تعریف قمار:
قمار و شرط بندی بر سر پول یا ملک و دارایی و هرچیز دیگر میباشد. قمار در غالب بازی های فکری و بازی با کارتها و یا بازی با دستگاه های شانسی انجام میشود. هر نوع بازی که در آن شرط کنند شخص برنده از کسی که بازی را باخته پول یا چیز دیگر بگیرد، شامل قمار و شرط بندی می شود.
شرط بندی چیست؟
گروبندی (شرط بندی) قراردادی است که بین ۲ نفر که یکی موضوع معینی را اثبات و دیگری نفی می کند و متعهد می شوند که هر یک درست گفته باشد، مال معینی را دیگری به او بدهد یا اینکه وقوع واقعه ای را پیش بینی کنند و متعهد شوند که هر کدام درست گفته بود، مال معینی را از طرف مقابل دریافت کند.شرط بندی هم مانند دیگر جرایم، وارد فضای مجازی و شبکه های اجتماعی و فضای سایبری شده است؛ سودجویان با وعده های اغواکننده برای تشویق جوانان به شرط بندی آنها را در دام خود گرفتار می کنند.
دلایل حرمت بازی با وسایل قمار:
حرمت بازی با وسایل قمار را از دو منظر می توان بررسی کرد:
- با شرط بندی: در این صورت است که هم بازی حرم است هم آنچه شرط می شود.
- بدون شرط بندی: در این حالت اختلاف نظر وجود دارد. برقی از فقها مانند گزینه اول هر دو را حرام می دانند و برخی بدون شرط بندی بازی را حرام نمی دانند.
مرجع رسیدگی کننده به این جرم:
- دادگاه های عمومی صلاحیت رسیدگی دارند. بعد از دادسرا، پرونده به این دادگاه ها ارسال می شود.
- این جرم دارای جنبه عمومی است و دادستانی هرجا که شاهد چنین تخلفی باشد، می تواند ورود پیدا کند و برخورد قانونی لازم را انجام دهد.
- در مورد باشگاه ها، کمیته های انضباطی می تواند موارد تنبیهی را برای کنترل ورزشگاه ها در نظر بگیرد، اما صلاحیت رسیدگی قضایی را ندارند.
برگرداندن مال به مال باختگان:
برای برگرداندن یا اصطلاحا رد مال به کسانی که در شرط بندی های اینترنتی مالی را از دست داده اند، مراحل زیر باید طی شود:
- موضوع در مراجع صالح بررسی می شود.
- اگر فرد اغفال شده و کاری را ندانسته انجام داده باشد، امکان رد مال وجود دارد.
- اگر مال باخته در جرم شرط بندی سهیم باشد و با قصد شرط بندی وارد سایت شده و ثبت نام کرده باشد، مجرم است و باید با او نیز برخورد شود.
قمار و شرط بندی مطابق قانون ایران:
در قانون ایران عنوان مجرمانه برای شرط بندی نداریم و با عنوان مجرمانه قمار بررسی می شود. قانونگذار در ماده 705 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد که:
قمار بازی با هروسیله ای ممنوع است، بنابراین برای تحقق این جرم، وسیله خاصی مد نظر نیست، هرچند که بعضی از اسباب، مانند تخته نرد و تاس و شطرنج از وسایلی هستند که برای قمار کردن ساخته شده اند که به مرور زمان در عرف ممکن است از این عنوان خارج شوند. مانند شطرنج که به اعتقاد عده ای از فقها اگر به عنوان بازی و ورزش فکری محسوب شود و برد و باخت در آن مطرح نباشد، بازی با آن حرام نیست.
طبق قانون تعزیرات ایران، قمار بازی با هر وسیله ای ممنوع و مرتکبین آن به یک تا شش ماه حبس و یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می شوند و در صورت تجاهر به قماربازی، به هر دو مجازات محکوم می گردند.
آیا قمارهای اینترنتی نیز جرم محسوب می شوند؟
قمار به هر نوعی جرم محسوب می شود و طبق مواد 705 تا 711 قانون مجازات اسلامی، قمارهای اینترنتی نیز جرم محسوب شده و با مجرمان برابر قانون برخورد می شود. متاسفانه بسیاری از کاربران هم با توجه به اینکه می دانند دست به اقدامی غیرقانونی زده اند، از شکایت کردن صرفنظر کرده و کلاهبرداران نیز از این ویژگی سوء استفاده می کنند، اما مردم در صورت فریب کلاهبرداران باید به پلیس فتا اعلام و سپس به دادگاه جرایم رایانه ای برای حصول نتیجه مراجعه کنند.
