شاهد انحصار وراثت، شخصی است که به صراحت و بدون هیچ گونه شکی اعلام می‌کند که در زمان فوت متوفی، چه کسانی وراث او بوده‌اند. این شهادت باید در قالب استشهادیه تنظیم شود و توسط سه نفر شاهدی که متوفی را می‌شناخته‌اند و در زمان فوت او حضور داشته‌اند، امضاء شود.
شاهدان انحصار وراثت باید افرادی باشند که متوفی را به خوبی می‌شناخته‌اند و در زمان فوت او حضور داشته‌اند. این افراد باید شهادت دهند که در زمان فوت متوفی، چه کسانی وراث او بوده‌اند.
استشهادیه شاهد انحصار وراثت یکی از مدارک لازم برای درخواست صدور گواهی انحصار وراثت است. این گواهی توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه متوفی صادر می‌شود و در آن ورثه و میزان سهم آنها از ارث مشخص می‌شود.
شهود انحصار وراثت نقش مهمی در تعیین وراث متوفی ایفا می‌کند. در صورتی که بین ورثه اختلافی در خصوص وراثت وجود داشته باشد، شهادت شاهدان می‌تواند به تعیین وراث متوفی کمک کند.
علاوه بر این، گواهی انحصار وراثت یک مدرک قانونی است که ورثه می‌توانند برای انجام امور حقوقی مربوط به اموال متوفی از آن استفاده کنند.
شرایط شاهد انحصار وراثت
برای اینکه شخصی بتواند به عنوان شاهد در پرونده انحصار وراثت حضور یابد و شهادت دهد، باید شرایط زیر را داشته باشد:
بالغ و عاقل بودن: شاهد باید بالغ و عاقل باشد تا بتواند به درستی شهادت دهد.
اهلیت شهادت داشتن: شاهد باید اهلیت شهادت داشته باشد. اهلیت شهادت داشتن به این معنا است که شاهد توانایی فهم و درک موضوع شهادت و بیان آن را داشته باشد.
نفع شخصی نداشتن: شاهد نباید نفع شخصی در موضوع شهادت داشته باشد. یعنی شهادت او نباید به نفع یا ضرر یکی از طرفین دعوی باشد.
مطلع از موضوع شهادت بودن: شاهد باید مطلع از موضوع شهادت باشد. یعنی باید شهادت او مبتنی بر علم و آگاهی باشد و صرفاً حدس و گمان نباشد.
علاوه بر این، شاهد باید مشخصات خود را به صورت کامل در استشهادیه انحصار وراثت ذکر کند. این مشخصات شامل نام، نام خانوادگی، سن، شغل، محل اقامت و شماره ملی است.
تعداد شاهدان: برای اثبات وراثت، حضور دو شاهد کافی است. اما اگر یکی از شاهدان فوت کند یا به هر دلیلی نتواند در جلسه رسیدگی حضور یابد، می توان از یک شاهد دیگر استفاده کرد.
گواهی امضای شاهدان: امضای شاهدان باید توسط دفتر اسناد رسمی گواهی شود. این گواهی به این معنا است که امضای شاهدان در حضور سردفتر اسناد رسمی انجام شده است و از صحت آن اطمینان حاصل شده است.
شاهد باید در حضور سردفتر اسناد رسمی، به طور صریح و شفاف اعلام کند که متوفی در زمان فوت، چه وراثی داشته است.
شهادت شاهد باید شامل موارد زیر باشد:
نام و نام خانوادگی، نام پدر، نام مادر، تاریخ تولد، شماره شناسنامه، کد ملی، محل اقامت و شغل متوفی.
نام و نام خانوادگی، نام پدر، نام مادر، تاریخ تولد، شماره شناسنامه، کد ملی، محل اقامت و شغل وراث.
تاریخ فوت متوفی.
گواهی امضای شاهد: پس از شهادت شاهد، سردفتر اسناد رسمی باید گواهی امضای شاهد را صادر کند. این گواهی به منزله تایید صحت شهادت شاهد است.
برای شهادت شاهد انحصار وراثت، باید مراحل زیر را طی کنید:
فرم استشهادیه انحصار وراثت را از دفتر اسناد رسمی دریافت کنید.
اطلاعات مربوط به متوفی و وراث را در فرم استشهادیه درج کنید.
سه نفر شاهد را که شرایط لازم را دارند، انتخاب کنید.
شاهدان را به دفتر اسناد رسمی دعوت کنید.
در حضور سردفتر اسناد رسمی، شاهدان شهادت خود را ارائه دهند.
سردفتر اسناد رسمی گواهی امضای شاهدان را صادر کند.
شهادت شاهد در انحصار وراثت یکی از مراحل مهم این فرایند است. شهادت شهود برای تأیید این امر است که تعداد وراث چند نفر هستند و جز وراث اعلامی ورثه دیگری وجود ندارد.
نکات مهم در مورد شهادت “شاهد انحصار وراثت” عبارتند از:
شهود باید از آشنایان و نزدیکان متوفی باشند. این امر باعث می‌شود که شهادت آنها از اعتبار بیشتری برخوردار باشد.
شهود باید از شرایط وراثت متوفی آگاه باشند. آنها باید بدانند که متوفی در زمان فوت چه وراثی داشته است و چه وراثی بعد از فوت او فوت شده‌اند.
شهود باید شهادت خود را به صورت صریح و روشن بیان کنند. آنها باید به طور واضح و دقیق تعداد وراث متوفی را اعلام کنند و اینکه آیا ورثه دیگری وجود دارد یا خیر.
شهود باید شهادت خود را در حضور سردفتر اسناد رسمی یا اعضای شورای حل اختلاف اعلام کنند. این امر باعث می‌شود که شهادت آنها رسمی و معتبر باشد.
مدارک لازم برای شهادت شاهد انحصار وراثت عبارتند از:
شناسنامه معتبر شاهد
حضور شاهد در دفتر اسناد رسمی
شاهد باید در دفتر اسناد رسمی حاضر شود و شهادت خود را مبنی بر عدم وجود وراث دیگر متوفی به صورت کتبی و رسمی ارائه دهد. شهادت شاهد باید به صورت صریح و بدون ابهام باشد و باید در آن نام و مشخصات کامل متوفی، وراث و سایر اشخاصی که ممکن است وارث باشند، ذکر شود.
در صورتی که شاهد به سن قانونی نرسیده باشد، باید با حضور ولی یا قیم خود در دفتر اسناد رسمی حاضر شود.
گواهی شهادت شاهد انحصار وراثت باید توسط سردفتر اسناد رسمی تنظیم شود و به امضای شاهد و سردفتر برسد.
لازم به ذکر است که شهادت شاهد انحصار وراثت تنها یکی از مدارک لازم برای صدور گواهی انحصار وراثت است.
سایر مدارک لازم عبارتند از:
گواهی فوت متوفی
شناسنامه وراث
عقدنامه یا رونوشت عقدنامه
شاهد انحصار وراثت فردی است که متوفی را از نزدیک می شناخته و می تواند شهادت دهد که وراث متوفی چه کسانی هستند. شاهد انحصار وراثت باید بالغ، عاقل و رشید باشد و دارای هیچ گونه رابطه خویشاوندی با متوفی یا ورثه او نباشد. در مجموع وظیفه اصلی شاهد انحصار وراثت، شهادت دادن در مورد وراث متوفی است. شاهد باید تمام وراث متوفی را به مقام قضایی معرفی نماید و شهادت دهد که متوفی وراث دیگری جز افراد ذکر شده در لیست وراث ندارد.
