پروپوزال چیست؟
پروپوزال در لغت به معني پيشنهاد است و در واقع مي توان با آن ماكت و اسكلتي از كار اصلي را ارائه داد. شما برای هر تحقیق و پژوهشی که انجام خواهید داد نیاز به یک پیش نویس دارید که بقیه افراد بتوانند از طریق این پیش نویس با هدف و موضوع اصلی تحقیق شما آشنا شوند البته پروپوزال خود یک نوشته ساختار یافته و اصولی می باشد که از اجزای مشخصی تشکیل شده است. همچنين براي تصويب يك طرح پژوهشي و تامين اعتبار آن، لازم است تا پژوهشگر قصد پژوهشي خود را در پيشنهاد طرح پژوهشي (Proposal) به اطلاع افراد ذيربط و كساني كه اعتبار مالي طرح را تامين مي كنند برساند. از این رو شما برای پایان نامه و مقالاتی که می خواهید ارائه کنید ابتدا باید یک پروپوزال تهیه کنید و بعد از اینکه پروپوال مورد تایید افراد مربوطه قرار گرفت سپس باید نگارش مقاله و پایان نامه را آغاز کنید.
نحوه نگارش پروپوزال
همانطور که می دانید پروپوزال خود یک تحقیق منسجم و ساختار یافته می باشد که از بخش های مشخصی تشکیل شده است و باید اجزای پروپوزال به ترتیب پشت سرهم نوشته شوند. ترتیب اجزا در یک پروپوزال به ترتیب زیر می باشد:
- عنوان
- ضرورت و اهميت تحقيق
- طرح مساله
- شناسايي وبيان مساله
- اهداف تحقيق
- سئوالات تحقيق
- فرضيات تحقيق
- پيشينه تحقيق
- روش تحقيق
- ابزار اندازه گيري تحقيق
- جامعه آماري
- حجم نمونه
- تجزيه و تحليل داده ها
- شرح چارچوبهاي نظري تحقيق
- بودجه وخدمات
- فهرست منابع و ماخذ تحقيق
برای نگارش پروپوزال باید شما مطالعاتی درباره سوابق تحقیقات مشابه و همچنین نتایج آن ها داشته باشید تا بتوانید بطور علمی توضیح دهید که چرا انجام تحقیق در این زمینه مورد نیاز است. توجه داشته باشید که پروپوزال یک برنامه کاری قطعی نیست و معمولا در فرآیند ارزیابی و تحقیق ممکن است دچار تغییر و تحولات گردد.
بطور خلاصه با ارایه پروپوزال شما به استاد راهنما نشان می دهید که مشکل یا ابهام و یا نقصی در مبحثی علمی یافته اید و با انجام تحقیقات مقدماتی می خواهید راه حلی برای رفع آن مشکل پیشنهاد کنید و طبیعتا اطلاعات مقدماتی کافی در این مبحث دارید و می توانید ارزش آنرا تبیین نمایید.
عنوان پروپوزال
اولین مرحله در پروپوزال نویسی تعیین عنوان پژوهش است. در تهیه عنوان پژوهش توجه به نکات زیر از اهمیت بالایی برخوردار است.
- عنوان تحقیق باید نه خیلی کوتاه و نه خیلی طولانی باشد
- بهتر است که عنوان پژوهش متغیرهای وابسته را نشان دهد
- عنوان باید اشاره به موضوعی جدید داشته باشد
- عنوان باید نشان دهنده موضوعی باشد که جامعه به آن نیازمند است
- موضوع پژوهش باید قابل اجرا باشد
- موضوع پژوهش باید اهداف را مشخص کند
بیان مساله
در بیان مساله باید به این سوال پاسخ داد که هدف ما از انجام این تحقیق چیست؟ بنابراین در ابتدا مقدمه ای در مورد موضوع آورده می شود، سپس مشکل را بصورت کلی بیان می کنیم. در مرحله بعدی مشکل را کاملا شرح می دهیم و به نحوی از کل به جز می پردازیم. در بیان مساله باید مشکل به روشنی تعریف گردد و اینکه پژوهش چگونه می خواهد به حل این مشکل کمک کند در مرحله آخر ذکر می گردد. بهتر است که بیان مساله در حداقل در 1 صفحه نوشته شود.
