گورستان شغاب (بوشهر)، قبرستانی تاریخی واقع در بخش مرکزی شهرستان بندر بوشهر یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است. «گورستان شغاب بوشهر» این قبرستان در جنوب شهر بوشهر قرار دارد و اخیراً توسط اداره میراث فرهنگی کشف شده است. در این قبرستان اسکلت اموات در داخل خمره های بزرگ و کوچک نخودی رنگ مدفون شده اند که روی برخی از خمره ها نوشته ای نیز نقش بسته است. لازم است ذکر شود براساس دین زرتشت، جسدها را در داخل صخره های سنگی، خمره، تابوت هایی از جنس سنگ و سفال می گذاشتند تا طبق اعتقاد آن ها، خاک آلوده نگردد.اشیاء کشف شده ی دیگر این قبرستان که در خمره های بزرگ و کوچک قیراندود قرار گرفته اند مشتمل بر تابوت های سنگی مکعب شکل و مهره های عتیق تزیینی است. این قبرستان به عیلامی ها تعلق دارد.
معرفی گورستان شغاب
گورستان شغاب یکی از آثار تاریخی بوشهر به شمار می رود که قدمت آن به ۴۲۰۰ سال پیش، یعنی دوره ایلامیان بازمی گردد. در این قبرستان خمره هایی با ابعاد بزرگ و کوچک یافت شده اند که محتوی اسکلت اموات هستند. همچنین طبق نظر باستان شناسان، نمونه هایی از آیین های تدفینی از دوره های دیگر تاریخی از گورستان کشف شده اند. همچنین نشانه هایی از قبرهای دوره اشکانی و ساسانی در قبرستان یافت شده است.در این گورستان سه نوع تدفین مشاهده کرده اند:
- خمره های کف اژدری تدفینی یا استودان
- قبور دستکند صخره ای
- قبور خشگه چین
گورستان شغاب حدود سال ۱۳۷۷ توسط اداره میراث فرهنگی کشف شد و در این سال در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسید. همچنین در مرداد سال ۱۴۰۰، المان قبرستان شغاب در محل آن نصب و افتتاح شد.
وجه تسمیه گورستان شغاب
سید علی اصغر میرفتاح در مقاله ای با عنوان «گورستان شغاب» درباره وجه تسمیه ی شغاب می نویسد:با دیدن کلمه «شغاب» ابتدا تصور می شود که این واژه به معنی پاره پاره شدن آب در جایی باشد؛ به این صورت که کلمه شغاب را به صورت دو جز «شغ» و «آب» بررسی کنیم، شبیه بناب یا ماندوآب. البته با در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی شهرستان بوشهر و نبود جریان آب دائمی که به مکان گورستان شغاب کشیده شود، به این اصل می رسیم که این واژه باید معنی دیگری به جز استنباط سطحی «شغ ـ آب» داشته باشد. ارتباط کلمه شغاب با «شغا» به معنی جعبه تیردان و تیرکش، شاید آن چیزی باشد که بتواند مورد توجه قرار گیرد؛ زیرا با اشکانی دانستن گورستان شغاب، این نام با بهترین خصلت جنگاوران پارتی یعنی تیراندازی آن ها، پیوند پیدا می کند. در این صورت، این کلمه قدمت خود را در شناسنامه تاریخی اش که به پیش از میلاد می رسد، خواهد یافت.
خمره های گورستان شغاب
در این قبرستان اسکلت اموات در داخل خمره های بزرگ و کوچک نخودی رنگ مدفون شده اند که روی برخی از خمره ها نوشته ای نیز نقش بسته است. در دین زرتشت، جسدها را درون خمره یا تابوت هایی از جنس سنگ و سفال قرار می دادند و خمره ها یا تابوت ها را داخل صخره های سنگی می گذاشتند تا طبق اعتقاد آن ها، خاک آلوده نشود. پس از گذشت زمان و با متلاشی شدن اجساد، استخوان ها را همراه با آنچه همراه اجساد دفن شده بود، داخل استودانی می گذاشتند تا به این ترتیب، فضا برای دفن دیگر مردگان باز شود و گورستان بزرگ تر نشود.دیگر اشیا کشف شده از قبرستان شغال شامل مواردی می شود که در خمره های بزرگ و کوچک قیراندود قرار گرفته بودند. این اشیا مشتمل بر مهره های عتیقه تزیینی هستند.
واژه شغاب
سیدعلی اصغر میرفتاح در مقاله ای با عنوان «گورستان شغاب» که در شماره ی ۲۵ مجله ی «اثر» منتشر شد، درباره ی وجه تسمیه ی شغاب توضیح داد: با دیدن کلمه ی «شغاب» ابتدا تصور می شود که این واژه به معنی پاره پاره شدن آب در جایی باشد. به این صورت که کلمه ی شغاب را به صورت دو جزء «شغ» و «آب» بررسی کنیم، شبیه بناب یا ماندوآب. البته با در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی شهرستان بوشهر و نبود جریان آب دائمی که به مکان گورستان شغاب کشیده شود، به این اصل می رسیم که این واژه باید معنی دیگری به جز استنباط سطحی «شغ ـ آب» داشته باشد.
ارتباط کلمه ی شغاب با «شغا» به معنی جعبه ی تیردان و تیرکش شاید آن چیزی باشد که بتواند مورد توجه قرار گیرد، زیرا با اشکانی دانستن گورستان شغاب، این نام با بهترین خصلت جنگاوران پارتی که همانا تیراندازی آن ها بود، پیوند پیدا می کند. در این صورت، این کلمه قدمت خود را در شناسنامه ی تاریخی اش که به پیش از میلاد می رسد، خواهد یافت.
- آدرس : ۳ کیلومتری جنوب شهر بوشهر – کنار پارک شغاب
از اینکه در این مطلب مارا همراهی کردید متشکریم.
گورستان صخره ای سیراف کجاست؟
