصور بفرمایید که مردی بلیط سفر خارج از کشور را تهیه کرده و در هنگام خروج از کشور در فرودگاه تازه می فهمد که ممنوع الخروج است؟ چه بسا که کار ضروری داشته باشد و یا مقیم خارج باشد.
نشانی زوج مندرج در عقدنامه بسیار مهم است بهتر است اگر نشانی خود را تغییر داده اید به دفتر ازدواجی که عقد نکاح را ثبت کرده مراجعه کنیدو تغییر آدرس را اعلام کنید.
اعتبار امر مختومه و شرایط حصول آن چیست؟