ضروروت و اهمیت تحقیق
در نوشتن اهمیت تحقیق شکاف ها را در نظر بگیرید و فوایدی که از این تحقیق نصیب می شود و شکاف ها را پر می کند باید مکتوب گردد. همچنین ذکر این نکته که نتایج حاصل از این تحقیق بدرد چه افرادی می خورد مهم است. اگر می خواهید ضرورت تحقیق شما تایید گردد، نقل قول از بزرگان و محققان در آن ذکر کنید.
اهداف تحقیق
اهداف در یک پروپوزال می تواند به دو دسته هدف کلی و هدف جزئی تقسیم شود:
هدف کلی: آنچه که تحقیق بطور کلی به آن دست خواهد یافت درواقع همان عنوان پروپوزال است، با این تفاوت که با کلمات قابل اندازه گیری مانند “تعیین” یا “شناخت” شروع می گردد.
هدف جزئی: اهدافی هستند که واقع بینانه و قابل اندازه گیری هستند و از شکستن هدف کلی به اجزا کوچک تر بدست خواهند آمد. در نوشتن هدف جزئی از افعالی مانند تعیین کردن، مقایسه کردن، اثبات کردن، محاسبه کردن و برقرار کردن استفاده می شود.
گذری بر نکات کلیدی نمونه پروپوزال کارشناسی ارشد و دکتری و پروپوزال آماده روش تحقیقسابقه، پیشینه تحقیق(مروری بر کارهای گذشته)
تعداد مقالاتی که در پیشینه تحقیق باید بررسی شوند حداقل 10 و حداکثر 25 مورد می باشد که از این تعداد، 70درصد باید مربوط به دو سال اخیر(ترجیحا سال اخیر) و 30 درصد مربوط به سال های گذشته باشند. همچنین حداقل 20 درصد مقالات باید کاملا مشابه روش تحقیق باشند که در آینده بتوان مقایسه با آنها را صورت داد. پارامترهایی که باید از هر مقاله استخراج کنید عبارتند از عنوان، سال، نویسندگان، contribution مقاله، روش پیشنهادی، ابزار استفاده شده، نمونه داده و آزمایشات. در نهایت تمامی موارد در یک جدول خلاصه شوند و برای هر مقاله نقدی نوشته شود. مقالاتی که استفاده می کنید باید ISI و با ارجاع بالا باشند و بهتر است از 1الی 3 مقاله مروری به عنوان مکمل پیشینه استفاده گردد. مقالات باید به ترتیب سال بررسی شوند و بهتر است که از 1 مقاله معتبر فارسی هم استفاده شود.
فرضیات
مفروضات یک تحقیق، به صورت نتایجی هستند که قرار است با انجام تحقیق به آنها برسیم. درواقع حدس یا پیش داوری اندیشمندانه ای هستند که با آزمایش درستی آن ها باید بررسی شود.فرضیات باید فعل آینده داشته باشند و از نوشتن فرضیات با فعل گذشته پرهیز شود. فرضیه خوب باید ویژگی های زیر را داشته باشد:
1- منطقی باشد
2- در چارچوب مباحث باشد
3- قابل بررسی و آزمایش باشد
سوالات تحقیق
سوالات تحقیق درواقع مواردی هستند که در ذهن ما شکل گرفته اند و هنوز پاسخیی برای آن ها نداریم و با انجام تحقیق به جواب آنها خواهیم رسید. هرچه قدر که محقق نسبت به مساله مورد بررسی مسلط تر باشد، بهتر می تواند سوالات مناسب پیرامون تحقیق را طرح نماید. معمولا سوالات تحقیق با عباراتی مانند چگونه، آیا، چرا، چه چیز شروع می شوند.
جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق(ایده پیشنهادی):
يكي از مهم ترین و اصلی ترین قسمت های پروپوزال، افزایشی بودن آن است یعنی تحقیق باید توانایی این را داشته باشد که دانش جدیدی به دانش قبلی اضافه کند. روش پیشنهادی باید قابل پیاده سازی باشد و کاملا تشریح گردد تا با خوانش آن به نو بودن و جدید بودن آن پی برده شود.