دادستان کل کشور با استناد به نظریه مرکز فقهی حقوقی قوه قضاییه اعلام کرد:
- ارتکاب قمار با هر وسیله و ابزاری ولو در فضای مجازی و سایت های قمار حرام و جرم است.
- طراحی و راه اندازی سایت قمار همچون دایر کردن مکان برای قماربازی محسوب شده و مشمول ماده ۷۰۸ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) است.
- شرط بندی بر روی نتایج مسابقات حرام است. لذا هر چند مشمول عنوان قمار دانسته نشود، مصداق بارز تحصیل مال از طریق نامشروع و مشمول ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری است.
- هر کس کارت بانکی خود را به هر نحو برای وصول هزینه شرکت در قمار و شرط بندی نتیجه مسابقات در اختیاری دیگری قرار بدهد و همچنین هر شخصی که در طراحی سایت یا اجاره فضای میزبانی همکاری داشته باشد عمل وی به علت تسهیل وقوع جرم مصداق معاونت در جرم محسوب خواهد شد.
- دادستان های مراکز استان وظیفه نظارت بر اجرای این بخش نامه را بر عهده دارند و در خصوص مواردی که مراجع قضایی سابق بر این احکام قطعی برائت بر این گونه فعالیت ها صادر کرده اند ضمن جلوگیری از رفع توقیف وجوه، نقود، آلات و ادوات مورد استفاده جرم، وفق مقررات در راستای اعتراض به احکام صادره در مهلت قانونی یا اعاده دادرسی و در نهایت جهت اعمال ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری اقدام کنند.
حتی در قانون مدنی هم قمار و شرط بندی حرام شناخته شده است. مطابق با ماده ۶۵۴ قانون مدنی قمار و گروه بندی باطل و دعاوی راجع به آن مسموع نخواهد بود؛ یعنی در جرگه معاملات نامشروع قرار گرفته و طرح دعاوی در رابطه با آن وجاهت قانونی ندارد و قابل پی گیری نخواهد بود.هر فردی که بخواهد در فضای مجازی به امر خلاف مجازات شرط بندی بپردازد بر اساس قانون مجرم است با آن فرد و سایت اینترنتی باید برخورد شود. در نتیجه سایت تعطیل و گردانندگان آن با عنوان مجرمانه قمار محاکمه خواهند شد. کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در چهل و هشتمین جلسه خود، برخورد با قمارخانه های مجازی در اینترنت را به تصویب رساند و آن را به موارد محتوایی که برای ارتکاب جرایم رایانه ای به کار می رود (محتوا مرتبط با جرایم رایانه ای) اضافه کرد.
در اسلام شرط بندی در ورزش های اسب سواری، تیراندازی و شنا حلال است که جدیداً صحبت هایی شده در رابطه با سوارکاری که با توجه به عمومی نبودن استفاده از اسب و وجود استفاده فراوان ازماشین، مجازات شرط بندی در ورزش اتومبیل رانی هم حلال شود، دلیل حلال شمرده شدن شرط بندی در این ورزش ها چابکی و چالاکی است که در ورزشکاران ایجاد می کند. افرادی که در برخی از سایت ها اقدام به پیش بینی نتایج مسابقات ورزشی کرده و در پی آن با برد و باخت مالی را به دست می آورند، مصداق مجازات شرط بندی و قمار بر آنها وارد است. بنابراین افرادی که در این سایت ها به عنوان بازدید کننده در اعلام و پیش بینی نتایج مشارکت می کنند همانند مسئولان و مؤسسان این سایت ها، مجرم شناخته شده و محکوم خواهند شد. سایت هایی که برای اعلام نتایج و پیش بینی مسابقات وجود دارد در چند حالت مختلف فعالیت می کنند که تنها در برخی از موارد حکم شرط بندی و قمار بر آنها صادق است و می توان در صورت مشاهده آن موارد با آنها برخورد شود. دستگاه قضایی کشور در صورت مشاهده این اقدامات و مصداق آنها با قمار و مجازات شرط بندی، موظف به پیگیری و برخورد با عاملان آنها است و پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات نیروی انتظامی (فتا) هم ، می تواند با کنترل فضای مجازی، مسئولان را از اصل ماجرا آگاه کند.
