موتور وی‌تک ( VTEC ) چیست و چگونه کار می کند؟ 

در بین علاقه مندان دنیای خودرو، چند کد، نشان و واژه ی خاص وجود دارد که مقدس محسوب می شوند. اگر در گردهمایی و بحث میان دوست داران دنیای خودرو کد VTEC را بر زبان آورید، با دو واکنش بسیار متفاوت روبه رو خواهید شد؛ لبخند و شور در مقابل بی تفاوتی. درواقع با صحبت کردن از VTEC، می توان طرفداران خودروهای ژاپنی را یک جکه بزرگ، کاملاً شناسایی کرد.اما این کد دقیقاً چه معنایی دارد و چرا طرفداران خودروهای هوندا به آن افتخار می کنند؟ در این مقاله قصد داریم به زبان ساده، فناوری VTEC هوندا را توضیح دهیم؛ شاید با ارائه ی این مطلب، در گسترده تر کردن طرفداران پرشور و متعصب خودروهای ژاپنی هم کمکی کرده باشیم.

وی تک ( VTEC ) چیست؟

وی تک ( VTEC ) سیستمی است که اولین بار توسط یک کمپانی خودروسازی ژاپنی در سال 1983 طراحی و تولید شد. تکنولوژی VTEC را می توان یک فناوری انحصاری ژاپنی دانست که در دهه 80 میلادی برای مقابله با موتور های پرمصرف خودرو های آمریکایی بوجود آمد و تا به امروز یکی از موفق ترین تکنولوژی های بکار رفته در خودرو ها به شمار می رود. تکنولوژی VTEC برای بالا بردن بهره وری حجمی در موتور های چهار زمانه احتراق داخلی بوجود آمد که در نهایت باعث افزایش ناگهانی گشتاور تولید شده توسط موتور اتومبیل ها می شد.

فناوری VTEC با تنظیم میزان فشار در سیستم سوخت رسانی خودرو ها، ضمن بالا بردن گشتاور آن ها، باعث کاهش مصرف سوخت اتومبیل ها نیز می شود؛ زیرا در زمانی که خودرو به گشتاور زیادی احتیاج ندارد با کاهش فشار در سامانه های داخلی سوخت رسانی باعث کاهش مصرف سوخت و کاهش گشتاور پیشرانه می گردد. فناوری VTEC از زمان طراحی و ساخته شدن آن در سال 1983 دچار تغییرات فراوانی شده است و امروزه بهره وری از این سیستم را در اتومبیل های مسابقه ای و اسپرت می بینیم.

در واقع VTEC یک نوع سیستم زمان بندی متغیر سوپاپ ها است که توسط شرکت هوندا استفاده می شود. این لغت مخفف زمان بندی متغیر سوپاپ ها به وسیله کنترل گر الکتریکی است. همانند دیگر سیستم های مشابه با تغییر در میزان فشار روغن باعث حرکت پولی های قرار گرفته بر روی میل بادامک و اصلاح زمان بندی باز و بسته شدن سوپاپ ها می شود. در دور موتورهای بالاتر به هوای بیشتری برای صورت پذیرفتن احتراق نیاز داریم و این سیستم دقیقا این کار را برای ما انجام می دهد و اجازه می دهد تا مدت زمان و میزان بازشدگی سوپاپ هوا بیشتر شود. در نهایت با انجام این تغییر قدرت موتور افزایش پیدا می کند.

عملکرد VTEC چگونه است ؟

برخلاف فناوری VVT معمولی که در آن تنها زمان بندی سوپاپ ها تغییر می کند ، در VTEC از دو یا سه سطح کوتاه و بلند بادامک در میل سوپاپ ( میل بادامک ) و میل اسبک های بلند و کوتاه استفاده می شود . به طور کلی پیشرانه ها به سه مورد نیاز دارند . هوا ، سوخت و تراکم این دو ، باید در پیشرانه فراهم شود ؛ در صورتی که پیشرانه بنزینی باشد، شمع هم به این مجموعه اضافه می شود . VTEC در بخش هوای پیشرانه وارد عمل می شود .

در پیشرانه های چهارزمانه ، چهار چرخه ی تنفس ( پایین رفتن پیستون و ورود هوا سوخت به سیلندر ) ، تراکم ( بالا آمدن پیستون و فشرده شدن مخلوط سوخت و هوا ) ، قدرت ( جرقه زنی شمع ، انفجار مخلوط هوا و سوخت، سپس پایین رفتن پیستون ) و تخلیه ( بالا آمدن مجدد پیستون و خارج شدن گازهای انفجار ) انجام می شود . فناوری VTEC هوندا در چرخه های تنفس و تخلیه ، میزان جریان هوا را بهینه سازی می کند . باز و بسته شدن سوپاپ های ورودی و خروجی، به طراحی میل سوپاپ بستگی دارد ؛ باتوجه به کوتاهی و بلندی بادامک و چرخش میل سوپاپ ، می توان میزان باز و بسته شدن سوپاپ ها را تنظیم کرد . همان طور که مشخص است ، در صورت باز شدن بیشتر سوپاپ ، ورود و خروج گسترده تری انجام می شود ؛ درواقع باز شدن بیشتر سوپاپ ورودی به معنی ورود بیشتر سوخت و هوا و درنهایت تولید قدرت بیشتر خواهد بود .