مراحل تحقیق
مراحل تحقیق می تواند شامل 4 مرحله زیر باشد:
1- انتخاب و تدوین موضوع
2- گردآوری داده و اطلاعات
3- طبقه بندی و تجزیه تحلیل داده ها
4- ارایه یافته ها و نایج تحقیق
روش تحقیق
روش های گردآوری اطلاعات می تواند به دو دسته کتابخانه ای یا میدانی تقسیم گردد. در روش کتابخانه های، مطالعه بر روی اسناد و مدارک صورت می گیرد و در روش میدانی(ابزار گردآوری اطلاعات هم نامبرده می شود) مواردی از قبیل مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و آزمایش استفاده می شود.
روش نمونه گیری
بعضی مواقع نمی توان تمام آزمودنی های یک جامعه را بررسی کرد و محدودیت هایی از قبیل زمان، مالی و منابع انسانی مانع از بررسی همه جامعه موجود می شود. از این رو باید از نماینده منطقی و معقولی از آزمودنی ها استفاده کرد که این خود شمال خطا می باشد، بنابراین باید میزان خطار را هم محاسبه و اعلام کرد.در مطالعاتی که استفاده از نمونه گیری در آن الزامی است می توان از روش های نمونه گیری تصادفی، خوشه ای، ناحیه ای، هدفمند و غیره استفاده کرد.
منابع
در این قسمت باید فهرست کاملی از منابعی که استفاده شده است ذکر گردد و شناسنامه کاملی از آن ها نوشته شود. بدین منظور می توان از استاندارد APA یا IEEE استفاده نمود که منطبق با استانداردهای نگارشی می باشد.
ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﭘﺮوﭘﻮزال
- درﯾﺎﻓﺖ فرم1 (فرم پروپوزال) از ﺳﺎﯾﺖ داﻧﺸﮕﺎه اغلب در سایت دانشگاه باید به بخش قسمت معاونت پژوهش – امور پایان نامه ها مراجعه کنید.
- ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ و در صورت نیاز اﺳﺘﺎد ﻣﺸﺎور ﺑﺎ تایید و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﻣﺪﯾﺮ ﮔﺮوه و شورای تخصصی گروه
- ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ و استاد مشاور با هماهنگی مدیر گروه
- ﺟﺴﺘﺠﻮی کلمات کلیدی ﻣﻮﺿﻮع ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی در ﭘﺎﯾﮕﺎه "ﺛﺒﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ" ﺑﻪ آدرس http://thesis.irandoc.ac.ir و ﭘﺎﯾﮕﺎه "ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎی داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎی ﮐﺸﻮر" ﺑﻪ آدرس http://sika.iau.ir
- ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻓﺮم درﯾﺎﻓﺘﯽ ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺎﯾﭗ ﺷﺪه و ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ آیین نگارش پایان نامه (موجود در سایت دانشگاه) و قراردادن آن به ترتیب زیر:
- فرم 1 (فرم پروپوزال)
- نمونه پرسشنامه (درصورت نیاز به توزیع پرسشنامه در پایان نامه)
- نتایج جستجو در سایت سیکا و ایران داک با تایید استاد راهنما (امضا استاد راهنما پایین هر صفحه از جستجو)
- کارنامه کل با تایید آموزش
- قراردادن فرمهای فوق در طلق و شیرازه و یا بصورت فنری شده با رنگهای ذیل:
الف- رشته های فنی مهندسی و هنر: مشکی
ب- رشته های علوم انسانی: زرد
6.اخذ تاییدات (مهر و امضا) لازم در پروپوزال (آموزش، بایگانی و...)
7.تایید پروپوزال توسط استاد راهنما و استاد مشاور و اخذ امضاء ایشان در قسمت های مربوطه
پروپوزال فاقد امضای استاد راهنما در هر قسمت بدون اعتبار می باشد.
8.ﺗﺤﻮﯾﻞ ﭘﺮوﭘﻮزال ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮ ﮔﺮوه ﺟﻬﺖ ارائه در ﺷﻮرای ﺗﺨﺼﺼﯽ ﮔﺮوه
پروپوزال باید به تایید حداقل 3 عضو از اعضای شورای تخصصی گروه برسد.
