فرار از زندان:
مفهوم ارتكاب يا عدم ارتكاب جرم به نحو مشهودی با موقعيت و ارزيابی هزينه و فايده فرد بستگی دارد. زندان به عنوان اصلیترين شيوه مجازات فرد يكی از اقلام عمده و رسمی هزينه ارتكاب جرم است،كه در عين حال متضمن آسيبها و صدمات اجتماعی گوناگونی از قبيل از دست دادن شغل، طرد اجتماعی، كاهش منزلت اجتماعی و… می باشد. از سويی، بين اولين مرتبه زندانی شدن فرد و دفعات ديگر، يادگيری شگردهای خاص ارتكاب مجدد جرم، آشنايی با افراد جديد، و فرار از مجازات های قانونی و چگونگی تاثيرات يادشده رابطه وجود دارد و به عوامل گوناگونی از قبيل شرايط داخلی زندان، امكانات و مديريت زندان و متغيرهای فردی بستگی دارد. گاهی اوقات برخی از افرادی که به دلیل وقوع جرم حکم حبس می گیرند و به زندان می روند، اقدام به فرار از زندان می کنند که این موضوع خود دارای مجازات بسیار بزرگی است.
انواع فرار از زندان:
فرار متهم یا مجرم به چند صورت امکانپذیر می باشد که در برخی موارد ممکن است فردی که متهم به جرمی است و هنوز حکم محکومیت آن صادر نشده است و فقط دستور بازداشت وی صادر شده است فرار کند و یا ممکن استد شخصی که مجرم است و حکم محکومیت وی صادر شده است از زندان یا بازداشتگاه فرار نماید که در هر دو صورت به مجازات مقرر در قانون مجازات اسلامی محکوم می گردد و حالت دیگر این است که گاهی ممکن است فرد متهم یا مجرم از کسانی برای فرار کمک بگیرد و یا بعد از فرار کمک به مخفی کردن مرتکب نماید یا وسایل فرار را برای او فراهم نماید که در این صورت نیز مجازات فردی که به مرتکب کمک کرده و هم متهم یا مجرم در قانون تعیین شده است .

مجازات قانون برای فرار از زندان:
بر اساس ماده ۵۴۷ قانون مجازات اسلامی: اگر هر زندانی از زندان یا بازداشتگاه فرار کند، به شلاق تا ۷۴ ضربه یا ۳ تا ۶ ماه حبس محکوم خواهد شد. اگر برای فرار درب زندان شکسته یا خراب شود فرد علاوه بر تحمل مجازات گفته شده باید خسارت وارده را هم بپردازد.زندانیانی که مطابق با آیین نامه زندان ها به مرخصی رفته باشند، اما در موعد مقرر بدون عذر موجه خود را معرفی نکنند؛ فراری محسوب می شوند و به مجازات گفته شده محکوم خواهند شد.
بر اساس ماده ۵۴۸ قانون مجازات اسلامی: هرگاه مأموری که موظف به حفظ، ملازمت یا مراقبت متهم و فرد زندانی بوده است، در انجام وظیفه خود مسامحه یا اهمالی کند که منجر به فرار زندانی شود به ۶ ماه تا ۳ سال حبس یا جزای نقدی از ۳ تا ۱۸ میلیون ریال محکوم خواهد شد.
تفاوت مجازات برای بازکنندگان راه فرار:
نکته جالب توجه در مواد مندرج فصل هفتم از کتاب تعزیرات، تفاوت های مجازات ها برای افرادی است که به مجرم زندانی، کمک و راه فرار را برایش فراهم می کند. طبق قانون، در صورتی که کسی که فرار کرده محکوم به اعدام یا رجم یا صلب یا قصاص نفس و اطراف و یا قطع ید بوده؛ مجازات مخفی کننده یا کمک کننده او در فرار، حبس از یک تا سه سال است و اگر محکوم به حبس دائم یا متهم به جرمی بود که مجازات آن اعدام یا صلب است، محکوم به شش ماه تا دو سال حبس خواهد شد و در سایر حالات مجازات مرتکب یک ماه تا یک سال حبس خواهد بود. در صورتی که محرز شود فرد فراری دهنده و یا مخفی کننده، یقین به بی گناهی فرد متهم یا زندانی داشته و در دادگاه نیز ثابت شود از مجازات معاف خواهد شد.