در VTEC هوندا سیویک تایپ R، دو میل سوپاپ ؛ نمونه ی معمولی با یک سطح بادامک و نوع VTEC با دو سطح مرکزی بلند و جانبی کوتاه بادامک وجود دارد . در فناوری زمان بندی متغیر و کنترل سوپاپ الکترونیکی هوندا ، می توان بین دو سطح بلند و کوتاه تغییر حالت داد، تا سطح باز شدن سوپاپ ها کم و زیاد شود . شاید بپرسید ، وقتی که سطح بلند تمام سوپاپ را باز می کند ، چرا باید از سطح کوتاه و باز شدن کم سوپاپ ها استفاده کرد ؟ باید توجه کرد که در حالت دور موتور پایین ، نیازی به قدرت بالا و باز شدن تمام سوپاپ نداریم ؛ در دور پایین موتور ، با فعال شدن سطح کوتاه بادامک میل سوپاپ و ایجاد محدودیت ، سرعت ورود هوا بیشتر می شود که حاصل آن کارایی بهتر پیشرانه خواهد بود .

اما در حالت دور بالاتر موتور ، نیازمند حداکثر قدرت و ورود کامل هوا و سوخت هستیم ؛ بنابراین ، فناوری VTEC در این شرایط سطح بلند بادامک را فعال می کند و تمام پتانسیل پیشرانه به همراه لبخند راننده ، نمایان می شود . تغییر حالت بین سطح بلند و کوتاه توسط دو میل اسبک بلند جانبی و کوتاه مرکزی با توجه به فشار روغن و تنظیمات ECU انجام می شود . در حالت دور موتور پایین ، میل اسبک های بلند جانبی با بادامک های کوتاه تماس پیدا می کنند ، اما در حالت دور موتور بالا ، میل اسبک کوتاه مرکزی با دو میل اسبک بلند مرکزی در یک ردیف قفل می شود و بادامک بلند به حرکت در می آید .

انواع پیشرانه های VTEC هوندا

VTEC اولین بار از ( فناوری کنترل سوپاپ بهینه سازی شده ) یا REV در موتور سیکلت هوندا CBR400 سال 1983 الهام گرفته شد ؛ پس از این ، انواع طرح های VTEC برای مدل های مختلف هوندا تولید شد . برای مثال ، نسل جدید هوندا سیویک تایپ R از طرح VTEC سوپاپ خروجی استفاده می کند که با مدل های چند سال گذشته ی این برند مجهز به VTEC در هر دو میل سوپاپ بخش ورودی و خروجی ، متفاوت است . دلیل این امر ، وجود توربوشارژر در پیشرانه ی جدید است ؛ توربو شارژر ورود حداکثر هوا را به سوپاپ ها تضمین می کند و VTEC بهینه ساز سوپاپ خروجی خواهد بود .

VTEC هوندا در پیشرانه های دو میل سوپاپ بالاسری (DOHC) با کوپه ی اسپرت اینتگرا مدل 1989 تولید شد . پس از آن مدل های CRX، آکورا NXS ، آکورا اینتگرا GS-R، هوندا پریلود و اینتگرا تایپ R از این نوع پیشرانه استفاده کردند . نمونه های دیگر VTEC شامل SOHC VTEC، VTEC-E ، VTEC سه گانه ، i-VTEC در سری های K و R، VTEC VCM، i-VTEC i ، AVTEC ، VTEC توربو و پیشرانه های متنوع موتور سیکلت می شود .

VTEC کدی است که همواره لذت رانندگی اقتصادی و تهاجمی را در اختیار راننده قرار داده است . برای درک بهتر محبوبیت این فناوری ، کافی است که تنها یک بار در کنار راننده ی عاشق VTEC ، سرعت گیری و تجربه ی بالا رفتن دور موتور محصولات پرفرمنس هوندا قرار بگیرید .

چقدر طول می کشد تا فناوری VTE C عمل کند؟

همانطور که گفتیم سامانه V TEC بوجود آمد تا با مصرف سوخت کم در موتور های کوچک تر، گشتاور های بیشتری تولید کند؛ از همین رو فناوری VTEC زمانی به کار می افتد که خودرو به گشتاور زیادی احتیاج داشته باشد به همین دلیل اگر می خواهید از این سیستم استفاده کنید باید دور موتور اتومبیل شما حداقل به ۶۰۰۰ دور در دقیقه برسد تا سنسور های حرکتی و حرارتی این سامانه بتواند نیاز خودرو را برای گشتاور بیشتر تشخیص دهد. از طرفی یکی از المان های نشان دهنده برای نیاز به گشتاور بیشتر، دمای آب داخل خودرو است؛ از همین رو اگر دمای آب موتور شما زیر ۶۰ درجه سانتی گراد باشد سامانه VTEC عمل نخواهد کرد، به معنای دیگر اگر در فصول سرد سال رانندگی می کنید برای دریافت بازدهی بیشتر از فناوری VTEC تعبیه شده در موتور خودرو، می بایست زمان بیشتری برای بالا بردن دور موتور و البته دمای آب موتور صرف کنید.