9.اراﺋﻪ ﭘﺮوﭘﻮزال ﺑﻪ اﻣﻮر ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ، ﭘﺲ از ﺗﺎﯾﯿﺪ در ﺷﻮرای ﺗﺨﺼﺼﯽ ﮔﺮوه، از طریق مدیر گروه مربوطه، ﺟﻬﺖ طرح در ﺷﻮرای ﭘﮋوﻫﺶ و تصویب نهایی
- اراﺋﻪ ﭘﺮوﭘﻮزال ﺑﻪ اﻣﻮر ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ ها، فقط از طریق مدیر گروه مربوطه امکان پذیر است.
- برای پروپوزال طرح شده در شورای پژوهش 3 حالت محتمل است:
الف-تصویب← شروع به کار پایان نامه
ب - رد← بازگشت به مرحله1
ج - تصویب مشروط← رﻓﻊ ﻧﻮاﻗﺺ ﭘﺮوﭘﻮزال و ارائه آن به مدیر گروه جهت طرح در جلسه بعدی شورای پژوهش و تصویب نهایی. در صورت تصویب نهایی پروپوزال در جلسه بعد، زمان تصویب پروپوزال همان تاریخ جلسه اولیه خواهد بود و در صورت عدم تصویب نهایی بازگشت به مرحله1
شرایط تغییر پروپوال
قال ذکر است اعمال هر گونه تغییرات رد پروپوزال کاملا وابسته به قوانین دانشگاه می باشد و شما باید دستورالعمل اعمال تغییرات را از افراد مربوطه سوال کنید اما دستورالعمل ها و قوانین که در رابطه با اعمال هر گونه تغییرات به پروپوزال در سالهای اخیر اعمال شده است را برای شما گرد آوری کرده ایم که آشنایی ابتدایی با بخش های قابل تغییر و نحوه اعمال تغییرات را داشته باشید:
روند تغييرات در پايان نامه ها (تغيير استاد راهنما، عنوان، موضوع، استاد مشاور)
الف- تغيير استاد راهنما؛ فقط براي يكبار در طول دوره با رعايت موارد ذيل امكان پذير است:
دوره عمومي : حداكثر تا چهار ماه پس از ثبت پروپوزال
دوره تخصصي: حداكثر تا چهار ماه پس از ثبت پروپوزال
دوره فوق تخصصي: حد اكثر تا يك ماه پس از ثبت پروپوزال
شرايط:
- موافقت كتبي استاد راهنماي قبل و پذيرش كتبي استاد راهنماي جديد
- موافقت شوراي پژوهشي گروه و تنظيم صورتجلسه به امضاي اعضا
تبصره 1- چنانچه تغيير استاد راهنما به تغيير موضوع پروپوزال بيانجامد، پروپوزال جديد به تاريخ روز ثبت خواهد شد. در هر صورت رعايت حداقل زمان مصوب بين ثبت پروپوزال و دفاع از پايان نامه الزامي است.
ب- تغيير و يا افزودن (كاستن ) استاد(استادان) مشاور؛ فقط براي يكبار در طول دوره با رعايت موارد ذيل امكان پذير است:
دوره عمومي : حد اكثر تا شش ماه پس از ثبت پروپوزال
دوره هاي تخصصي: حد اكثر تا شش ماه پس از ثبت پروپوزال
دوره فوق تخصصي: حد اكثر تا يك ماه پس از ثبت پروپوزال
شرايط:
- موافقت كتبي استاد راهنما
- موافقت كتبي استاد(استادان)مشاور قبل و پذيرش كتبي استاد (استادان) مشاور جديد
- موافقت شوراي پژوهشي گروه و تنظيم صورتجلسه به امضاي اعضا
تبصره 2- در صورت افزايش استاد مشاور ، موافقت كتبي استاد مشاور قبلي ضرورت ندارد.
- تغيير موضوع پايان نامه، هر گونه تغيير در عنوان، هر گونه تغيير در متن پروپوزال كه مستلزم بازنگري در متدولوژي و آمار آن باشد؛ فقط براي يكبار در طول دوره با رعايت موارد ذيل امكان پذير است:
دوره عمومي : حد اكثر تا چهار ماه پس از ثبت پروپوزال
دوره تخصصي: حد اكثر تا شش ماه پس از ثبت پروپوزال
دوره فوق تخصصي: حد اكثر تا يك ماه پس از ثبت پروپوزال
شرايط:
- موافقت كتبي استاد راهنما
- موافقت شوراي پژوهشي گروه و تنظيم صورتجلسه
تبصره 3- در صورت تغيير موضوع يا هر گونه تغيير در عنوان، پروپوزال،”جديد“ تلقي شده و به تاريخ روز ثبت خواهد شد. در هر حال رعايت حداقل زمان مصوب بين ثبت پروپوزال ودفاع از پايان نامه الزامي است.
تبصره4- در خصوص مواردي كه در اين آيين نامه پيش بيني نشده، طبق تصميم معاون پژوهشي دانشكده و تأييد شوراي پژوهشي دانشكده عمل خواهد شد.
چند نکته کلیدی در رابطه با نحوه نگارش پروپوزال ها
- اﻣﻀﺎ اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ، اﺳﺘﺎد ﻣﺸﺎور، ﻣﺪﯾﺮ ﮔﺮوه و... از ﻃﺮف، اﺳﮑﻦ ﺷﺪه،ﮐﭙﯽ و.... ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧیست.
- ﭘﯿﮕﯿﺮی ﺗﺼﻮﯾﺐ ﯾﺎ ﻋﺪم ﺗﺼﻮﯾﺐ ﭘﺮوﭘﻮزال در ﺷﻮرای ﭘﮋوﻫﺶ، از طریق سایت دانشگاه و ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﻧﺸﺠﻮ است.
- ﭘﺮوﭘﻮزال ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﯾﭗ ﺷﺪه و با رعایت کامل اصول نگارش باشد. پیش از نگارش پروپوزال راهنمای تدوین و نگارش پایان نامه را از سایت دانشگاه دریافت و مطالعه نمایید. دقت کنید ﭘﺲ از ﻧﮕﺎرش، در ﺗﺮﮐﯿﺐ و ﺷﮑﻞ ﻇﺎﻫﺮی ﺻﻔﺤﻪ مشخصات و ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺎﯾﯿﺪات ﺗﻐﯿﯿﺮی اﯾﺠﺎد ﻧﮕﺮدد. (در ﺻﻮرت ﺑﻬﻢ رﯾﺨﺘﮕﯽ ﻓﺎﯾﻞ word، ﻓﺎﯾﻞ pdf ﭘﺮوﭘﻮزال ﮐﻪ در ﺳﺎﯾﺖ ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ، نشان دهنده شکل درست فرم می باشد.)
- اﮔﺮ اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ ﯾﺎ اﺳﺘﺎد ﻣﺸﺎور اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ داﻧﺸﺠﻮ از اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎه مربوطه ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ، اراﺋﻪ ﻣﺪارک زﯾﺮ بصورت اسکن شده در قالب یک CD که نام و رشته تحصیلی استاد و دانشجو روی آن نوشته شده است ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﺮم ﭘﺮوﭘﻮزال ﺑﻪ اﻣﻮر ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ اﻟﺰاﻣﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ:
- ﺻﻔﺤﻪ اول ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ وﮐﺎرت ﻣﻠﯽ
- ﺻﻔﺤﻪ اول دﻓﺘﺮﭼﻪ ﺑﯿﻤﻪ دارای اعتبار
- آﺧﺮﯾﻦ ﺣﮑﻢ ﮐﺎرﮔﺰﯾﻨﯽ
- آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺪرک ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ
- ﭘﯿﺶ از اراﺋﻪ ﭘﺮوﭘﻮزال از ﻇﺮﻓﯿﺖ اﺳﺘﺎد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮﯾﺪ. در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺑﻮدن ﻇﺮﻓﯿﺖ اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ و ﯾﺎ اﺳﺘﺎد ﻣﺸﺎور، اﺧﺬ ﮐﺪ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ مشکل روﺑﺮو ﺷﻮد، ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ آن ﺑﺮ ﻋﻬﺪه شخص داﻧﺸﺠﻮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
- تمام اطلاع رسانی های مربوط به پایان نامه ها فقط از طریق سایت دانشگاه انجام می گیرد.
نکات مهم در نگارش پروپوزال 
